Кыайыы 75 сылын көрсө | Страница 2 | EXO-YKT

Кыайыы 75 сылын көрсө | 06.06.2020 | 10:22

Бүгүн айылҕаттан талааннаах дьоммут Аҕа дойду уоттаах сэриитигэр хорсуннук сэриилэспит ньургун уолаттарбыт ааттарын үйэлэргэ үйэтитэр сыаллаах оҥорбут оҥоһуктарын таһаарабыт. Бэрдьигэстээххэ Кыайыы тааҥката Захар Егорович Павлов, Горнай улууһа, Бэрдьигэстээх нэһилиэгэ, улуус бочуоттаах олохтооҕо: –Былырыын олохтоох дьаһалта баһылыга Марк Сидорович Парфенов, миигин ыҥыран ылан, эргэ танкетканан тааҥка оҥоруоҥ дуо диэн этии киллэрбитэ....

Кыайыы 75 сылын көрсө | 31.05.2020 | 13:19

Уот курбуу аргыстаах ыар сэрии

Аҕа дойду сэриитэ Ыар сүтүк аймалҕан, Сор суолун иитэ Дэлби тэбэр будулҕан! Атыйахтаах уулуу ытыллар Дьон дууһата кыланар, Саллаат сүрэҕэ ытыллар Ийэ сирин көмүскээри. Ородьумаан Евдокия Михайловна Николаева (Уарова): – Сэрии иннинэ Сунтаар тыатыгар Сабычык диэн олохтоммут сахалыы ааттаах көскө кэлбит нуучча олорбута эбитэ үһү. Кини биир соҕотох уоллаах эбит....

Кыайыы 75 сылын көрсө | 23.05.2020 | 10:54

Герой аатын иҥэрии

Арассыыйа үтүөлээх юриһа, ХИФУ профессора Макар Яковлев Саха сирэ М.Е.Николаев бэрэсидьиэнниир кэмигэр наар бачыым көтөҕөн эрдэлиир буолара. Степан Гурьевич Ковров Сэрии саҕаланыытыгар саха снайпера Степан Ковров аҥаардас биир кыргыһыыга 32 немеһи самнарбыта фронтовой хаһыакка тарҕанар. Кини Кырамда алааһыттан оттуу сылдьан ыҥырыллан сэриигэ барар. Ыстапаан сэриигэ барыар диэри нууччалыы кэпсэтиэхтээҕэр, нууччаны...

Кыайыы 75 сылын көрсө | 09.05.2020 | 11:27

Өрөгөйдөөх Кыайыы иһин

Сыллар-хонуктар ааһан истэхтэрин аайы уот буурҕа буолбут сэрии алдьархай тыына ыраатан иһэр. Аны аҕыйах хонугунан Улуу Кыайыы 75 сылын өрөгөйдөөх үбүлүөйүн бэлиэтиэхпит. Хомойуох иһин, уоттаах сэрии кыайыылаахтара фронтовиктар, тыыл бэтэрээннэрэ, сэрии оҕолоро хонон турдах аайы аҕыйаан иһэллэр. Украинаны босхолооһуҥҥа кыттыбыта Нина Ильинична Гаврильева, Ньурба улууһун Түмүк нэһилиэгэ: - Аҕам Илья...

Кыайыы 75 сылын көрсө | 02.05.2020 | 10:42

Ахтан-санаан ааһыаҕыҥ, ол сэрии ыар сылын...

Улуу Кыайыыны уһансыбыт сэрии уонна тыыл бэтэрээннэрин хорсун быһыыларын ыччат көлүөнэттэн көлүөнэҕэ тиэрдэрэ – кини ытык иэһэ. Эрэлбит өрүү тыыннаах Светлана Самсонова, Кэбээйи улууһа, Мукучу нэһилиэгэ: - Бу ахтыыны эбэбэр, тыыл бэтэрээнэ Евдокия Кузьминична Михайловаҕа аныыбын. 1945 сыл от ыйын өҥүрүк куйааһа. Сырылатан куйаас да куйаас... Суол төрдүгэр чарапчыланан, ырааҕы...

Кыайыы 75 сылын көрсө | 24.04.2020 | 08:17

Ама да ааспытын иһин, ыар сыллар этилэр...

Улуу Кыайыыны аҕалбыт, уоттаах сэриигэ сылдьыбыт хорсун буойуннарбыт, Улуу Кайыыны тыылга уһансыбыт сэрии, тыыл уонна үлэ бэтэрээннэрин ахсаана улам аҕыйаан, олохтон туораан иһэллэр.Билигин бу ытык көлүөнэни 1928-1945 сыллардаахха төрөөбүт «Сэрии кэмин оҕолоро» солбуйдулар. Бу көлүөнэ арыый саастаах өттө, кырыктаах сэрии бара турар сылларыгар, уончалаах чороччу улаатан эрэр кырачаан кыргыттар уонна...

Кыайыы 75 сылын көрсө | 23.04.2020 | 12:15

Килбиэннээх үлэ куората – Дьокуускай (1941-1945 сс.)

Эн куолаһыҥ кыайыыны аҕаллын! Сардаана АВКСЕНТЬЕВА, Дьокуускай куорат баһылыга: – Сотору Улуу Кыайыы күнэ буолуоҕа. Аҕа дойду Улуу сэриитэ, миэхэ, бастатан туран, биирдиилээн дьон дьылҕата, ийэлэр харахтарын уута, огдооболор уонна тулаайахтар… уонна күүтүүлээх Кыайыы күнүн үрдүк үөрүүтэ. Биһиги, аныгы көлүөнэ дьон, Улуу Кыайыыны уһансыбыт өбүгэлэрбитигэр хайдах махтаныахпытын сөбүй? Мин санаабар,...

Кыайыы 75 сылын көрсө | 16.04.2020 | 17:14

Эн куолаһыҥ - Кыайыыны аҕаллын!

Сардаана АВКСЕНТЬЕВА, Дьокуускай куорат баһылыга: Сотору Улуу Кыайыы күнэ буолуоҕа. Аҕа дойду Улуу сэриитэ, миэхэ, бастатан туран, биирдиилээн дьон дьылҕата, ийэлэр харахтарын уута, огдооболор уонна тулаайахтар… уонна күүтүүлээх Кыайыы күнүн үрдүк үөрүүтэ. Биһиги, аныгы көлүөнэ дьон, Улуу Кыайыыны уһансыбыт өбүгэлэрбитигэр хайдах махтаныахтаахпытый? Мин санаабар, биһиги махталбыт - кинилэр тустарынан өлбөөдүйбэт...

Кыайыы 75 сылын көрсө | 16.04.2020 | 15:05

Сэрии кыттыылааҕа Ылдьаа Бэстэрикиэп

Николай Местников, сиэн быраат 1932 сыллаахха Маньчжурияҕа Япония бэйэтин сэриилэрин киллэрэн, Маньчжоу-го, онтон 1936 сыл Ис Монголия сиригэр-уотугар Мэнцзян диэн марионетка судаарыстыбалары тэрийэн, бэйэтин бэлиитикэтин ыыта олорбута. Ону сэргэ бастакы Японскай сэрии түмүгүнэн Соҕуруу Сахалин уонна Курил арыыларын ылан олороро. Таайым Ылдьаа, санаата көнньүөрдэҕинэ: Киэҥ киэлилээх, Кэтит кэскиллээх Кэнчээри ыччаттаах,...

Кыайыы 75 сылын көрсө | 09.04.2020 | 11:36

Уордаах сэрии арыллыбатах кистэлэҥэ

Сэрии ыар сыллара хас биирдии саха ыалын, балаҕанын, тэлгэһэтин таарыйан ааспыта. Чугас дьонуҥ да буолбатар, аймаҕыҥ, таайыҥ, убайыҥ, күтүөтүҥ эйэлээх олох иһин сырдык хааннарын тохпуттара, хорсун быһыылары көрдөрбүттэрэ. Кинилэри тыылга солбуйа хаалбыт дьоммут онтон итэҕэһэ суох ыар олоҕу олорбуттарын билигин кинилэр кэпсээннэриттэн, ахтыыларыттан эрэ билэбит. Мин Кычкиннар аймахха кийиит буолан...

Кыайыы 75 сылын көрсө | 02.04.2020 | 10:51

Аҕабыт сырдык кэриэһигэр

Анастасия Илларионовна Петрова, РСФСР үөрэҕириитин туйгуна, РФ наукатын, үөрэҕириитин «За милосердие и благотворительность» бэлиэтин хаһаайына, СӨ үөрэҕириитин бочуоттаах бэтэрээнэ, Үөһээ Бүлүү улууһун бочуоттаах учуутала: - Биһиги аҕабыт Илларион Иннокентьевич Алексеев 1912 сыллаахха Таатта улууһугар Игидэй (Дьиэрэннээх) нэһилиэгэр төрөөбүтэ. Аҕабыт өттүттэн төрүччүтүн таһаардахха, киһи билэринэн, былыргы төрүппүт Саһыл Мөйдүкээнтэн саҕаланар. Кини...

Кыайыы 75 сылын көрсө | 02.04.2020 | 10:49

Ийэбэр сүгүрүйэбин

Валентина Егорова, СӨ култууратын туйгуна, Ньурба улууһун Түмүк нэһилиэгэ: - Мин ийэм Мария Егоровна Торохова 1920 сыллаахха Ньурба оройуонун Акана Сататыгар «Саалкат» диэн сиргэ төрөөбүтэ. Эбэм Сөдүөрэ ахтарынан, ол сылга олус өҥ бурдук үүммүтэ үһү. Ийэбиттэн төрөөбүт күнүн ыйыттахха: «Добдурҕа саҕана, көҥөс дьахтар күөһүн күүтэр киэһэтигэр күн сирин көрбүт үһүбүн»,...

Кыайыы 75 сылын көрсө | 19.03.2020 | 10:28

Уһулуччулаах салайааччы, үтүөлээх Киһи

Белоруссияны, Польшаны, Чехословакияны, Румынияны, Венгрияны немец адьырҕатыттан босхолоспут зенитнэй пулемет наводчига, десантник, 33 төгүл араас көтөр ааллартан түүн, күнүс парашютунан ыстаммыт, Кыһыл Армияҕа алта аҥаар сыл сулууспалаабыт Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылааҕа, коммунистическай партия бэтэрээнэ, РФ персональнай пенсионера, СӨ үтүөлээх үлэһитэ, Абый уонна Үөһээ Бүлүү оройуоннарын бочуоттаах гражданина, саппааска сылдьар...

Кыайыы 75 сылын көрсө | 19.03.2020 | 07:03

Сэрии ыар сылларын, ама, ким умнуоҕай

Мин ийэм – үлэ, тыыл бэтэрээнэ, Дьоруой ийэ уордьан кавалера, Үөһээ Бүлүү улууһун Боотулуу нэһилиэгин олохтооҕо Анна Ивановна Яковлева оччотооҕу сэрии ыар сылларын маннык ахтар. Алта оҕоттон соҕотоҕун ордон “Киһи олоҕо чыычаах түннүгүнэн элэс гынан ааспытыгар тэҥнээх” диэн сахалар бэргэнник да эппиттэр. Төһө да үгүс күн-дьыл ааһан, элбэх хаар-самыыр уулуннар,...

Кыайыы 75 сылын көрсө | 12.03.2020 | 08:58

Детдом киһи гыммыта

(Бүтүүтэ, иннин олунньу 27 күнүнээҕи нүөмэргэ көр) Биир сааскы өрөбүл күн үчүгэй сонун иһиллибитэ. Түөрт оҕону Нам детдомугар ылыахтара, бэйэлэрэ кэлэн талыахтара, онон үчүгэйдик сылдьыҥ диэн. Бэрээдэгэ суох оҕону ылбаттар үһү диэн биһигини сэрэппиттэрэ. Инньэ гынан, барыбытыгар эрэл кыымын уһугуннарбыттара. Дьэ, кырдьык, үөрэх саҕаланыа аҕыйах хонук хаалбытын кэннэ түөрт оҕону,...

Кыайыы 75 сылын көрсө | 06.03.2020 | 08:37

ДЕТДОМ КИҺИ ГЫММЫТА

Сэрии кэмин оҕолоро оччотооҕуну кэпсииллэрин ыарырҕаталлар, онон биһиги билбэппит элбэх. Кинилэр Кыайыы туһа диэн түүннэри-күнүстэри улахан дьонтон хаалсыбакка аччык аҥаардаах сылдьан үлэлээбиттэрэ бэйэтэ хорсун быһыы буолар. Бүгүн мин 89 хаарыгар сылдьар Саха судаарыстыбаннай университетыгар 60-ча сыл үлэлээбит Леонид Николаевич Кычкин ахтыытын ааҕааччыларбар тиэрдэбин. Леонид Николаевич Кычкин М.К. Аммосов аатынан ХИФУ...

Кыайыы 75 сылын көрсө | 26.02.2020 | 13:08

СЕРЖАНТ ЛЫТКИН ДНЕВНИГЭ

(Бүтүүтэ, иннин олунньу 6, 13 күнүнээҕи нүөмэрдэргэ көр) 1945 СЫЛ 20/I-45 г. Биһиги батальон Познань куораты ылыыга быраҕыллыбыта. Өстөөх Познань куоракка букатыннаахтык төгүрүтүллүбүт этэ. Биһиги манна көмөҕө 24-I кэлбиппит. Биһиги чааспыт Познань Хоту вокзалын утары быраҕыллыбыта. Биһиги прикаһы ылаат оборонаны тутууга киирбиппит. 25/I түүн биһиги чааспыт олоччу оборонаны туппута. Өстөөх...

Кыайыы 75 сылын көрсө | 19.02.2020 | 13:19

СЕРЖАНТ ЛЫТКИН ДНЕВНИГЭ

1943 СЫЛ 28-V с. Из дома телеграмму получил там написано “Перевод получила, благодарю, сын болен остальные все здоровые желаем тебе лучшего здоровья с приветом Ирина”. Манна мин араас үчүгэй кинигэлэри аахтым. “Мальчик из Уржума” написанный про детство С.М. Кирова. “Детство Темы” – Гарина. Здесь написано про семью генерала Николая Семеновича...

Кыайыы 75 сылын көрсө | 05.02.2020 | 13:18

САНААН ААҺЫАҔЫҤ (Суоллааҕы бэлиэтээһиннэр)

*Киргиэлэй Макаарап Улуу Кыайыы 75 сылын туоларынан, учууталым Анастасия Тихоновна Старостина сырдык кэриэһигэр Ленинград, Смоленскай куораттарга сылдьан кэллим. Саха сириттэн эдэркээн 34 оҕо 1940 с. сайыныгар Ленинград куоракка артыыс буолар баҕа санаалаах үөрэнэ барбыттара. Ол эрээри Дьылҕа Хаан атыны ыйаахтаан турара. Ким тымтыктанан көрбүтэ баарай, алаас оҕолорун ыар дьылҕата маннык...

Кыайыы 75 сылын көрсө | 30.01.2020 | 10:12

Блокада дневнигэ

(Бүтүүтэ. Хаһыат ааспыт сыл 47 №-тэн А.Т. Старостина Ленинград блокадатын туһунан дневнигин үөрэнээчччитэ Киргиэлэй Макаарап, 1942-48 сс. көһөрүллүү кыттыылааҕа, 1957 с. Челябинскай-40 бэтэрээнэ бэчээккэ бэлэмниир). Ити курдук орулаан-орулаан баран өлөллөр. Биһиги хоспут уолаттарыттан соҕотох Миша Бурнашов хаалбыта. Уоннааҕылар бары өлбүттэрэ. Өлбүт дьону таһырдьа таһааран кыстаабыттара, онтон массыынанан кэлэн, Пискаревскай кылабыыһаҕа...

Кыайыы 75 сылын көрсө | 22.01.2020 | 13:28

БЛОКАДА ДНЕВНИГЭ

(Салгыыта. Хаһыат ааспыт сыл 47 №-тэн А.Т. Старостина Ленинград блокадатын туһунан дневнигин үөрэнээчччитэ Киргиэлэй Макаарап, 1942-48 сс. көһөрүллүү кыттыылааҕа, 1957 с. Челябинскай-40 бэтэрээнэ бэчээккэ бэлэмниир). “Бу үчүгэй дьыала дуо? Оҕолоор, эһиги куттанаҕыт дуо?” – диэн ыйытара. Ону биһиги «чэ буоллун, ону-маны ыаспайдаама, бары биир муостаҕа турабыт” диирбит. Ол эрэйдээх сэтинньиттэн...