02.08.2021 | 18:00

Тобохтон – туһаны

Тобохтон – туһаны
Ааптар: Киин Куорат
Бөлөххө киир

От ыйын 23 күнүгэр Арассыыйаҕа «Даача күнэ” диэн бырааһынньык бэлиэтэнэн ааспыт. Хойутаан да буоллар, биһиги эмиэ бэлиэтиэххэ.

 

Арассыыйаҕа бастакы даачалар XVIII үйэҕэ Петр I кэмигэр үөскээбиттэр. Улуу ыраахтааҕы чыыннаах дьонугар Петербург анныгар сир учаастактарын түҥэтэлээбит. Улуу ыраахтааҕы мээнэҕэ улуу буолбат, тоҕо диэтэххэ бу дьаһала иһэ истээх. Үлэһиттэрэ сайын ыраах төрөөбүт дойдуларынан, үөскээбит дьиэлэринэн тэлэһийэн хаалбакка, наадалаах кэмҥэ хараҕын далыгар баар буолалларын туһугар эбит.


XVIII үйэҕэ даача көннөрү күнү-дьылы атаарар миэстэ буоллаҕына, сэбиэскэй кэмҥэ суолтата тосту уларыйар. Сэбиэскэй дьон манна оҕуруот, сад үүннэриитинэн күүскэ дьарыктаналлар.

 

Аныгы кэмҥэ даача суолтата син биир үрдүк, ол эрээри коронавирус ыарыыта туруоҕуттан өссө үрдээтэ, куорат таһыгар чааһынай дьиэ, даача куортамын сыаната хас да бүк ыараата.

 

Эбиитин бу саас тутуу матырыйаалын сыаната аччаабыта икки бүк ыараата. Онон бу «Хаппаргар хатаа» балаһабытыгар «босхо» матырыйаалтан туһалааҕы оҥорон таһаарар ньымалары билиһиннэриэхпит. Онно эбии даачалаах дьон бэркэ билэллэр – саас сир оҥоруутун, арассаада, ыһыы үлэтин үгэнигэр «киэргэтиинэн» дьарыктанар бокуой суох буолааччы. Онон күһүн хомуур иннэ арыый тоҕоостоох буолуох курдук.

Ураты клумба

Сибэкки иһитэ сыаналаах. Бэйэ оҥорорго эмиэ матырыйаал наада. Оттон бу курдук эргэ миэбэли, иһити, атах таҥаһын, оннооҕор бэлисипиэти клумба оҥордоххо, олус ураты буолан көстөр эбит. Ойууга баар остуол-клумбаны саһархай өҥүнэн кырааскалаабыттар.

Атах сайҕанар сир

Куйаас күҥҥэ теплица, оҕуруот көрөргө киһи атах сыгынньах сылдьыан баҕарар. Ол эрээри атах суунар кыһалҕата «атахтыыра» баар суол. Бу ойууга ол кыһалҕаны бэркэ быһаарбыттар – хаптаһынынан дьааһык оҥорон баран, тааһынан толорбуттар. Үлэлээн бүтэн баран манна туран атах сайҕанар дэлэ үчүгэй буолуой?!

КӨМҮЛҮӨК     

Оҕуруот үлэтигэр оһох олус наадалаах. Холобура, саас ыһыы саҕана итии ууну дьиэттэн таһыах кэриэтэ, маннык оһоххо сылытан кутуохха сөп. Аны оттубут маһыҥ күлэ – оҕуруокка олус абыраллаах уоҕурдуу. Биирдэ эмэ манна балык да үөлэн сиэххэ сөп.

Таас клумба

Маннык клумбаны күһүн, оҥоойу, бырдах сүттэҕинэ, оҥостор олус табыгастаах буолуон сөп эбит. Сайын устата кыралаан таастаргын таһан бэлэмниигин уонна дьэ биир күн хомуйан кэбиһэҕин. Оттон саас арассаадаларгын үөрэ-көтө бэлэм клумбаҕа таһааран олордуоххун эрэ наада.

Хорҕойор муннук

Саас арассааданы сыымайдыыр, сайын олорон сынньанар, күнтэн саһа түһэр, күһүн үүнүүнү оннун булларар, бэл, кыһын Саҥа дьылы бэлиэтиир муннук даачалаах киһиэхэ олус наада эбит. Маннык муннугу эргэ хаптаһынтан, талахтан оҥоруохха сөп. Кырааскалаатахха олус үчүгэйдик көстөр. Үрдүн карбонатынан, атын да матырыйаалынан саптахха, ардах-хаар куттала суох. Таһыгар мас, сибэкки олортоххо, күнтэн иитиллэр лаампалары туруордахха, дьыл хайа баҕар кэмигэр үчүгэй көстүүлээх буолуохтаах. Саҥа дьылы кытта дьиэ кэргэнинэн маннык кэрэ муннукка бэлиэтиэххэ сөп. 

Беседка

Оттон харчылаах буоллахха – биллэн турар, беседка! Былыр диэххэ, биһиги оҕо эрдэхпитинэ, арааһа, хас биирдии тыа сахатын ыалыгар «оһох хоспоҕо» диэн сайыҥҥы куухуна баара. Ийэбит онно алаадьылыырын, кус миинигэр сахалыы лапса оҥорорун, собо ыһаарылыырын, күһүн барыанньа буһарарын билигин олус күндүтүк саныыбыт. Аныгы кэмҥэ маннык күүлэ оннугар беседка, аһаҕас терраса туттар буоллулар. Матырыйаала тимир, мас, кирпииччэ, поликарбонат, тыыннаах от-мас барыта буолуон сөп. Быһыытын ким хайдах табыгастааҕынан, сөбүлүүрүнэн туттар: төгүрүк, көнө муннуктаах, аҕыс кырыылаах, дьиэҕэ сыһыары, туспа, мангал, барбекю зоналаах, нууччалыы кирпииччэ оһохтоох о.д.а.

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Үлэ олоҕу киэргэтэр, дьарык киһини сайыннарар
Дьон | 14.09.2023 | 12:00
Үлэ олоҕу киэргэтэр, дьарык киһини сайыннарар
Быйыл Таатта нэһилиэгин олохтоохторо, үлэни өрө туппут Екатерина, Михаил Бурнашевтар ыал буолбуттара үйэ аҥаара буолла. Хаһыат бүгүҥҥү нүөмэригэр дьиэ кэргэн истиҥ ийэтин, эйэҕэс эбэтин кытта сэһэргэһиибитин ааҕыҥ.
Билиҥҥи туругунан ойуур баһаардара суохтар
Сонуннар | 11.09.2023 | 17:00
Билиҥҥи туругунан ойуур баһаардара суохтар
Өрөспүүбүлүкэ вице-премьера Дмитрий Садовников телеграм-ханаалыгар иһитиннэрбитинэн, Саха сиригэр ойуур баһаардара суохтар. Иккини бүтэһик сууккаларга Өлүөхүмэ улууһун территориятыгар умуруордулар.
Дария Маркова:  «Сахам омуга кэтит кэскиллэниэ, уһун тускулланыа»
Дьон | 20.09.2023 | 18:00
Дария Маркова: «Сахам омуга кэтит кэскиллэниэ, уһун тускулланыа»
Туһунан, ураты өйдөөх-санаалаах, кэскиллээх, инникигэ эрэллээх, дойдум туһа диэн көмөҕө инники күөҥҥэ сылдьар ыччат, эдэр дьон баалларыттан киһи эрэ үөрэр, санаата көтөҕүллэр. Үгүс киһи билиҥҥи ыччаты мөҕөр-этэр да, тулабытын көрүннэххэ, дойдубутун тутан хаалыах, чөл толкуйдаах, булугас өйдөөх, күүстээх санаалаах оҕолорбут элбэхтэр эбээт. Мин биир оннук эдэр киһини, “Аламай” аһымал пуонда...
Грипп уонна ОРВИ ыарыыларын утары сэрэтэр миэрэлэри дьүүллэстилэр
Сонуннар | 15.09.2023 | 13:00
Грипп уонна ОРВИ ыарыыларын утары сэрэтэр миэрэлэри дьүүллэстилэр
Куорат баһылыгын социальнай боппуруостарга солбуйааччы Наталья Степанова Олохтоох дьаһалта санитарнай-эпидемиологическэй хамыыһыйатын мунньаҕын ыытта диэн Олохтоох дьаһалта пресс-сулууспата иһитиннэрдэ.