06.04.2024 | 10:00

Тэпилииссэ буорун бэлэмнээһин

Тэпилииссэ буорун бэлэмнээһин
Ааптар: Киин Куорат
Бөлөххө киир

Биһиги буорбут үксүгэр тураҥнаах (туустаах) буолан, үчүгэй буору дэбигис булар күчүмэҕэй. Үчүгэй буору хатыҥ эбэтэр долохоно (боярышник) үүнэр сириттэн хоруйан ылыахха сөп. Быйаҥнаах бааһына буора эмиэ барар.

Буору кырыстан бэлэмниир өссө ордук. Ону маннык оҥоһуллар: кырыһы саралаан ылан, оттоох өттүнэн умса ууран саһааннаан таһаарыллар. Түгэҕин төгүрүк гына уонна ууну тутар курдук хоруудалыы ууран таһаарыллар. Манна сайын ынах иигин уонна ууну кутан илитиллэр. Оччоҕо кырыс түргэнник сытыйар уонна хаачыстыбата тупсар. Перегнойу (кунуһу) пиэрмэ эбэтэр былыргы өтөхтөр тастарыттан төһөнү баҕарар булуохха сөп. Кырыһы уонна кунуһу эрдэттэн сиидэлээн, булкадаһык оҥорон бэлэмниир үчүгэй. Ол наадатыттан, кыра харахтаах тимир сиэккэни булан, араамалаан, сиидэ оҥоһуллар. Тэпилииссэ эбэтэр парник  тураҥнаах сиргэ тутуллар буоллаҕына, сир үрдүнэн полиэтилен пленканы тэлгэтиллэр уонна 20-25 см халыҥнаахтык мас хатырыгын, сүгэ олугун (мас сыыһын), бытархай тааһы, кумаҕы тэлгэтиллэр. Ол кэнниттэн кырыс буорун (50-60 быраһыан)  уонна күҥкүйбүт ноһуому (40-50 быраһыан) булкуйан, 25 см халыҥнаахтык кутуллар.

Тэпилииссэ буорун долбуур (стеллаж) оҥорон, онно кутар өссө ордук. Тэпилииссэ буора минеральнай уоҕурдуулары элбэхтик киллэрииттэн уонна кутар уу туустах буоллаҕына (биһиги күөллэрбит уулара туустаахтар), түргэнник тууһурар. Ону уунан сайгыыр үчүгэй. Нуормата 1 кв м. иэҥҥэ 150-400 л уу. Бу үлэни күһүн үүнээйини хомуйан баран оҥоһуллар. Үүнээйи үүнэн турдаҕына буору сайҕыахха эмиэ сөп. Ону кутуу нуорматын улаатыннаран (1 кв м 30-40 л) ситиһиллэр. Оччоҕо туус ууну кытта суураллан тохтор. Туустаах уу сүүрэр ханаабатын уонна түһэр дьааматын эрдэттэн бэлэмнэнэр. Буору маннык сайҕааһын кэнниттэн үүнээйини эбии аһатыллар.

 

Н.С. Федорова «Тиэргэммит быйаҥа» кинигэтиттэн

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Тамара Пивоварова: «Тэлгэһэм  бүтүннүү алаадьы буолуор диэри...»
Дьон | 23.01.2025 | 18:00
Тамара Пивоварова: «Тэлгэһэм бүтүннүү алаадьы буолуор диэри...»
Икки оҕотун СВО-ҕа атаарбыт ийэлиин кэпсэттим. Ийэ сүрэҕэ хайдахтаах курдук тулуурдааҕын, улахан уола дьоруойдуу охтубутун төһө да иһиттэр, син биир кэтэһэрин, ийэ буорун буллардахпына эрэ итэҕэйиэм диирин олус ытыктыы, уйадыйа иһиттим.   Тамара Михайловна Пивоварова Мэҥэ Хаҥалас Тиэлигититтэн төрүттээх, икки уоллаах, биир кыыс оҕолоох ийэ. Кэргэнэ 28 сыл анараа өттүгэр бу...
Бэлисипиэт
Сынньалаңңа | 20.01.2025 | 14:09
Бэлисипиэт
Кэпсээн
Ыччат хотонтон сиргэммэт
Дьон | 13.01.2025 | 12:00
Ыччат хотонтон сиргэммэт
«Үөрэххин эрэ кичэй, хотоҥҥо саах күрдьээччи, ынах кутуругун эрийээччи буолаары гынаҕын дуо?» – диэни үгүс көлүөнэ элбэхтик истэн улааппыт буолуохтаахпыт. Бу сыыһа өйдөбүллэргэ ыччаппытын иитэн, тыа сириттэн тэйиттибит диэн билигин кэлэн муҥатыйабыт... 30 саастаах Мичил Кононов, 22 саастаах Даниил Романов, Иван Оконешников, Олег Пивоваров быйыл фермер буоларга холоно сылдьар, саха...