19.08.2022 | 12:00

Наукаҕа анаммыт олох

2019 сыл атырдьах ыйын 8 күнүгэр философскай наука кандидата, М.К. Аммосов аатынан ХИФУ бочуоттаах бэтэрээнэ, РАЭ профессора, олоҕун наукаҕа уонна педагогикаҕа анаабыт Ким Дмитриевич Дьячковскай – Анаарар орто дойду олоҕуттан туораабыта.
Наукаҕа анаммыт олох
Ааптар: Маргарита Степанова (Акимова)
Бөлөххө киир

Бу күннэргэ Ким Дмитриевич бэчээттэммэккэ хаалбыт ыстатыйаларын, суруйууларын түмэн, кэргэнэ Елена Васильевна, кыыһа Туйара, уолаттара Дмитрий, Василий, Владимир икки кинигэни таһааран, бар дьонноругар бэлэх ууннулар – "Этносемиотика народа саха: избранные статьи и выступления" уонна "Олоххо тардыһыы" диэн аҕаларын хоһооннорун, суруйууларын хомуурунньуга.

Ол курдук, К.Д. Дьячковскай – Анаарар научнай үлэлэрин электроннай варианын справочник гынан оҥорбуттара науканан интэриэһиргиир дьоҥҥо улахан көмө буолара саарбаҕа суох. Бу этносемиотика диэн наука категориялара этнобэлиэлэр норуот олоҕо-дьаһаҕа (култуурата) хантан хааннааҕын, кимтэн кииннээҕин, ис дьиҥин уратытын уонна ол уратыны төһө дириҥник иҥэриммитин көрдөрөллөр. Норуот туттар тэрилэ, тыл-өһө, аһа-үөлэ, таҥаһа-саба, мала-сала, иһитэ-хомуоһа, ойуута-мандара, сиэрэ-туома, үгэһэ-итэҕэлэ, алгыһа-арчыта, араҥаччыта-ымыыта, майгыта- сигилитэ, кута-сүрэ, уйулҕата-айылгыта, быһыыта-таһаата, имэҥэ-кыдьыга, ырыата-хоһооно, оонньуута-дьээбэтэ, көрө-нара, күлүүтэ-көрүдьүөһэ, кэбэ- кэмэлдьитэ, фольклора, литературата, искусствота о.д.а. кинини атын норуоттар билэллэригэр, өйдүүллэригэр тирэх буолаллар, кини майгытын, өйүн-санаатын таһымын быһаарарга көмөлөһөллөр. Кинилэр көлүөнэттэн көлүөнэҕэ бэриллэн, тустаах норуот олоҕун туругун, сайдыытын таһымын туоһулаан, бу норуот генофондун курдук суолталаахтар уонна норуот тыыннааҕын тухары үөрэтиллэн, туһаныллан, сайыннарыллан иһиэхтээхтэр.

Ким Дмитриевич Дьячковскай – Анаарар 1938 сыллаахха Чурапчы оройуонугар Чурапчы нэһилиэгэр төрөөбүтэ. 1966 сыллаахха СГУ историко-филологическай салаатын бүтэрээт, аспиранынан хаалар. 1975 сыллаахха Е.П. Попов буоланнар университет иһинэн КИД (Клуб Интернациональной Дружбы) тэрийэллэр. Оччотооҕу устудьуон аймахха патриоттуу тыыҥҥа иитиллии бу кулууп тула күүстээхтик ыытыллан, кулууп Прага куоракка Аан дойду ыччаттарын уонна устудьуоннарын ортотугар Бочуотунай дипломунан наҕараадаланыыта университет улахан ситиһиитинэн буолбута. 1978 сыллаахха Ким Дьячковскай М.В. Ломоносов аатынан МГУ иһинэн идэни үрдэтэр институту ситиһиилээхтик бүтэрэр. 1997 сыллаахха диссертациятын көмүскүүр. Кини манна, үөһээ ахтан аһарбыппыт курдук семиотика наукатыгар олоҕуран этносемиотика диэн термины аан маҥнай киллэрэн, наукаҕа улахан, сонун хардыы оҥоһуллубута. Бу үлэтинэн К.Д. Дьячковскай Арассыыйатааҕы естественнэй наукалар академияларын (РАЕ) профессора буолбута.

Ким Дьячковскай – Анаарар элбэх научнай ыстатыйа, пособие ааптара. Арассыыйа суруналыыстарын сойууһун чилиэнин быһыытынан өрөспүүбүлүкэ хаһыаттарыгар, сурунаалларыгар култуура, наука, духуобунас темаларыгар 950 тахса ыстатыйата бэчээттэмитэ. Биэс кинигэ уонна брошюра ааптара. Бу биир киһи олоҕор сөҕүмэр элбэх үлэни оҥороругар биэс уонтан тахса сыл бииргэ олорбут кэргэнэ, библиотекарь идэлээх Елена Васильевна маҥнайгы сүбэһитэ, уҥа илиитэ этэ. Оттон Дьячковскайдар оҕолоро бэһиэн үөрэх, идэ ылан, бэйэлэрин суолларын булбут, билигин бэйэлэрэ эбээ, эһээ дьон. Сиэннэр эмиэ дьиэ кэргэҥҥэ олохсуйбут үгэс быһыытынан бары үрдүк үөрэх кыһатыгар холобурга сылдьар ыччаттар.

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Кинилэр биһиги туспутугар — биһиги кинилэр тустарыгар!
Сонуннар | 24.05.2023 | 14:27
Кинилэр биһиги туспутугар — биһиги кинилэр тустарыгар!
Анал байыаннай дьайыыга сылдьар, дойдуларыгар этэҥҥэ төннөн кэлбит хоһуун уолаттарбытыгар өрөспүүбүлүкэ салалтата, биир дойдулаахтара, Арассыыйа араас куораттарыгар олорор волонтер хамсааһыннар олус күүскэ өйөбүл буолалларын, көмөлөһөллөрүн бука бары истэ, билэ, ааҕа олоробут. Бу соторутааҕыта эрэ тыылга сылдьар уолаттар, эр дьон сөмөлүөтүнэн Ньукуолуну баттаһа дойдуларын кустарын кэһии гынан ыыттылар.  Чахчы да, киһи...
Аан дойдуга урут  суох энциклопедия тахсан эрэр
Сонуннар | 25.05.2023 | 14:00
Аан дойдуга урут суох энциклопедия тахсан эрэр
М.К. Аммосов аатынан Хотугулуу-Илиҥҥи федеральнай университет иһинэн үлэлиир Олоҥхо института “Олоҥхо энциклопедиятын” бастакы туомун бэлэмнээн эрэр.
Кыайыы пааркатыгар 3500 хатыҥ уонна кедр олордуллуоҕа
Сонуннар | 25.05.2023 | 17:22
Кыайыы пааркатыгар 3500 хатыҥ уонна кедр олордуллуоҕа
Сарсын, ыам ыйын 26 күнүгэр, Кыайыы пааркатыгар «Өйдөбүнньүк саада» диэн  аахсыйа чэрчитинэн 3500 хатыҥ уонна кедр мас олордуллуоҕа.  «Өйдөбүнньүк саада» норуоттар икки ардыларынааҕы аахсыйа Арассыыйа Бэрэсидьиэнин 03.07.2020 сыл № Пр-1069 сорудаҕынан кулун тутар 18 күнүттэн бэс ыйын 22 күнүгэр диэри дойду бары регионнарыгар Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылаахтарын сырдык ааттарыгар...
Спортсменнар 17-с кыбаарталы хомуйдулар
Сонуннар | 25.05.2023 | 18:03
Спортсменнар 17-с кыбаарталы хомуйдулар
Олохтоох дьаһалта Физическэй култуураҕа уонна спорка управлениетын салалтатынан куорат бары оҕо спорт оскуолаларын кэлэктииптэрэ бүгүн, ыам ыйын 25 күнүгэр, Строительнай уокурук 17-с кыбаарталыгар субуотунньуктаатылар. Барыта сүүсчэкэ киһи мустан, 320 куул бөҕү хомуйбуттар. Управление начаалынньыга Эдуард Ефимов бэлиэтииринэн, олохтоохтор даҕаны туора турбатахтар.