14.06.2024 | 10:00

Куйаастан хайдах быыһанабыт?

Куйаастан хайдах быыһанабыт?
Ааптар: Айталина СОФРОНОВА
Бөлөххө киир

Төһө даҕаны дьыл хайа да кэмиттэн сайыны ордук күүттэрбит, аҕыннарбыт, Сахабыт сирин өҥүрүк куйааһын тулуйар, уйар киһи ордук куоракка аҕыйах быһыылаах. СӨ доруобуйа харыстабылын министиэристибэтин саайтыгар суруйалларынан, чахчы даҕаны, куйааһы киһи эрэ барыта уйбат, улаханнык эрэйдэнэр эбит. Ол иһин, салгын температурата 30 кыраадыстан таҕыста даҕаны, организмҥа куйааһы кытта охсуһарга көмөлөһөргө сүбэлииллэр:

Элбэх ууну иһиэххэ наада. Куйааска кыра-кыра омурдуунан күҥҥэ 2-2,5 лиитирэ ууну иһэргэ сүбэлииллэр. Ол инниттэн бэйэни кытта уулаах бытыылканы илдьэ сылдьар табыгастаах. Манна даҕатан эттэххэ, тымныы уу киһини тиритиннэрэр, оттон минньигэс утах, төттөрүтүн, утатыннарар. Онон балартан аккаастанабыт.

Чаастатык суунабыт. Кыаллар буоллаҕына, күҥҥэ хаста даҕаны дьиэтээҕи температуралаах уунан душтанар ордук. Оттон киэһэ-сарсыарда сылаас-тымныы уунан хардары-таары сайҕаныы күн устата сэниэлээх сылдьарга көмөлөһөр эбит. Күнүскү өттүгэр моойу, сирэйи, тоҥолох, тобук ис өттүлэрин, бэгэччэктэри сииктээх салфетканан сотто сылдьыы эмиэ куйаас кэмҥэ абыраллаах.

Сөпкө аһыыбыт. Куйааска хаһааҥҥытааҕар да сөпкө аһыыр ирдэнэр. Дьыл бу кэмигэр чэпчэки, калорийа суох аһылык барсар. Холобура, сарсыарда халбаһылаах килиэп оннугар хааһы, иэдьэгэй, оҕуруот аһыттан салаат сиэххэ сөп. Эбиэккэ сыалаах-арыылаах ынах, убаһа эттээх аһылык оннугар сүбүөкүлэттэн, оҕуруот аһыттан, куурусса этиттэн миин ордук. Ыһаарыламмыт аһылыгы тохтотобут. Ол оннугар рациоммутугар оҕуруот аһын, фруктаны, үрүҥ аһы киллэрэбит.

Гигиена быраабылаларын тутуһабыт. Улахан кыһалҕата суох чуолаан күнүс 12.00 чаастан киэһэ 17.00 чааска диэри таһырдьа тахсартан туттунар ордук; күн уотугар сыраллыах кэриэтэ, салгына суох кыбартыыраҕа, үлэлиир сиргэ хорҕойбут ордук. Кондиционердаах дьиэ буоллаҕына, өссө ордук. Кыаллар буоллаҕына, эбиэттээн баран кыратык утуйан ылыахха сөп. Күнтэн харыстыыр кириэмэ, салгын ачыкыта суох таһырдьа тахсартан аккаастаныҥ. Оттон таһырдьа тахсыбакка сатаммат буоллаххытына, саамай табыгастаах кэмнэри баттаһарга кыһаллыҥ - сарсыарда 11.00 чааска диэри уонна киэһэ 18.00 чаас кэнниттэн.

Бу тэттик уонна судургу сүбэлэр куйаас күннэри доруобуйаҕа охсуута суох аһарарга көмө-тирэх буолуохтара.

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Ылланарга айыллыбыт олох
Дьон | 11.10.2024 | 12:00
Ылланарга айыллыбыт олох
Хаһааҥҥытааҕар даҕаны ардахтаах күһүн буолла. Уһун ардахтарга өйбөр куруутун “Тохтообокко ардах түһэр, Түннүкпэр таммаҕы ыһар...” ырыа тыллара ытыллар.   Биһиги көлүөнэ оҕолор үрдүкү кылаастартан саҕалаан “Ардахха санаа” ырыаны истэ улааппыппыт. Оччолорго, биллэн турар, ким тыла, ким матыыба буоларын улаханнык билэ да сатаабат этибит. Ырыа баар да баар. Киһи олоҕун кэрдиис кэмнэринэн...
Борис Борисов: «Пушкиҥҥа сүгүрүйүүм — “Евгений Онегины”  нойосуус билиим»
Дьон | 10.10.2024 | 10:00
Борис Борисов: «Пушкиҥҥа сүгүрүйүүм — “Евгений Онегины” нойосуус билиим»
Саха киһитэ тыйаатыры, артыыстары олус ытыгылаан  ылынар ураты көрөөччү. Ол оруоллары ураннык толорор артыыстартан сүдү тутулуктааҕын саарбахтаабаппын. Оннук биир үтүө киһи, Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуодунай артыыһа, Щепкин аатынан Үрдүкү театральнай училище “көмүс выпускнига” Борис Иванович Борисовы кытта өрөгөйдөөх 75 сааһынан сэһэргэстибит.   – Артыыс буолар баҕа санаа оҕо эрдэххиттэн баара дуу? –...
Кинини саха быһаҕа быыһаабыта
Дьон | 11.10.2024 | 10:00
Кинини саха быһаҕа быыһаабыта
Кинилэр – биһиги дьоруойдарбыт, кинилэр – өлөллөрүн кэрэйбэккэ эйэлээх олох туһугар охсуһаллар, бааһырбыт доҕотторун өстөөх уотун аннынан быыһыыллар, бука бары быраат, убай диэн ыҥырсаллар.   Бу анал байыаннай дьайыы бүттэҕинэ, элбэх кэпсэниэ, элбэх кистэлэҥ арыллыа, ким эрэ ол саҕана кимиэхэ да эппэтэх санаатын дьэ этиэ турдаҕа. Сорох ардыгар киһи дьиибэргиир, итэҕэйиэ...
Биэнсийэ туһунан тугу билиэххэ?
Тускар туһан | 17.10.2024 | 12:00
Биэнсийэ туһунан тугу билиэххэ?
Судаарыстыба социальнай өттүнэн көмүскэлэ суох нэһилиэнньэҕэ араас суол чэпчэтиилэри көрөр. Оттон ону бары билэбит, бырааппытын толору туһанабыт дуо?  Мантан аллара биэнсийэ уонна онно сыһыаннаах уларыйыылар, чэпчэтиилэр тустарынан санатыһан, быһаарсан ааһыаҕыҥ.   Үлэлиир уонна үлэлээбэт киһи биэнсийэтэ Биэнсийэ күннээҕи наадыйыыны толуйбатын быһыытынан, сынньалаҥҥа тахсан да баран салгыы үлэлии хаалааччы үгүс. Оччотугар кинилэр,...