29.07.2022 | 16:07

Кэрэ буоларга көмөлөһөр чэйдэр

Чэй – киһи ис туругун тупсарарын таһынан, тас көстүүбүтүгэр олус туһалаах, сөпкө истэххэ доруобуйаны тупсарар саамай туһалаах  утах.
Кэрэ буоларга көмөлөһөр чэйдэр
Ааптар: Киин Куорат
Бөлөххө киир

Чэй көмөтүнэн холестерины намтатыахха, сүрэх уонна тымыр ыарыыларын сэрэтиэххэ, тириини тупсарыахха сөп. Ол иһин тыһыынчанан сылынан чэйи сүрүн утах оҥостон олорор омуктар бааллар.

Ромашкаттан чэй

Кэрэ сэбэрэлэнэргэ бастатан туран үчүгэйдик уубутун хана утуйуохтаахпыт. Үчүгэйдик утуйарга ромашкаттан оҥоһуллубут чэй көмөлөһөр. Уутун хана утуйар, сынньанар киһи тас көстүүтүттэн тута биллэр.

Аптекаҕа атыыланар ромашкаттан чэй оҥостон иһэбит, пакетиктарын харахпыт анныгар уурунан мааска оҥостобут.  Маны тэҥэ, кытарбыт, бааһырбыт тириини уоскутарга ромашка уутунан соттор эмиэ туһалаах.

Ромашкаҕа кверцитин диэн киһи тириитин күнтэн харыстыырга, салгын буортулаах дьайыытын утары охсуһар эттиктэр бааллар.

Жасмин

Наһаа үчүгэй сыттааҕын ааһан, бу чэй вирустары уонна бактериялары утары охсуһар, иммунитеты өйүүр. Кырдьыыны бытаардар, экзема, хатаал курдук тирии ыарыыларын эмтиир. Жасмин чэйин истэххэ аһара сыаланар тириигэ көмөлөһөр, уоскутар.

Күөх чэй

Тирии күнтэн харыстанар күүһүн улаатыннарар. Күн сыралҕаныгар аһара сылдьар тирии араагар тиэрдиэн сөбүн өйдүөхтээхпит.

Күөх чэйгэ баар элбэх радикаллардаах катехиннар сирэй мырчыстаҕаһын утары охсуһаллар. Бу катехиннар сирэй тириитин өлбүт клеткаларын тилиннэрэр кыахтаахтара науканан дакаастанан турар.

Ройбуш

Кыһыл Буш чэйи Соҕуруу Африкаҕа тыһыынчанан сыллар устата иһэн кэллилэр. Омуктар бу чэйи үксүн тирии ыарыыларын эмтииргэ иһэллэр эбит. Кыһыл чэйгэ баар флавоноидтар сирэйгэ тахсар хатаалы үчүгэйдик оһордоллор. Ройбуш чэйи атыылаһаргытыгар кырдьыыны утары үлэлиирин, организмы барытын чэбдигирдэрин өйдөөрүҥ.

Хара чэй

Күннэтэ иһэр хара чэйбит кырдьыыны утары үлэлиир, киһиэхэ сэниэ биэрэр. Кофеиннаах буолан хаан баттааһынын үрдэтэр, иммунитеты күүһүрдэр, тымныйыыны, вирустары утары үлэлиир.

Хара чэйи хойуу гына оҥостон, сойутан баран тоник курдук сирэйгит тириитин соттуҥ.

Одуванчиктан чэй

Одуванчик – сыыс от бииһин ууһа, ол иһин ханна баҕарар өлгөмнүк үүнэр. Салаакка, барыанньаҕа туттуохха сөп. Сирэй тириитин тупсарарга эмиэ олус туһалаах үүнээйи. Одуванчик чэйин истэххэ ис-үөс үлэтэ тупсар, бэрээдэктэнэр – ол аата сирэйбит тириитэ сырдыыр.

Имбирь

Имбирь чэйэ араас тымныйыыны, сүһүрүүнү организмтан кыйдыыр күүстээх. Организм аһы буһарар уорганнарын үлэлэрин тупсарар чэй. Ханнык баҕарар чэйгэ имбирь силиһин кырбаан куттахха тумууга, гириипкэ олус туһалаах, ыарыһах тыынара кэҥиир, бүөлэммит мунна аһыллар. Онон ханнык баҕарар ыарыыны аһарынарга уонна тоҥон-хатан үлэлээн кэлэр дьон сылааны таһааралларыгар, итиини киллэринэллэригэр бу чэй туһата баһаам.

Мята

Ис үлэтэ кэһиллиитин бэрээдэктиир, ис таһаардаҕына кытта туһалыыр. Сыалаах тириилээх дьон сирэйдэрин бу чэйинэн суунуохтарын, хойуутук оҥорон баран тоник курдук соттуохтарын сөп. Мяталаах чэй истэххэ киһи организмыгар эбии эстрогеннар үөскүүллэр, бу гормоннар тирии хатаалын, араас бааһын утары үлэлииллэр.

Маҥан чэй

Күөх чэйдээҕэр элбэх антиоксиданнардаах. Саамай аҕыйахтык араас обработканы ааспыт чэй буолан туһата атыттардааҕар хас эмэ төгүл элбэх. Бактериялары утары үлэлиир эттиктэрдээх. Тирии коллагенын уонна эластинын таһымын тупсарар буолан, кэрэ сэбэрэлэнэргэ олус туһалаах чэй.

Улун

Барыларыттан ураты амтаннаах чэй. Өр кэм истэххэ сирэйи сырдатар, пигментнэй бээтинэлэри суох оҥорор.  Табахсыттарга атын чэйдэртэн ордук туһалаах – организмы табах дьаатыттан ыраастыыр.

Чэй тэллэйэ (чайный гриб)

Киһи тириитин токсиннарын таһаарар. Антиоксиданнар, пробиотиктар кыра мырчыстаҕастары суох оҥороллор, тирии сибиэһэй көрүҥнэнэр. Күҥҥэ сиэтэн баран бу тэллэй уутунан соттон эмтиэххэ сөп.

Матча чэй

Японияттан төрүттээх чэй. Сып-сырдык күөх өҥнөөх чэй элбэх иҥэмтиэлээх эттиктэрдээх - хлорофил, антиоксиданнар, натуральнай антибиотиктар, бактериялары утары охсуһар катехиннар.

Матча бороһуога косметологияҕа мааскаларга, кремнэргэ уонна лосьоннарга туттуллар.

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Аан дойдуга урут  суох энциклопедия тахсан эрэр
Сонуннар | 25.05.2023 | 14:00
Аан дойдуга урут суох энциклопедия тахсан эрэр
М.К. Аммосов аатынан Хотугулуу-Илиҥҥи федеральнай университет иһинэн үлэлиир Олоҥхо института “Олоҥхо энциклопедиятын” бастакы туомун бэлэмнээн эрэр.
Кыайыы пааркатыгар 3500 хатыҥ уонна кедр олордуллуоҕа
Сонуннар | 25.05.2023 | 17:22
Кыайыы пааркатыгар 3500 хатыҥ уонна кедр олордуллуоҕа
Сарсын, ыам ыйын 26 күнүгэр, Кыайыы пааркатыгар «Өйдөбүнньүк саада» диэн  аахсыйа чэрчитинэн 3500 хатыҥ уонна кедр мас олордуллуоҕа.  «Өйдөбүнньүк саада» норуоттар икки ардыларынааҕы аахсыйа Арассыыйа Бэрэсидьиэнин 03.07.2020 сыл № Пр-1069 сорудаҕынан кулун тутар 18 күнүттэн бэс ыйын 22 күнүгэр диэри дойду бары регионнарыгар Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылаахтарын сырдык ааттарыгар...
Спортсменнар 17-с кыбаарталы хомуйдулар
Сонуннар | 25.05.2023 | 18:03
Спортсменнар 17-с кыбаарталы хомуйдулар
Олохтоох дьаһалта Физическэй култуураҕа уонна спорка управлениетын салалтатынан куорат бары оҕо спорт оскуолаларын кэлэктииптэрэ бүгүн, ыам ыйын 25 күнүгэр, Строительнай уокурук 17-с кыбаарталыгар субуотунньуктаатылар. Барыта сүүсчэкэ киһи мустан, 320 куул бөҕү хомуйбуттар. Управление начаалынньыга Эдуард Ефимов бэлиэтииринэн, олохтоохтор даҕаны туора турбатахтар.
Дьокуускайга «Якутск купеческий» форум буола турар
Сонуннар | 27.05.2023 | 00:39
Дьокуускайга «Якутск купеческий» форум буола турар
Саха сирин сайдыытыгар былыргы атыыһыттар тугунан да кэмнэммэт кылааттаахтар. Кинилэр үтүө үгэстэрин бүгүн 20 тыһыынчаттан тахса дьоҕус уонна орто урбаан тэрилтэтэ салҕыыр, оттон бүгүҥҥү тэрээһиҥҥэ киин куорат 150 урбаанньыта кыттыыны ыла сылдьар, диэн бэлиэтээтэ куорат баһылыга Евгений Григорьев «Якутск купеческий» форум-дьаарбаҥка үөрүүлээх аһыллыытыгар.  Бэлиэтээн эттэххэ, «Якутск купеческий» форму-дьаарбаҥка ыам ыйын...