18.07.2022 | 22:14

Эрдэ уһуктар туох үчүгэйдээҕий?

Эн, хас чааска утуйан тураҕын? Күн устата сэниэҥ тиийэр дуо? Төһө элбэҕи ситиһэҕиний?
Эрдэ уһуктар туох үчүгэйдээҕий?
Ааптар: Киин Куорат
Бөлөххө киир

Учуонайдар эрдэ туруу үтүө өрүттэрин ааҕан көрбүттэр:

- Элбэх бириэмэлэнэҕин;

- Саҥа үчүгэй үөрүйэхтэр (привычка) үөскүүллэр;

- Киһи энергията элбиир, элбэҕи кыайа тутаҕын;

- Иммунитет күүһүрэр;

- Күүрүү (стресс) кыччыыр;

- Өйдөөн хааларыҥ тупсар;

- Болҕомтолоох буолаҕын;

- Олох охсууларын этэҥҥэ аһарынаҕын;

- Ыйааһыҥҥын быраҕаҕын.

7-8 чааска турар буоллаххына күн номнуо саҕаламмыт буолар, онон былаанныыр, сааһыланар кэм хаалбат. Маннык ыгылыйыы кэмигэр “прокрастинация” диэн үөскүүр эбит, ол аата бүгүн оҥоһуллуохтааҕы сарсыҥҥыга, сарсын оҥоһуллуохтааҕы өссө кэлиҥҥигэ көһөрөн иһии тахсар.

5 чааска уһукта үөрэннэххинэ бэйэҕэр эрэлиҥ күүһүрэр эбит. Эрдэ тураргытыттан эрэйи көрбөккө, эрдэ турууну бэйэҥ талбыт буоллаххына – олоххор ситиһии аргыстаһар.

Эрдэ турбут киһи эрчимнээх буолар. Өссө кыратык сэрээккэлиир, сөрүүн уунан душтанар буоллаххына, күн устата сэниэҥ эстибэт. Эт-сиин уһун күҥҥэ бэлэмнэнэр, түүн устата хамсаабатах хаан уонна лимфа эргиирэ күүһүрэр. Ол иһин иммунитет күүһүрэр, ол аата доруобуйаҥ биллэ тупсар.

Эрдэ тура үөрэнэргэ бастаан уһуктаат да, өр сыппакка, сүрҕэлдьээбэккэ атахпытыгар турабыт. Суунан-тараанан баран йога хамсаныыларын, чэпчэки сэрээккэни оҥоробут. 1-2 ыстакаан мүлүркэй ууну ыймахтыыбыт – организмы уһугуннарабыт.

Утуйар уонна уһуктар бириэмэҕит наар биир буоларыгар кыһаллыҥ.

Сарсыарда туох да сыала суох уһуктар ыарахан, онон киэһэ сытыах иннинэ кэлэр күҥҥэ тугу эмэ былааннааҥ. Бэйэни көрүнүөххэ, кинигэ ааҕыахха сөп. Ыксаабакка ас астанан аһыахха сөп.

Киэһээ сытарга саамай табыгастаах чаас – 21.00. Киэһээ тоҕустан түүн ортотугар диэри утуйуу – организмҥа саамай туһалаах утуйуу буолар, мелатонин үөскүүр. Бу чааска утуйбакка сылдьар киһи элбэҕи сүтэрэр – организм үлэтэ кэһиллэр, наар сылайбыт курдук буолан хаалар, сэниэтэ күн устатыгар тиийбэт. Онон 22.00 чаас иннинэ орону булар табыгастаах.

Ууну хана утуйан туруу – доруобай буолуу төрдө. Сомнологтар диэн түүлү үөрэтэр, эмтиир быраастар суруйалларынан, киһи сууккаҕа 7 чаас кытаанахтык утуйан турдаҕына толору сынньанар.  Сарсыарда 5 чаас саҕана киһи организмыгар кортизол уонна адреналин диэн гормоннар элбииллэр, гемоглобин уонна саахар үрдүүр, пульс түргэтиир, тыыныы дириҥиир. Ол аата организм уһуктарга бэлэмнэнэн барар. Ол иһин эрдэ туруу бу чааска саамай табыгастаах буолар.

Эрдэ турууга сыыйа-баайа үөрэниэхээ наада. Ыллыбыт да сарсын 5 чааска будильнигынан уһуктабыт диэн буолбакка, эрдэ утуйууттан саҕалаан, биирдии чааһынан эбэтэр чаас аҥардыытынан уһуктууну эрдэлэтэн истэххэ киһи түргэнник үөрэнэр.

Эрдэ турбут чыычаах тумсун соттор, хойут турбут чыычаах хараҕын хастар.

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

«Кэлиэм, эргиллиэм буоллаҕа дии» ...
Дьон | 12.04.2025 | 10:00
«Кэлиэм, эргиллиэм буоллаҕа дии» ...
Ийэ барахсан... Анал байыаннай дьайыы саҕаланыаҕыттан төһөлөөх ийэ утуйар уута көппүтэ, аймаммыта, хараҕын уутунан сууммута буолуой? Уол оҕону төрөтөн, иитэн, үөрэттэрэн баран эдэр сааһыгар илиитин соттуута ийэҕэ, аҕаҕа, чугас дьонугар олус абалаах, кыһыылаах. Бүгүн кэпсэтэр ийэм Евдокия Андреевна Баишева оҕотун, сүрэҕин чопчутун туһунан кэпсиири олус ыарырҕаттар да, сөбүлэҥин биэрбитигэр улаханнык...
Эр дьоммутун харыстыыбыт дуо?
Сонуннар | 04.04.2025 | 14:00
Эр дьоммутун харыстыыбыт дуо?
Соторутааҕыта социальнай ситимҥэ эр киһи суруга тахсыбытын аахпытым: «Наар эр дьону абьюзер дии-дии хас муннук аайы айдаараллар да, мин ойохпуттан атаҕастанан олоробун. Кини баар, дьиҥнээх абьюзер, киҥнээх, куруук хаһыытыы-ыһыытыы сылдьар, оҕолорун сахсыйар, киһини уһаты-туора хаамтарбат», – диэн.  Муус устар 6 күнүгэр Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр Аҕа күнүн бэлиэтиэхпит.   Олох арааһынай. Биллэн турар,...
Оҕурсу ыам ыйын  5 күнүттэн ыһыллар
Дьон | 11.04.2025 | 16:00
Оҕурсу ыам ыйын 5 күнүттэн ыһыллар
Билигин ханна да тиий, хаһаайкалар биир сүрүн түбүктэрэ – оҕуруот аһын олордуута. Социальнай ситимнэргэ анал бөлөхтөргө мустан, кэпсэтии эрэ барыта арассаада, сибэкки тула. Оттон олох сатабыллаахтар түннүккэ олордубут оҕурсуларын амсайан эрэллэр, клубникалара хайыы-үйэ сибэккилээн ыраатта.  Бүгүн биһиэхэ Мэҥэ Хаҥалас Ороссолуода сэлиэнньэтин олохтооҕо, анал идэлээх оҕуруотчут Тамара Михайловна Степанова ыалдьыттыыр.   –...
Куруппа барыта туһалаах буолбатах
Тускар туһан | 05.04.2025 | 10:00
Куруппа барыта туһалаах буолбатах
«Сарсыардааҥҥы аһылыкка хааһыттан ордук суох» диэн этиини кыра сааспытыттан истэбит. Билигин, төһө даҕаны лааппы аайы бэлэм ас дэлэйбитин иһин, күннэрин хааһыттан саҕалыыр дьон элбэх. Углеводунан баай ас, чахчы даҕаны, эрчими эбэр, тотоойута да сүрдээх. Оттон ханнык куруппаттан хааһы ордук туһалааҕын бары билэбит дуо?   Мааннай Дьон-сэргэ сөбүлээн сиир хааһыта. Сатабыллаах хаһаайкалар...