30.08.2021 | 14:30

Уубун уорбут уолан

Уубун уорбут уолан
Ааптар: Итэҕэл
Бөлөххө киир

От ыйын өҥүрүк куйааһа сатыылаан турар кэмэ этэ. Сарсыардааҥҥы ыам кэннэ Намыйа, итии үүттээх чэйин иһэ-иһэ, WhatsApp нөҥүө алтыһар доҕотторугар, аймахтарыгар үүммүт күҥҥэ үтүөнү баҕарар истиҥ тылларын ыыталаабыта. Онтон, остуол тардан, дьиэлээхтэрин уһугуннартаабыта, күүстээх от үлэтигэр тэрийээри түбүгүрбүтэ.
Намыйа – түөрт уонун ааспыт сулумах дьахтар. Уоппуска кэмэ буолан дойдутугар дьонун кытта самаан сайын илгэтин тэҥҥэ сомсон дуоһуйа сынньана сылдьара.
Отчуттарын тото аһатан, үтэлэрин тэрийэн атаарбыта.
Ити курдук, самаан сайын барахсан биир хатыламмат күнэ саҕаламмыта...
Онтон, дьоно кэлэллэрин кэтэһэ таарыйа, киинэ көрө олордоҕуна, төлөпүөнүгэр билбэт нүөмэриттэн сурук кэлбитэ. "Хайалара буоллаҕай?" диэн арыйан ааҕыах буолан истэҕинэ, дьоно кэлэн айманар саҥалара иһиллибитэ. Ону истэн, төлөпүөнүн саба туппута уонна киэһээҥҥи аһылыгын тардар түбүгэр түспүтэ.
Остуол тула олорон от үлэтин хаамыытын, ходуһа сонунун, күннээҕи түбүгү, бөһүөлэк олоҕун туһунан кэпсэппиттэрэ, тото-хана аһаабыттара. Ол кэннэ сылаа таһааран утуйааччы да баар буолбута.
Онтон сайыҥҥы күн кытара кыыһан киириитин, түптэ хойуу буруота дэриэбинэни тунуйан биир кэм тунаара устарын дуоһуйбуттуу одуулуу олорбут Намыйа эмискэ билбэт нүөмэриттэн кэлбит суругу саныы биэрбитэ. Кэрэ, хатыламмат көстүүнү киһи эрэ кэрэхсээн олоруох курдуга. Ол эрээри, биллибэт киһи ким буоларын билиэх- көрүөх санаата баһыйбыта. 
Тиэргэн сииктээх отун кэһэн ылаат, дьиэҕэ киирбитэ. "Сарсын үчүгэй күн буолууһу", – диэн дьиэлээхтэрин үөрдэ эппитэ уонна аа-дьуо утуйардыы оҥостон сыппыта.
Төлөпүөнүн ылан, бастаан сарсыарда алта чааска турар гына будильник холбообута  уонна кэлбит суругу булан, "Кимҥиний?" диэн харда ыыппыта. Өр-өтөр буолбатаҕа, "Ньургуммун" диэн эппиэт кэлбитэ. Намыйа билэр дьонун барыларын түөрэ эргиппитэ даҕаны Ньургун диэн ааттаах кими да билбэтин быһаарбыта уонна харса суоҕун киллэрэн, "Ханнык? Хантан?" диэн эмиэ ыйытан ыыппыта. 
Балай эмэ суруйсан билсибиттэрэ. Биллибэт киһи, Ньургун диэн, Бүлүү тыатыгар олорор, уон икки сыл балыс, эдэр уолан этэ...
Тыаҕа саҥа күн сардаҥата күлүмүрдээн, чыычаах ырыатынан арыалланан тахсара кэрэ даҕаны. Күннүүн тэҥҥэ сиэдэрэй сибэккилэр дьиэрэҥкэй тэбэллэр, хаарыс солко оттор ханыылаһан киирэн оһуор үҥкүү ыһаллар. Күн утаҕар сиик таммахтара оҕуруолуу тиһиллэн күлүмнүү оонньууллар. Чуор куоластаах бөтүүк хахаарар саҥата, сарсыарда буолбутун биллэрэн, чугас эҥээр ыалы уһугуннартыыр.
Намыйа биир кэм тохтоло суох бүүгүнүүр тыастан уһуктубута. Илиитин иминэн бэҕэһээ киэһэ сыттыгын анныгар аспыт төлөпүөнүн булан будильнигын араарбыта. Хап-сабар туран чэйин оргута уурбута. Мэлдьи буоларын курдук, түннүгүн арыйбыта. Бүгүн саҥа үүммүт күнү тоҕо эрэ ис  иһиттэн үөрэн, өрө көтөҕүллэн көрсүбүтэ...
Оннук сырдык сүүрээҥҥэ уйдаран, түптэ сылаас тыынын иҥэрэн, күн саҕахха түһүүтүн сайыҥҥы түүн солбуйан күн күнүгэр бүтэн испитэ. 
Ньургун олоҕун кэпсээбит күнүттэн Намыйа утуйар уута аймаммыта.
Ньургун төрөппүттэрэ аһыы утахха умньанан, арыгы оборчотугар ылларан кинини көрөр-истэр кыахтара суоҕуттан, бэйэтэ тылланан оҕо дьиэтигэр иитиллэ барбыт. Тыыннаах төрөппүттэрдээх эрээри, тулаайах оҕо курдук сылдьыы улаатан эрэр уол сүрэҕэр оспот бааһы хаалларбыт. Дьоллоох оҕо сааһа ол күнтэн ыла букатыннаахтыы арахсыбыт. 
Оо, олох... Сороххо тыйыскын даҕаны. Төһөлөөх харах уута тохтубута буолуой. "Ийээ, аҕаа" диэн күндү да тыллары ыҥыран, төһөлөөх элбэх кини курдук оҕолор сүрэхтэрэ түүн аайы аймаммыта буолуой?!
Намыйа хас киэһэ ахсын, бэйэтэ да билбэтинэн, төлөпүөнүн кэтиир буолбута. Ол күн даҕаны кини кэпсэтэр чааһын кэтэспитэ. Төлөпүөн тыаһаатын кытта, ону эрэ кэтэспит курдук, хап-сабар ылбыта. 
"Алло-о, хайа, истэҕин дуо?" – диэн Ньургун саҥата кэпсээнин салҕаабыта.
Оскуолатын Сунтаарга бүтэрэн, спорка сыһыаннаах уол бэйэтин кыанар, сытыы-хотуу, иннин быһаарсар буола улааппыт. Олоҕу көрүүтэ, дьоҥҥо сыһыана уларыйан, дьонун, аймахтарын кытта билсэргэ санаммыт.
Ол сылдьан сибэкки тэҥэ нарынтан нарын, кэрэттэн кэрэ Сардаана кыыһы сөбүлүү көрөн, таптал кутаатыгар куустаран, ыал буолан, Ньургун дойдутугар кэлбиттэр. Тыаҕа туох үлэ көстөрүнэн үлэлээбиттэр. Сотору кэминэн эдэр ыал тапталларын туоһута Кэскил диэн уолламмыттар. Дьоллоох дьиэ кэргэн, ийэ, аҕа аатын сүгэн тыа ыалын сиэринэн быр бааччы олорбуттар...
"Күн-дьыл элэҥнээн ааһара түргэн да эбит. Ааҕан сиппэт алҕастар, тапталы таҥнарыы курдук киһи өйүгэр баппат быһыылар, бииртэн биир төрүөт көстөн, сыыйа киһи аатыттан ааһан, биир түгэн, биир сыыһа быһыы олохпун туора соппута, түүнү-күнүһү бутуйбута. Ол ааспыт уустук кэмнэр, харахпар хатаммыт ыарахан олох хартыыната иккистээн хатыламмыта... Чэ итинник..." – диэн Ньургун бу курус санааны сүкпүтүнэн кэпсээнин түмүктээбитэ. 
Намыйа, бу кэпсэммит эдэркээн уол олоҕун хараҕар киинэ курдук оҥорон көрө сытан, бириэмэ ырааппытын билбэккэ хаалбыта.
Дьиктитэ диэн баар, кинилэри туох эрэ көстүбэт күүс ситимниир курдуга. Олох бэйэтэ айымньы. Олох кэрэтин билбит сулумах дьахтар уонна  олох аһыытын-ньулуунун амсайбыт соҕотох эдэр аҕа. Ылан көрдөххө, иккиэн да уустук дьылҕалаах дьон. Ол эрэн, Дьылҕа хаан утары барар сатаммат. Суох, сатаммат! 
Ити курдук кытаанах санааны ылынан, Намыйа куораттыан иннинэ Ньургуҥҥа "Эн хайаан да дьолгун көрсүөҥ. Тутума дуу, сүрэххэр хом санааны, уубун уорбут уолан" диэн аҕыйах тыллаах эрээри, дириҥ ис хоһоонноох суругун ыыппыта.
Ону таайбыт курдук, таһырдьа көмүс күһүн бэлиэр бэлиэтин хаалларан, ааспыт сайыны мэлдьэспиттии хаһыҥынан хаарыйан тиийэн кэлбитэ...
Намыйа, аҕыйах күнүнэн үлэтэ саҕаланар буолан, бүгүн Дьокуускай куоракка айаннаан иһэр. 
Суолу быһа сүгэһэр оҥостубут санаатын сайҕаан, көмүс күһүн саһарбыт сэбирдэҕинэн ардыы атаарда. Төрөөбүт дойдуттан арахсыы сааһыран истэҕиҥ аайы киһини уйадытан иһэр курдук. Онно эбии тымныынан хаарыйар таас эркиннээх дьиэҕэ кинини ким да көрсүбэтиттэн, күүппэтиттэн өссө ордук айманарын бүгүн дьэ өйдөөтө. 
Бу курдук төһөлөөх элбэх сулумах сүрэхтэр хаһыс күһүннэрин дьол амтанын билээри күүтэллэрэ буолуой...Ол да буоллар, Намыйа бу икки дьылҕа хаһан эрэ олох кутаатын күөдьүтэн субурхай буруолара унаарыйан, Айыыһыт мичийэ үөрэн, дьоллоох оҕо саас күлүүтэ иһиллэригэр эрэнэ саныыр. 
Күһүҥҥү тыал Намыйа чап-чараас имнэрин имэрийэр. Туох барыта оһор, уостар. Кэмэ кэллэҕинэ саҥаттан үнүгэс анньар. Сиргэ кэлбит бары олох дьолун билэр. Олох диэн, дьиҥэ, кэрэ даҕаны.

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Сири иилии эргийиэм!
Дьон | 12.04.2024 | 18:00
Сири иилии эргийиэм!
Кэбээйи Арыктааҕыттан төрүттээх Иннокентий Ноговицын бэлисипиэтинэн аан дойдуну биир гына айанныыр хоббилааҕын туһунан хас да сыллааҕыта суруйан турабыт. Иннокентий киһини кытта кэпсэтэригэр элбэх ууну-хаары эрдибэккэ, аҕыйах тылынан чуо ыйытыыга эрэ хоруйдуурун  билэр буоламмын, Кытайга тиийбититтэн саҕалаан, бассаабынан элбэх да элбэх ыйытыыларбынан көмөн туран, наадалаах информациябын хостоон ыллым. Кинини ыра санаатын...
Зоя Желобцова:  «Олох толору үөрүүтүн, кэрэтин билэн сылдьабын»
Дьон | 11.04.2024 | 10:00
Зоя Желобцова: «Олох толору үөрүүтүн, кэрэтин билэн сылдьабын»
«Үчүгэй киһи» диэн хайдах киһини ааттыылларый? Арааһа, бастатан туран, дьоҥҥо эйэҕэс, аламаҕай, үөрэ-көтө сылдьар, барыга-бары кыһамньылаах, үлэһит киһини ааттыыр буолуохтаахтар. Дьэ, оччотугар, биһиги дьүөгэбит Зоя Константиновна Желобцова онуоха сүүс бырыһыан эппиэттэһэр. Киһи киһитэ буоллаҕа биһиги Зоябыт!   Оттон киһи барахсан мутугунан быраҕар муҥур үйэтигэр дьонугар-сэргэтигэр, ыччаттарыгар хайдах суолу-ииһи, ааты, өйдөбүлү хаалларара...
«Доҕордоһуу» — оҕо саас ыллыга
Сонуннар | 11.04.2024 | 18:00
«Доҕордоһуу» — оҕо саас ыллыга
Бу күннэргэ өрөспүүбүлүкэҕэ бастакынан тэриллибит “Доҕордоһуу” оҕо үҥкүү норуодунай ансаамбыла 55-с сылын бэлиэтээтэ. Өрөспүүбүлүкэ үҥкүүтүн эйгэтигэр суолу тэлбит ансаамбыл үөрүүлээх тэрээһинин туһунан санаа атастаһыыларын ааҕыҥ.
НВК Саха бырагыраамата муус устар 8-14 күннэригэр
Сонуннар | 07.04.2024 | 10:00
НВК Саха бырагыраамата муус устар 8-14 күннэригэр
Понедельник, 8 апреля 6:00 Сана кун 6+ 9:00 Утро Якутии 6+ 10:00 Саха Сирэ 12+ 10:15 Саха сатаабата суох 6+ 10:45 Сайдыс 6+ 11:15 Улэ дьоно 12+ 11:45 Репортаж 12+ 12:00 "Якутия" информационная программа 12+ 12:15 Эйгэ 6+ 13:30 "Саха Сирэ-Якутия" информационная программа 12+ 14:00 Тэтим 6+ 15:00 Уонна...12+ 16:00...