Түөлбэбит сылтан сыл тупсарын туһугар

Урукку сылларга киин куоракка Сайсары уокуруга криминальнай өттүнэн «кутталлаах», улахан тутуу ыытыллыбат, мөлтөх суоллаах-иистээх, оччо-бачча сайдан испэт уокуруктартан биирдэстэринэн ааттанара кистэл буолбатах. Түөлбэ олохтоохторо Сайсары кэнники сылларга тупсан, киэркэйэн иһэриттэн, элбэх саҥа тутуу барарыттан үөрэбит эрэ. Уокурук Управатыттан ааспыт 2023 сылы хайдах түмүктээбиттэрин ыйыталастыбыт.

Сайсары уокуругун уопсай территорията – 770 га, итиннэ Сэргэлээх шоссетын 10-с, 11-с, 12-с, 13-с км, Бүлүүлүүр тракт 5-с, 6-с км, Лермонтов уулуссатын, Борисовка-3 дьоҕус оройуонун, Геологтар бөһүөлэктэрин, Мерзлотка, Гимеин, Ботаническай саад уонна Чочур Мырааны кытта кыраныыссалаһар.

Сайсары уокуруга киэҥ сиринэн тайаан сытар, кыбаарталларын ахсаана – 18,  49 уулуссалаах, итинтэн 14-гэр оптуобус сылдьар. Уулуссалар уопсай уһуннара – 112,55 км, итинтэн 26,20 км аспаал бүрүөһүннээх.

Управа салайааччытын уопсай боппуруостарга солбуйааччы Саргылана Антонова 2023 сылга ыытыллыбыт сүрүн үлэтин маннык сырдатта.

Саргылана Антонова,  Сайсары уокуругун Управатын салайааччытын солбуйааччыта:

— Управа Сайсары уокуругун территориятын олохтоох хаһаайыстыбатын, социальнай-култуурунай эйгэтин салайарга, сокуоннаһынан, быраабы араҥаччылааһынынан хааччыйар сыаллаах тэриллибитэ, юридическай сирэй быһыытынан устаапка олоҕуран үлэлиир.

Уокурукка 39 тыһыынча кэриҥэ киһи олорор, итинтэн 7 776 – оҕо, 414 – элбэх оҕолоох дьиэ кэргэн, 98 – тыыл бэтэрээнэ.

Уокурук территориятыгар 4 уопсай үөрэхтээһин уонна 4 коррекционнай оскуола, 8 оҕо уһуйаана уонна 2 техникум бааллар.

Олорор дьиэ пуондатын туһунан этэр буоллахха, Сайсары уокуругар барыта 576 элбэх кыбартыыралаах дьиэ баар, итинтэн 145 таас уонна 422 мас тутуулар. Сокуоҥҥа олоҕуран, уопсайа 387 дьиэ хаарбах туруктааҕынан билинилиннэ.

466 дьиэ киин ититиигэ холбонон турар, итинтэн 245 дьиэ –ЯТЭЦ хочуолунайыгар, 196 дьиэ «Теплоэнергия» АУо  хочуолунайыттан уонна 25  биэдэмистибэлэр хочуолунайдарыттан ититиини ылаллар. Итини сэргэ 85 дьиэ автономнай – гаас, 12 дьиэ тус ититиилээх уонна 3 дьиэ оһоҕунан оттуллар.

Уокурукка элбэх тэрилтэ үлэлиир

Сайсары уокуругун территориятыгар үлэлиир тэрилтэ элбэх, барыта 332 баар:

Эмтиир-медицинскэй тэрилтэлэр – 14;

Научнай тэрилтэлэр – 1;

Туристическай кластер – 4;

Уокурук кэрэхсэбиллээх сирдэрэ – 11;

Дьон сынньалаҥын тэрийэр сирдэр – 6;

Тэрилтэлэр (юридическэй сирэйдэр) – 60;

Ас-үөл уонна промышленнай табаардар маҕаһыыннара – 120;

Стационарнайа суох атыы-эргиэн эбийиэктэрэ – 51;

Автотырааныспар тэрилтэлэрэ, автомойкалар – 70;

Уопсастыбаннай ас-үөл тэрилтэлэрэ – 31.

ОДьКХ эйгэтэ

2023 сыл устата Биир кэлим дьуһуурунай диспетчерскай сулууспа бырагырааматынан ОДьКХ эйгэтигэр сыһыаннаах 1053 сайаапка киирдэ. Бары сайаапкаларынан үлэ ыытылынна.

2023 сылга Лонгинов уул., 25, Кеша Алексеев уул., 10 бөх кутар сирдэригэр 2 саҥа дьаама оҥоһулунна.

Итиэннэ былырыын уокурукка 10 санитарнай туочука оҥоһулунна, тимир контейнердар анныларыгар күрүөлээх 25 бетон плита туруорулунна.

Билиҥҥи кэмҥэ хаарбах уонна эргэ дьиэттэн көһөрүү сүрүн соруктартан биирдэстэрэ, ол курдук, 2023 сылга  9 дьиэ хаарбах туруктааҕынан билинилиннэ. Билигин ити хайысханан күүһүрдүллүбүт эрэсииминэн үлэ барар.

Ааспыт сылга элбэх кыбартыыралаах 6 хаарбах туруктаах дьиэ көтүрүлүннэ – Бекетов уул., 5, Билибин уул., 6/1, Кеша Алексеев уул., 10/1, Притузов уул., 20, Притузов уул., 20/1, Яков Потапов уул., 15/1.

Ититии уонна уу ситимнэрин өрөмүөннээһиҥҥэ уонна уларытыыга элбэх үлэ ыытылынна. Ол курдук, «Теплоэнергия» АУо ититии уонна уу ситимнэрин уларытыы, өрөмүөннээһин үлэтин Мерзлотнай уул., Лонгинов уул., Ново-Карьернай уул., Яков Потапов уул., Кеша Алексеев уул., Билибин уул. ыытта, итинник үлэ «Якутскэнерго» ПАУо Дьокуускайдааҕы ТЭЦ ситимнэригэр ыытылынна – Маяковскай уул., 85, 87, 87/1, Широких-Полянскай уул., 8/2.

Бөҕү ыраастааһын – сүрүн үлэлэртэн биирдэстэрэ

Сайсары уокуругун территориятыгар барыта 335 санитарнай туочука баар. Кытаанах хомунаалынай бөҕү мунньар сир реестрыгар олоҕуран, итинтэн 11 уопсастыбаннай санитарнай туочукаҕа тиэргэн хомуйааччылар үлэлииллэр, 3 бөҕү наардаан хомуйуу пууна баар. 4 маршрутунан чааһынай сектортан кытаанах бөҕү тиэйэллэр, онно маннык аадырыстар киирэллэр: Лонгинов уул., Чайковскай уул., Гимеинскай уул., Подлеснай пер., «Мерзлотовед» СОТ, Генерал Измеров уул., «Спорт-1» ДСК, Уйгу пер., Рассветнай уул., «Наука» кыбаартал, Благодатнай уул., Кустук уул., «Кэскил» ДСК, «Энергия» СПК, «Восход-1» ДСК, «Маяк» СОТ, Винокуров уул., 1-кы Академическай пер., 2-с Академическай пер., 3-с Академическай пер., Ильменскай уул., Парковай уул., Притузов уул., Кочнев уул., Сосновай уул., Бекетов уул., Советскай уул., Макаренко уул., Билибин уул., Виктория уул., Лонгинов уул., Ветеранскай уул., Грэсовскай уул., Уустаах-Избеков уул., Ново-Сайсарскай уул., «Горизонт» ДСПК, Сэргэлээх шоссетын 10-с – 11-с км, Шоссе отдыха уул. Итини сэргэ уопсайа 14750 м усталаах 12 тротуар ыраастанар. 4 сквер көрүллэр-харайыллар: «Журавли над Ильменем», Сэбиэскэй Сойуус Геройа В.Д. Лонгинов аатынан, «Девочка с олененком», «Бриллиант сэргэ», «Сквер памяти».

Барыта нэһилиэнньэ туһугар

Күннээҕи, бытархай үлэбит сороҕор дьон хараҕар быраҕыллыбат да буоллар, барыта көдьүүстээх, нэһилиэнньэ олоҕун усулуобуйатын тупсарар сыаллаах. Араас хайысхалаах үлэбитин кылгастык сырдаттахха, маннык:

1) 1996  куб. м. бытовой уонна тутуу бөҕө тиэйилиннэ;

2) 160520 кв. м. хаппыт хомус от охсулунна.

3) Дьэллик кыыллары тутууга бэдэрээтчит тэрилтэ «СРБЖ» ХЭТ, Управа тупсаран оҥорууга маастардара уонна исписэлиистэрэ уокурук территориятыттан 482 дьэллик кыылы туттулар, сыл саҥатыттан барыта 229 сайаапка киирбитэ.

4) 2023 сыл муус устар ыйыттан сэтинньигэ диэри тэриллибит 49 субуотунньукка 179 тэрилтэ, 1382 киһи кытынна, 2090 куул, 47 куб. м улахан кээмэйдээх бөх хомулунна.

5) Биллэн турар, сааскы, сайыҥҥы, күһүҥҥү ыйдарга халаан уонна ардах уутун хачайдааһын тыын суолталаах. Ол курдук, барыта 141483 куб. м халаан уонна ардах уута хачайданна, итинтэн: 74983 куб. м – Управа (72051 куб. м. – мотопомпаларынан, 2932 куб. м. – ассенизаторскай массыыналарынан), 66500 куб. м. – салайар хампаанньалар уонна ТСЖ-лар.

6) Халтыраан кэмигэр элбэх үлэни ыытабыт. Мас тротуардар хаардарын ыраастыыбыт (Макаренко уул., Лонгинов уул., Ново-Карьернай уул., Гимеинскэй уул., «Борисовка-1 мкрн» тиһэх тохтобула), массыына суолун, сатыы дьон туоруур сирин кумаҕынан кутабыт (Каландаришвили – Маяковскай, Каландаришвили – Чехов, Каландаришвили – Софронов, Чайковскай – Ново-Карьернай, Ново-Карьернай – Лонгинов, Лонгинов – Винокуров, Чайковскай – Винокуров, 3-с Академическай – Чайковскай). Халтырааны утары охсуһарга  анал кумах ыһааччы тэрил көмөтүнэн инертнай матырыйааллары туттабыт.

7) Үс аадырыстан хаһаайына суох хочуоҥкалары көтүрэн тиэйдибит: Лермонтов уул., 138, Билибин уул., 48, Чайковскай уул., 117/2. Уопсайа ааспыт сылга 5 хаһаайына суох эбийиэк көтүрүллэн тиэйилиннэ.

Итини сэргэ, Яков Потапов уул., 6 баар ууну ыраастаатыбыт. 20 аадырыска  42 саҥа дьоҕус архитектура пуорматын туруордубут, оттон 17 аадырыска 51 эргэрбит итинник оҥоһугу көтүрдүбүт.

Лермонтов, Петровскай, Каландаришвили уулуссаларыгар, Бүлүүлүүр тракка тротуардары өрөмүөннээтибит.

Ново-Карьернай, Гоголь уулуссаларын уонна Борисовка дьоҕус оройуонун суолларыгар «ямочнай» өрөмүөн оҥоһулунна.

Бырагыраамаларынан үлэ

2023 сылга Сайсары уокуруга Олохтоох дьаһалта ыыппыт «Күөх кубок» куонкуруһун кыайыылааҕынан буолла.

Олохтоох көҕүлээһиннэри өйүүр бырагырааманан «Бриллиант сэргэ» сквер тупсаран оҥоһулунна.

«Куттала суох уонна хаачыстыбалаах массыына суоллара» национальнай бырайыак чэрчитинэн Винокуров уулуссатыгар хапытаалынай өрөмүөн ыытылынна, Ново-Карьернай, Гоголь уулуссаларыгар, Борисовка-1 дьоҕус оройуоҥҥа, Каландаришвили, Лермонтов, Бүлүүлүүр тракка, Сэргэлээхтиир шоссеҕа «ямочнай» өрөмүөн оҥоһулунна.

«Уһук Илиҥҥэ 1000 тиэргэн» бырагырааманан Чайковскай уулуссатын 30/1, 30/3, 30/4 нүөмэрдэригэр биир кэлим тупсаран оҥоруу бырайыага үлэҕэ киирдэ. Атыы-эргиэн уонна урбаан салаатын тэрилтэлэригэр уонна стационарнайа суох эргиэн эбийиэктэригэр инвентаризация оҥоһулунна, итиннэ 189 эргиэн тэрилтэтэ уонна 44 стационарнайа суох эргиэн эбийиэгэ кытынна.

Көрүүтэ-истиитэ суох эбийиэктэргэ болҕомто ууруллар. Ол курдук, 119 гараас тиэйилиннэ (былааҥҥа 114 этэ), 29 быраҕыллыбыт кузов тиэйилиннэ (былаан – 26).

Социальнай эйгэ

Уокурукка социальнай көмөҕө ордук наадыйааччы гражданнар, оҕолордоох дьиэ кэргэн испииһэгэр 364 дьиэ киирэн сылдьар.

Түөрт уонна итинтэн элбэх оҕолоох ыал ахсаана –  70. Үс уонна итинтэн элбэх оҕолоох, учуокка турар дьиэ кэргэн – 420.

Ахсынньы 13 күнүнээҕи чахчынан, Сайсары уокуругар 288 анал байыаннай дьайыы кыттыылааҕын дьиэ кэргэнэ олорор. Кинилэри кытта куорат баһылыга Евгений Григорьев көрсүбүтэ. Дьиэ кэргэттэргэ бородуукта, оҕуруот аһа тиксэриллибитэ. Сорох ыалга муус, оттук мас киллэриитигэр, көһөргө уонна сантехник өҥөтө оҥоһуллубуттара.

Уокурукка  8 уопсастыбаннай сэбиэт үлэлиир: Ыччат, Дьахтар, Урбаанньыттар, Координационнай, Спортсменнар, Инбэлииттэр, Бэтэрээннэр уонна Элбэх кыбартыыралаах дьиэлэр сэбиэттэрэ.  Уокурукпут сылтан сыл тупсарын туһугар күүстээх, түмсүүлээх үлэбит тохтообот.