06.03.2020 | 08:38

Сибиинньэ уонна көтөр сааҕын хайдах туттуохха?

Сибиинньэ уонна көтөр сааҕын хайдах туттуохха?
Ааптар: Киин Куорат
Бөлөххө киир

Мин Дьокуускай куорат туонатын даачаһыттарын ахсаанын хаҥатыспытым  хас да сыл  буолла.

Даачаҕа олорор ыал сирин сайыҥҥы уу ситимиттэн сиигирдэр, электрическай уотунан туһанар, маҕаһыыннартан сиэмэ талыытын атыылаһан ыһар,  отонноох үүнээйилэри олордор, араас химическай уонна биологическай эбиликтэри туттар. Этэргэ дылы, сүрэхтээх киһи тугу баҕарар үүннэриэн сөп. Ол эрээри кэнники кэмҥэ даачаларга уонна уонна ыаллар олбуордарыгар үүнүү мөлтөөн эрэрэ харахха быраҕыллар. Итинник көстүү бааһынай хаһаайыстыбаларга уонна тэриллиилээх хаһаайыстыбаларга эмиэ баар. Оннооҕор айан суолунан ааһан истэххэ, Тулагы уонна Жатай бааһыналарын үүнээйилэрин туруга киһи хараҕар хобдох хартыына буолан көстөр. Ол  сүрүн биричиинэтэ – органическай уоҕурдуулары киллэрии суоҕуттан.

    Сэбиэскэй кэм  саҕана 1980-1990 сыллардаахха  улуустарга «Сельхозхимия» диэн тэрилтэлэр сир быйаҥын тупсарыыга сөҕүмэр үлэни ыыппыттара: бааһыналарга балбаах таһаллара, торфаны хостоон компост араас көрүҥнэрин оҥороллоро, минеральнай уоҕурдуулары киллэрэллэрэ, хара тыаны солоон бааһына сирэ таһаараллара, ходуһалары дулҕаттан, талахтан ыраастыыллара. 1986 сыллаахха бааһыналарга 857 тыһыынча тонна органическай уоҕурдуулар таһыллыбыттара, 1980-1990 сылларга уоҕурдуллар сир иэнэ сылга ортотунан 55-58 тыһ. гектарга тэҥнэһэрэ, эбэтэр уон сыл устата 550-580 тыһ. гектар иэннээх бааһынаҕа уонна ходуһаҕа уоҕурдуу киллэриллибитэ.

Билигин хартыына чыҥха атын. Тыа сиригэр сүөһү ахсаана биллэрдик аччаан, ноһуом тахсыыта кэмчи. Сорох бөһүөлэктэргэ сүөһү сааҕын саппааһа олохтоохтор көрдөбүллэригэр эппиэттээбэт.  Балбааҕы уонна киини аһара ыарахан сыанаҕа атыылыыллар, ол иһин табаардарын барыыта мөлтөх.

Дьокуускай куоракка уоҕурдууга туттуллуон сөптөөх сибиинньэ уонна көтөр сааҕын саппааһа элбэх. Хатастааҕы свинокомплекс уонна Дьокуускайдааҕы көтөрү иитэр фабрика саах харайар сирдэрэ туолан тураллар. Мархатааҕы сибиинньэ иитэр ферма күҥҥэ уонунан тонна сааҕы таһаарар. Бу кии курдук курулаабыт сүүһүнэн тыһыынча тонна сааҕы торфаны кытта булкуйан туһаҕа таһаардахха, улахан көдьүүстээх буолуо этэ.

Аспирантураны бүтэрбит, кэлин тыа хаһаайыстыбатын наукатын дуоктара буола үүммүт Айаал Иванович Степанов 1993 с. торфа уонна көтөр сааҕа компостарын үүнүүнү үрдэтэр дьайыыларын сиһилии үөрэтэн бэчээккэ таһаарбыта. Саха сиринээҕи агрохимстанция үлэһиттэрэ ыыппыт чинчийиилэринэн, Дьокуускай куорат сиригэр 1,5 мөл. тонна күөл былыыга уонна торфа саппааһа баара биллэр. Куорат дьаһалтатын тыатын хаһаайыстыбатын управлениета урбаан эйгэтин кытта биир сүбэ булан, сибиинньэ уонна көтөр сааҕын торфанан, былыыгынан компостаан оҥорууга уонна атыылааһыҥҥа турунара билиҥҥи кэм мүлчүрүйбэт ирдэбилинэн ааҕыллар. Бу боппуруос сөптөөхтүк быһаарылыннаҕына,  Туймаада хочото күөх сирэмэ өссө силигилиэ, тупсуо.

Максим Афанасьев, экономика наукатын кандидата, учуонай агроном

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Аан дойдуга урут  суох энциклопедия тахсан эрэр
Сонуннар | 25.05.2023 | 14:00
Аан дойдуга урут суох энциклопедия тахсан эрэр
М.К. Аммосов аатынан Хотугулуу-Илиҥҥи федеральнай университет иһинэн үлэлиир Олоҥхо института “Олоҥхо энциклопедиятын” бастакы туомун бэлэмнээн эрэр.
Кыайыы пааркатыгар 3500 хатыҥ уонна кедр олордуллуоҕа
Сонуннар | 25.05.2023 | 17:22
Кыайыы пааркатыгар 3500 хатыҥ уонна кедр олордуллуоҕа
Сарсын, ыам ыйын 26 күнүгэр, Кыайыы пааркатыгар «Өйдөбүнньүк саада» диэн  аахсыйа чэрчитинэн 3500 хатыҥ уонна кедр мас олордуллуоҕа.  «Өйдөбүнньүк саада» норуоттар икки ардыларынааҕы аахсыйа Арассыыйа Бэрэсидьиэнин 03.07.2020 сыл № Пр-1069 сорудаҕынан кулун тутар 18 күнүттэн бэс ыйын 22 күнүгэр диэри дойду бары регионнарыгар Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылаахтарын сырдык ааттарыгар...
Спортсменнар 17-с кыбаарталы хомуйдулар
Сонуннар | 25.05.2023 | 18:03
Спортсменнар 17-с кыбаарталы хомуйдулар
Олохтоох дьаһалта Физическэй култуураҕа уонна спорка управлениетын салалтатынан куорат бары оҕо спорт оскуолаларын кэлэктииптэрэ бүгүн, ыам ыйын 25 күнүгэр, Строительнай уокурук 17-с кыбаарталыгар субуотунньуктаатылар. Барыта сүүсчэкэ киһи мустан, 320 куул бөҕү хомуйбуттар. Управление начаалынньыга Эдуард Ефимов бэлиэтииринэн, олохтоохтор даҕаны туора турбатахтар.
Дьокуускайга «Якутск купеческий» форум буола турар
Сонуннар | 27.05.2023 | 00:39
Дьокуускайга «Якутск купеческий» форум буола турар
Саха сирин сайдыытыгар былыргы атыыһыттар тугунан да кэмнэммэт кылааттаахтар. Кинилэр үтүө үгэстэрин бүгүн 20 тыһыынчаттан тахса дьоҕус уонна орто урбаан тэрилтэтэ салҕыыр, оттон бүгүҥҥү тэрээһиҥҥэ киин куорат 150 урбаанньыта кыттыыны ыла сылдьар, диэн бэлиэтээтэ куорат баһылыга Евгений Григорьев «Якутск купеческий» форум-дьаарбаҥка үөрүүлээх аһыллыытыгар.  Бэлиэтээн эттэххэ, «Якутск купеческий» форму-дьаарбаҥка ыам ыйын...