02.02.2024 | 18:00

Сүүтүк саҕа сүбэлэр...

Биирдэ бэриллибит олохпутугар бары дьоһуннаахтык, кэнчээри ыччаппытыгар ааппытын ааттатан, холобур буолан, сөптөөх суолунан айанныахтаахпыт. Онуоха, төһө да саастан, муударай буол, сорох сүбэлэр хаһан баҕарар наадалар. Ону тутустахпытына, ситиһиилээх уонна дьоллоох буоларбыт саарбаҕа суох.
Сүүтүк саҕа сүбэлэр...
Ааптар: Наталья КЫЧКИНА
Бөлөххө киир

1. Күн аайы туох эрэ саҥаны өйдөөн хаал

Маныаха эн мэйиигин эрэ хаҥаппаккын, өйүҥ-санааҥ эмиэ тупсар, ону сэргэ элбэх билиини, бөлүһүөктүү этиилэри, бэргэн тыллары билиэҥ.

2. Сыаналаах малга, улахаҥҥа ымсыыраргытын сыыйа аччата сатаа

Наһаа элбэххэ ымсыырар, баҕарар дьон баайдара, харчылара чарааһаатаҕына, туохтарын эрэ сүтэрдэхтэринэ, олус айманаллар, санаарҕыыллар. Баайга-дуолга баһылатыма. Саамай кыра наадыйыылаах киһи буоларга дьулус, оччоҕо быдан дьоллоох буолуоҥ.

3. Тулалыыр эйгэни муҥура суох кэрэхсээ

Чинчийээччи буол, аан дойдуну хойуу тыа курдук көр. Элбэхтик тохтоон, тулалыыр эйгэни бытархайыгар тиийэ кэтээ, туох эрэ ураты көстүү баарын курдук. Куруук тугу эрэ саҥаны боруобалаа. Комфорт зонатыттан таҕыс. Бу дойду билигин да сөхтөрөр кыахтаах эбээт, онон тоҕо туһаныа суохтааххыный?

4. Дьон аатын умнума

Манан дьон сыаналыыллар эбит диэн сэрэйиэхтэрэ. Бу бэйэҕэр эмиэ олус туһалаах уонна наадалаах – чуолаан, киниттэн туох эмэ наада буоллаҕына.

Ааты боростуойдук өйдүүргэ:

Бастаан бэйэҕин билиһиннэр, ол кэннэ кини билсэрин кэтэс.

Кини аатын төбөҕөр хаста да хатылаа, өйдөөтүм, аны умнубаппын диэххэр дылы.

Кэпсэтэ туран умнубат туһуттан кини аатын хаста да ааттаа.

Оттон олох умна турар буоллаххына, хоһоонунан эбэтэр ырыанан өйдөө: “Син биир хайгыыбын, Сэмэнчикпин таптыыбын”, “Биэс киһи үлэтин үлэлиир, Өкүлүүн барахсан”, нууччалыы да хоһооннорунан “Людмила любит малину” эбэтэр “Наташа любит кашу”.

5. Бэйэҕин көрүнэ сырыт

Ол аата доруобай, бэйэҕэр эрэллээх уонна ис киирбэх көрүҥнээх буолуохтааххын. Интэриниэккэ буор-босхо араас эрчиллии, хамсаныы элбэх.

6. Билиҥҥигэ тохтоо

Ааспыты уларыппаккын, инникиҥ билиҥҥи дьайыыларыҥ түмүктэрэ буолар. Уруккугуттан билигин барытын ситиһэргэ, уонна инникитин ситиһиилээх буоларга үөрэн.

7. ... өссө чопчулаатахха – билиҥҥи түгэнинэн олор

10 мүнүүтэ анараа өттө – бу хайыы үйэ урукку.

8. Элбэхтэ мичээрдээ

Хас сырыы аайы сирэйгэр мичээр үөскээтэҕинэ, эн мэйииҥ серотонин, ол эбэтэр дьол гормонун таһаарар. Мичээрдээһин – бу бэйэни дьоллоох оҥорор ньыма.

Бу олус күүстээх инструмент, биһиги төһөнөн улаатан, сааһыран иһэбит да, соччонон аҕыйахтык туттар буолабыт.

9. Ууну элбэхтэ ис

Убаҕаһы нуорманан көрөн тутуһа сылдьыы уопсайынан доруобуйаҕа улахан суолталаах. Минньигэс гаастаах утахтар туох да туһаны аҕалбаттар; о.э. чааскыга саахар эбэтэр минньигэс сироп кутан иһии.

10. Сүрэххэр чугастык ылыныма

Бытархайтан, кыраттан да үөрэ үөрэн, оччотугар барыта быдан судургу буолуоҕа. Алҕастарга, туох эрэ табыллыбатаҕар махтан, мантан эн уруок ылаҕын. Саамай кылаабынайа – тугу сөбүлүүргүн оҥор! Олох – бизнес эрэ буолбатах, төһө баҕарар астынар, дуоһуйа сынньанар сир элбэх.

11. Үчүгэйи толкуйдаа

Өскөтүн настарыанньаҥ куһаҕан буоллаҕына, үчүгэй толкуйга, өйгө-санааҕа кэлиэххэр диэри сатанары-сатамматы барытын оҥор, бу эн дьолгор уонна ситиһиигэр олус наада.

12. Кинигэтэ аах

Кинигэ – билии төрдө.

13. Күн туһунан умнума

D битэмиининэн эрэ хааччыллыбаккын – бүтүн этиҥ-сииниҥ сылааһынан уонна олох үөрүүтүнэн сыдьаайа сылдьыа.

14. Атыттарга көмөлөс

Онуоха 5 биричиинэ баар:

1. Дьоҥҥо көмөлөһүү долгун курдук айанныыр. Кимиэхэ эрэ көмөлөһөн холобур буолаҕын, кини эмиэ  атыттарга үтүө дьыалатын көрдөрөн холобур буолар, ол курдук салгыы бара турар.

2. Көмөлөспүт дьоҥҥун кытта сыһыаны бөҕөргөтөҕүн.

3. Хаһан эмит көмөҕө наадыйдаххына, кинилэртэн тугу эрэ көрдөһүөххүн сөп.

4. Карма (өскөтүн онно итэҕэйэр буоллаххына).

5. Туора дьоҥҥо көмөлөһүү үүнэргэ, сайдарга көмөлөһөр, инникитин бэйэҥ да сэрэйэн көрбөккө туох эрэ уларыйыы тахсыбытын бэлиэтиэҥ.

15. Кыһалҕалары туоратары толкуйдуурга күн аайы бириэмэтэ бул

Онон бэйэҥ бириэмэҕин сөптөөхтүк аттарыаҥ уонна куһаҕаҥҥа төһө кыалларынан тохтоон хаалыаҥ суоҕа. Бу эйиэхэ бэйэтин кэмигэр дьолу-соргуну аҕалыа.

16. Чиэһинэй буол

Сымыйа үксүн куһаҕаҥҥа тиэрдэр. Билиҥҥи кэмҥэ ким эрэ итэҕэлин ылыы – бэртээхэй өрүт, ону өйүөххэ эрэ наада.

17. Кылгастык, ол гынан баран уугун хана утуй

Киһиэхэ утуйарга 7-8 чаас наада, ол эрээри 5 чаастаах утуйууга көһүөххэ сөп. Саҥа бириэмэҕэ киирии толору адаптацията 21 күнү ылыаҕа, онон эрдэттэн бэринимэ. Чахчы, хас чаас утуйуохтааххын быһаар, онно сөп түбэһиннэрэн саҥа бириэмэҕэ үөрэн.

18. Тугу баҕараргын, сыалгын-соруккун өйдүү сатаа

Эн идеальнай олоҕуҥ туохтан тутулуктааҕын өйдөө, сыыйа ити сыалы ситиһэргэ хардыылары оҥор. Бу орто дойдуга саамай үчүгэй – ыарахаттары туорааһын, сыалы ситиһии. Биһиги үүнэн-сайдан, тугу эрэ ситиһэн үлэлээтэхпитинэ, дьоллоохпут, ол олохпутун өссө тупсарар.

19. Күҥҥүн уҥа атаххыттан саҕалаа

Уһуктан баран бэйэҕин сайыннарарга бириэмэтэ анаа (медитация, бэйэни анаалыстаныы, айылҕаны эбэтэр атыны да кэтээн көрүү). Эйигин үөрдэр, оптимизмы уонна өрө күүрүүнү аҕалары оҥор, онтон сылтаан бүгүҥҥү күнүҥ үтүөтүк ааһарын мэктиэлиигин.

20. Кыһалҕаны суох оҥорорго тугу эрэ туһан

Хаһан баҕарар, куттаннаххына эбэтэр туохтан эрэ дьиксинэ санаатаххына, хараххын симэн баран лиис кумааҕытыгар ол куттаммыккын суруйа олороргун оҥорон көр.

Онтон кумааҕыны уматан баран, хайдах күлгэ кубулуйарын санаа.

Өссө ордуга, ол дьиксиниилээх санааларгын дьиҥнээхтии кумааҕыга суруй уонна умат.

Бу кэнниттэн куһаҕан санаалартан өйүҥ-санааҥ чахчы быыһанан, кыһалҕата суох буолуоҥ.

21. Айаннаа, кэрий

Айан, сырыы – олоххун уларыта тутар биир ураты, саамай тутаах дьарыктартан биирдэстэрэ буолар. Атын дойду култууратын кэтээн көрүү эн эргимтэҕин кэҥэтиэ, ону таһынан олоххун өссө үчүгэйдик сыаналыа.

Ким билэр, баҕар, хайа эрэ миэстэни, дойдуну сөбүлээн, онно көһөргө быһаарыныаҥ. Саҥа эйгэ туох үтүө сабыдыалы эн олоххор оҥоруон сөбүн санаан көр.

22. Эрэһиинэ лиэнтэ ньымата

Эрэһиинэни (холобур харчы киэнин) бэгэччэгиҥ тула эрий уонна, төбөҕөр куһаҕан санаа киирэр түгэнигэр, тирииҥ ыалдьыар диэри күүскэ “таһыйа” сырыт.

Бу ньыма кыра ыарыылаах да буоллар, куһаҕан санаалары кытары ситимнииргэ көмөлөһөр. Бу эттэххэ соччото суох курдук буолуон сөп эрээри, дьиҥэр, оннук наһаа дьулаан ньыма буолбатах. Ол түмүгэр тустаах үчүгэй санаа элбиир, киһи куһаҕан санаатын бэгэччэк үрдүнэн таһыйар ыарыы ахсаана лаппа аҕыйыыр.

23. Туора дьон саҥатыгар болҕомтоҕун уурума

Дьон үксэ атыттар кини туһунан соччото суохтук саҥаралларын, сыаналыылларын истэн хомойоллор, санаалара түһэр, ол гынан баран ону туоратар боростуой ньыма баар.

Өскөтүн эйигин баһаарынай гидранынан ааттаатахтарына, хомойуо этиҥ дуо? Биллэн турар, суох. Эн баһаарынай гидран буолбакка, киһи буоларыҥ саарбаҕа суох. Онон эйигин араастаан ааттаан, үөҕэр дуу, хомуруйар дуу тылларыгар кыһаллыма, эн онно туох да сыһыана суох буоларгын бэркэ диэн билэҕин.

Маннык дьон эн хараххар акаарытык көстөллөр, онон кинилэр тылларын чугастык ылыныма. Биир уратыта – хаһан эрэ кырдьыгы этиэхтэрин сөп! Бу түбэлтэҕэ эн мөлтөх өрүттэргин сэрэтэн эппиттэригэр махтаныах тустааххын.

24. Бырастыы гынары сатаа

Бырастыы гынар кыах киһиэхэ барытыгар бэриллибэтэх, ол эрээри хас биирдии киһи бэйэтин иһигэр ону оҥорорго бэлэм буолуохтаах.

Киһиэхэ кыыһырбыккын, хомойбуккун эбэтэр атаҕастабылы искэр тута сылдьыма, бырастыы гыныы сыһыаннары бөҕөргөтөр кыахтаах.

25. Атыттар эйигин ураты киһи диэн саныылларын курдук сырыт

Дьон өйүгэр-санаатыгар үтүө санаалаах, амарах дууһалаах буолан хаалар гына олоҕу олор.

Бүгүн ааҕааччыларбытыгар 50 сүбэттэн оруобуна аҥаарын биэрдибит. Сорох сүбэлэри кэлин бэчээттиэхпит..

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Екатерина Семенова: «Ылдьаананы аһынным ээ...»
Дьон | 08.02.2025 | 12:00
Екатерина Семенова: «Ылдьаананы аһынным ээ...»
Бу күннэргэ «Саха» НКИХ көрөөччүлэрэ «Уот Дьулустаан» диэн саҥа сериалынан олоробут диэтэххэ, омун буолбатах. Киэһэ аайы: «Киинэбит кэлэрэ чугаһаата», – диэн бассаап бөлөхтөр оргуйа түһэллэр. Саҥа сериалга киҥнээх, кырыктаах Ылдьаана хотун оруолун чаҕылхайдык толорбут Екатерина Семенова көрөөччү киэҥ биһирэбилин ылла.   Бүгүҥҥү сэргэх сэһэргэһээччибит –  СӨ Үүнэр көлүөнэтин тыйаатырын артыыһа, СӨ...
Саха түмэлигэр ураты быыстапка турда
Сонуннар | 07.02.2025 | 22:12
Саха түмэлигэр ураты быыстапка турда
Саха АССР оскуолаларын 1985 сыллааҕы выпускниктара быйыл оскуоланы бүтэрбиттэрэ 40 сылын туолар. Кыайыы 40 үбүлүөйдээх сылыгар Саха сирин оскуолаларын бүтэрбит  тыһыынчанан оҕо бүгүн бэйэлэрэ олохторун орто омурҕанын ааһан, үүнэр көлүөнэни, эдэр ыччаты дойдуга тулхадыйбат таптал, бэриниилээх буолуу тыыныгар үлэлэһэр ытыктанар дьон. Кинилэр бу үтүө дьулуурдара атыттарга холобур эрэ буолар аналлаах....
Анна Ефимова: «Мантан барар баһыылкалар  ханна да сүппэттэр»
Дьон | 07.02.2025 | 10:00
Анна Ефимова: «Мантан барар баһыылкалар ханна да сүппэттэр»
Куорат тыастаах-уустаах, дьалхааннааах олоҕуттан атын эйгэҕэ бара сырыттым. Онно үлэ күөстүү оргуйар, сарсыардаттан киэһээҥҥэ диэри иистэнэр массыына тыаһа, кыптыый  кылыр гынара, хаххаланар сиэккэ өрүүтэ о.д.а. күннэтэ оҥоһуллар. Мин баарбар “өйүүн көтөөрү сылдьабын” диэбит эдэркээн уол кэлэн таҥас кэтэн, мээрэйдэнэн барда, куорат хаһыаттарын аҕалан уурдулар. Манна ким да алҕас кэлбэт, ким...
Марат Залялов: «Саха сирин мүөтэ — дойдубут кыһыл көмүһэ»
Дьон | 06.02.2025 | 10:00
Марат Залялов: «Саха сирин мүөтэ — дойдубут кыһыл көмүһэ»
Тохсунньу ый бүтүүтэ Башкирия Уфа куоратыгар буолбут норуоттар икки ардыларынааҕы "ApiGlobal-2025" куонкурус "Полифлернай мүөт" категориятыгар Амма улууһун Мээндигитин ыҥырыа иитээччитэ Марат Залялов хомуйбут мүөтэ 2-с миэстэ буолан, Саха сирин ааттаппыта. «Киин куорат» бүгүҥҥү ыалдьыта – тыйыс айылҕалаах Сахабыт сиригэр мүөттээх ыҥырыаны иитиинэн хаһыс да сылын олохтоохтук дьарыктанар Марат Залялов.   –...