Өрө көтөҕүллүү

Дьон санаатын көтөҕөр туһуттан улахан күрэхтэһиилэри, ССРС чемпионаттарын кытта,  оннооҕор сэрии кэмигэр тэрийбиттэрэ. Онон бу дьаҥ, баһаар, куйаастан сир хаччаччы хатар, аһыҥка оту-маһы сордуур кэмигэр сорох дьон тугун оонньууларай, ыһыаҕай диэччилэргэ маннык этиэхпин баҕарабын:  Саха сиригэр кылгас сайыҥҥа саатар биир эмэ сынньаныы тоҕо табыллыбатый? Уоту умулларарга, курааны утары охсуһарга  тустаах үлэһиттэр, тэрилтэлэр, онно олохтоохтор, ол сиртэн төрүттээхтэр бааллар. Манчаары оонньууларыгар бэлэмнэнии бөҕө барбыта,  түөрт сыл күүппүппүт тоҕо таах хаалыахтааҕый? Үчүгэй хамсаныылартан, астык дьонноох эбиппит диэн кэпсэтии от-мас сынньалаҥа суох үлэтин быыһыгар эмиэ олус эрэйиллэр. Сылайбытыҥ,  хал буолбутуҥ да умнуллааччы.    

Билинии

Биһиги өрөспүүбүлүкэттэн төһө да олимпийскай мэтээллэммэтэхпит ырааттар, тыйыс кыһыннаах, кылгас сайыннаах сиргэ тутуулары ыытарынан, онно орто таһымнаах спорду сайыннарыыга, ордук улахан күрэхтэһиилэри далааһыннаахтык тэрийэринэн  атын регионнартан инники күөҥҥэ сылдьар. Ол да иһин Бэрдьигэстээххэ оонньуулары Ил Дархан Айсен Николаев РФ спорка миниистирэ Олег Матыцины уонна олимпийскай кэмитиэтин бэрэсидьиэнэ Станислав Позднякову арыалланан тиийэн бэйэтинэн аста. Дойду спордун  икки саамай улахан салайааччыта урукку өттүгэр бииргэ кэлбиттэрэ (“Азия оҕолоругар” да) суоҕа. Кинилэри дипломаттаан ыҥырыы, аҕалыы, илэ бэйэлэрин уу харахтарынан көрдөрүү, итэҕэтии, билсиһиннэрии, баар балаһыанньаны кыаллыбаты быһаарыы, эбии өйүүллэригэр туруорсуу – федеральнай өттүттэн көмө кэлэригэр  туһалаах эрэ буолуо. Атыттарга холобур оҥорон интервьюлары биэрбиттэрэ да өрөспүүбүлүкэбитин ааттаттаҕа. “Спорт – олох нуормата” хамсааһыны биһигиттэн Арассыыйаҕа саҕалаттылар. Маспыт тардыһыытын олимпиадаҕа киллэрэргэ үлэ ыытарга сөбүлэстилэр.

Астык дьүһүйүү

Оонньуулары үөрүүлээхтик аһыы норуотунай суруйааччылар ини-бии Семен, Софрон Даниловтар айан хаалларбыт үйэлээх айымньыларынан аттаран эдэр поэт Яна Байгожаева суруйбут сценарыйынан бэртээхэй дьүһүйүү оҥоһулунна. Былыргыттан дириҥ силистээх, саха омук билиигэ, экономикаҕа,  промышленноска айылҕатын харыстаан, култууратын үтүө үгэстэрин, историятын ситэрэн–хоторон бөлөһүөктүү биэс туһаайыынан иитэр сүөһүнү иччилииргэ, төрүүр оҕону төлкөлүүргэ түөрэх түстэннэ. Улуу айыыларбытыттан мас, үрүҥ көмүс уонна инновационнай ох – бэлиэ буолан, сайдыы суолун ыйан экранынан аан дойдуну эргийэ көттө.     

Контоевтар – билиҥҥи кэм Манчаарылара

Уоту уматыыга аан дойду чемпиона Герман Контоев үрүмэччи маҥан атынан ыстаннаран киирэн, Манчаары алааһыттан кэлбит аал уоттаах факелы бастакынан ылан, стадиоҥҥа эстафетаны саҕалаата. Уоту кини биитэ, аан дойду, Европа призера Александр Контоев уматта. Александр өссө саастаахтарга 80 кг. хапсаҕайга тэҥнээҕин булбата. Билигин да эдэрдэри кыайталыах чинчилээх. Бу оонньуулар биллиилээх бөҕөстөр төрөөбүт Горнайдарын тэриллибитэ 90 уонна дойдуларыгар аан дойду көҥүл тустууга  чемпионатыттан Болгарияттан кыһыл көмүс, боруонса мэтээллэри аҕалбыттара 20 сылын туолууларыгар ананна. Оонньуулар кэмнэригэр “Контоевтар” саҥа кинигэ тарҕанна. “Дыгын оонньууларын” призера,   таас көтөҕүүтүгэр рекордсмена, мас тардыһыытыгар аан дойду чемпиона, улуустарын аатын ааттата сылдьар спортсмеҥҥа Дьулустаан Ноговицыҥҥа соһуччу бэлэҕи –“УАЗ-патриот” массыынаны Александр Контоев улууһун баһылыгын, бэйэтин уонна инитин ааттарыттан туттарда.    

Ааты түһэн биэрбэтибит

Бу пандемия, баһаар кэмигэр оонньуулар спортсменнар өрө көтөҕүллэ сылдьалларыттан чахчы бырааһынньыктыы үрдүк таһымнаахтык ыытыллара экраннар аттыларыгар олорооччулар сүргэлэрин кытта көтөхтө. Көрөөччү  көҥүллэммэтэҕинэн  “Саха” НКИХ, “Мамонт”, куйаар ситимнэринэн оҥостон туран, киэһэ хойукка диэри  үлэлээтилэр. Дьулустаан Захаров, Александр Посельскай  хапсаҕайдьыттары, мадьынылары билэллэринэн, кэпсииллэринэн бу да сырыыга кэрэхсэттилэр.   Максим Тихонов блоктарыгар  үгэһинэн соҕотох да сырыттар сэргэхтик сырдатта. 

Мандатнай кэмииссийэ ирдэбилинэн  40 хамаандаттан 1899 спортсмены уонна делегаты  киллэрбитэ. Кинилэртэн ванкцинация ылбыттарын туоһулуур докумуоннаахтара 70 %,  ПЦР анализтарын үс күн бэттэх туттарбыт справкалааҕа 30%.
Абыйтан уонна Өлөөнтөн биирдии спортсмен аналиһы бэрэбиэркэлээһин түмүгүнэн дьонтон тэйитиллибиттэрэ.

Күрэхтэһии кэмигэр Горнай улууһугар 17-20 сиргэ баһаар бара турара. Онон куйааска эбии буруо спортсменнарга тыыналларыгар уустугу үөскэттэ. Ардах эмиэ бааттаахтарга көмөлөстө, сорохтору окко түспүт оҥоһууҥ диэн охтортоото. Ол үрдүнэн соцситиминэн туох сыыһа  тахсарын кэтээччи–манааччы элбэҕэр ааты түһэн биэрбэтибит. 11 көрүҥҥэ күрэхтэһиигэ 4 рекорд оҥоһулунна.

“Хоту дойдуга курдук”

Хоту дойдуга олорор ыарахан. Манна былыргыттан эт-хаан өттүнэн сырыыны кыайар хорсуттар-хоодуоттар, хоһууттар-боотурдар тулуһан бултаан-алтаан, дьоннорун аһатан-таҥыннаран олороллор.   Хотугу многоборье – дьиҥ хотугу дойдуга олорорго дэгиттэр буоларга  эрчиллии.  90-ча кыттааччы кэккэтигэр Арассыыйа хас да түһүлгэлэрин кыайыылаахтара бааллар. Маҥнайгы күн бастаан “үс төгүл үс” кэннэ тута  ипподромҥа 120 м уһуннаах ураҕаһы тутан, бэйэлэрин бөлөхтөрүгэр биэс уоннуу сөкүүндэ аайы биирдиилээн старка түстүлэр. Бу оллур-боллур кумахтаах сымнаҕас буорга сүүрүүлэрэ олус ыарахан эбит. Атахтара батары түһэ сылдьар. Кэрэ аҥаардар иккилии, күүстээх аҥаардар үстүү км. сырыстылар. Бары кэриэтэ биэтэккэ былчыҥнарын иҥиирэ тардан өкчөччү таттаран түмүктээтилэр. Ынчык иһиллэр, харах уута субуруйар. Умса түһэн, тиэрэ баран сытааччылар да бааллар. Дьэ, ити кэннэ өрүттэн аны маамыкта элээрдиигэ, сүгэ кыыратыыга уонна наарталары үрдүнэн ойуоккалааһыҥҥа күрэхтэһиэхтээхтэр. Дьэ, саллыы. Онон бу көрүҥҥэ күүстээх, бэргэн, хапсаҕай, сылбырҕа буоларыҥ таһынан туохтааҕар да тулуур, дьулуур элбэҕи быһаарар эбит. Ол гынан чуолаан, оонньууларга олохтоммут 4 рекордтан үһэ бу хотугу многоборье таблицаларын киэргэттэ: Антонина Санникова (ХИФУ) сүгэни кыыратыыта  - 99,36 метргэ түстэ. Георгий Софронов (Өймөкөөн) наарталары үрдүнэн 720 төгүл “куобахтаата”.  Валентина Борисова (Үөһээ Бүлүү) — наарталары үрдүнэн 331 ыстанан ааһыыта эмиэ – саҥа рекорд! Өймөкөөн эрэлэ  кыра, орто, улахан оҕолорго Арассыыйаҕа тэҥнээҕин булбатаҕа.   Билигин төһө да 17 саастаах буоллар РФ, СӨ улахан дьонтон да таһыччы.  Наарталары үрдүнэн 1000-тан тахсата ойбута. Ол үрдүнэн бу оонньуулар рекордарын тупсарар санаатын улаханнык ыгыллан толордо. Георгий 720-с ойуутуттан тилэҕэ сири буларын кытта  сууллан, умса түһэн сытта. Кини өссө элбэҕи “куобахтыыр” кыахтааҕа. Ол эрээри маннык оонньуу тыҥааһыныгар туох баар күүһү, санааны, дьулууру, тулууру  тиһэххэ диэри биэрии дьэ итинник. 

Кылыыһыттарга – икки массыына

Сахалыы атах оонньуутун муҥутуур кыайыылааҕар "Lada Xray cross" массыына бириис туруоруллара эрдэ биллибитэ. Ону Кай Адамов (Горнай) алҕас бүдүрүйбэтэр эрэ ылыахтааҕа билгэлэммитэ.  Ол туолла.

Бу көрүҥ федерацията соһуччу иккис массыынаны “Лада-грантаны” эдэрдэргэ киирсибит эрээри троеборьеҕа муҥутуур үрдүк көрдөрүүлэммит,  кылыыга өрөспүүбүлүкэ саҥа рекордун (25,36 метр) олохтообут, Валерия Олесоваҕа (Хаҥалас)  сүүрдэн аҕалан аанын аһан биэрэн олус үөртүлэр..

Көлүөһэни аптааһын

Горнайдар булчуттарынан уонна бэргэннэринэн аатыран, оҕунан ытыыны биирдиилээн тренердэринэн бигэргэтэн саханы олимпиадаҕа тиийэ таһаардахтара. Горнай оҕу сайыннарарга дьулуһуутун биир дойдулаахтара, “Талакаан-бөлөх” салайааччыта, оҕунан ытыы федерациятын бэрэсидьиэнэ  Василий Алексеев  бэйэтин хармааныттан массыына бирииһи ким хайа иннинэ, чуолаан, төрүт оххо муҥутуур кыайыылаахха  туруорарын биллэрбитэ.    

Онуоха “Байанай бэлэҕэ” күрэстэһиигэ эр дьон, кэрэ аҥаардар күрэхтэһиилэриттэн  17 охчут финалга тахсыбыта. Кинилэртэн хайалара массыына ылар чиэскэ тиксиэй? Долгуйуу улахан. Чурапчыларга ханнык эрэ айылҕаттан айдарыылаахтара хайдах абын сыһыарарга  сүбэлээбитэ  дуу,  түһүлгэҕэ тахсан иһэн бириискэ анаммыт массыына кэлин көлүөһэтин кистии-саба тэбиэлээтилэр. 

Ол туһалаата дуу?  Бастакы бөлөххө саамай “бултуйбут” Даарыйа Фомина халлаан диэки көрөн тугу эрэ ботугураан баран ытан таппытыттан үөрэн өрө эһиллэ түстэ. Кини иккис бөлөххө кэнникинэн ытааччы сыыһарын кытта массыынаны ылар чиэскэ тиксибитин билээт, үөрэн өрө ыстаҥалаата. Тута дьүөгэлэрэ-доҕотторо кэлэн кууспаҕалаан эҕэрдэлээтилэр.

- “Массыына хаҥас өттүн кэлин көлүөһэтин хаҥас атаххынан тэбэҕин”-диэбиттэрэ, - билинэр Даарыйа Фомина. - Охпуттан, үрдүк Айыыларбыттан уонна кэргэним туһаайыытын көрдөһөбүн... - диэн түмүктүүр массыына хаһаайката.

Тиһэххэ ситии

“Үс төгүл үс”, “тутум эргиир”, хапсаҕай, мас тардыһыыта, сүүрүү курдук биэс көрүҥнээх национальнай троеборье хас түһүмэҕин аайы тыҥааһына күүрэн истэ. Түмүккэ ол сүүрүүгэ ордук күүркэйдэ.

Хас да киһи оҕунна. Сырсыыларга урут иккис иһээччини эргиллэн көрө-көрө куотар Петр Старостин  аҕыйахта атыллаат адаарыйда.

70 диэри кг. ыйааһыннаахтарга түөрт көрүҥ түмүгүнэн  Леонид Филипповы Тимофей Большаков мас тардыһыытыгар бастаан, ситтэ.  14-түү очкуолаах таблицаҕа үөһээ  тахсыбыттара. Эбиитин 400 м. сүүрүүгэ иккиэн биир бөлөххө кэккэлэһэ суолунан сырсар буоллулар. Хайалара инники кэлбит—ол чемпион!   

Дьэ старт. Леонид “Дыгын оонньууларыгар” сүүрүүгэ Большакову иннигэр түһэрбитин хайаан да ситиһэрдии, анараата өссө төгүл ордугун бигэргэтэр санаалаахтар. Дьэ, биир эргиир. Большаков бастакыттан лидердээтэ. Уҥуоргу көнөҕө Леонид кини кэннигэр тилэх уобуста. Сүрүн мэтээли былдьаһааччыга кэтэҕэр тыына, атаҕын тыаһын кулгааҕар иһитиннэрэ истэҕэ. Дьэ, уонна кэнники метрдэргэ ойоҕолоон кимэн киирдэ. Большаков сууллан, быһаарар  сурааһыны төкүнүйэн туораата. Итинэн биэс күҥҥэ биирдии көрүҥ түмүгүнэн Амма Болугурун ааттааҕа Леонид Филиппов бастаата.

Сунтаартан Тимофей Большаков иккискэ, Ньурбаттан Николай Обоев үһүскэ таҕыстылар.

Тыҥааһынтан үтүрүйсүү

Итиннээҕэр өссө тыҥааһын уонна соцситимҥэ суругунан “айдааны” күөртүүр халыс хамсаныылар 70-тан тахса кг. ыйааһыннаахтарга күөдьүйдэ.

Инники көрүҥнэр түмүктэринэн уопсай очукуоларынан Николай Матаннанов кэннэ иккис  миэстэҕэ Павел Друзьянов тахсыбыта.

Сүүрүүгэ Егор Филиппов бэйэтин бөлөҕөр эрдэттэн лаппа чорбойон испитэ. Тиһэх сөкүүндэлэргэ хамсаныылара  балайда соцситимнэргэ Егор аатыгар “тааһы тамнааһыннаах буолла”. Биэтэк  чугаһыгар лидери Павел Друзьянов ситиэх курдук буолбутугар инники иһээччи күөйэ түһэн үтүрүйсэн ойоҕоһунан охтон иһэн, өрүһүнэн бэйэтэ умса баран, биэтэккэ төбөтүн оройунан хойуоста эргийэн түмүктээтэ. Павел итини билиммэккэ инники таҕыста. Ол эрээри уопсай түмүккэ атын бөлөххө түргэн бириэмэлээх Иннокентий Колесов (Кэбээйи) иккис, Павел Друзьянов  (Дьокуускай) үһүс буоллулар.

Итинтэн сылтаан,  соцситимҥэ Филипповы өрөспүүбүлүкэ биллиилээҕэ диэн харыстаабакка, “кыайыы туһугар тугу да кэрэйбэт сиэрдэммит, итиччэ уопуттаах киһи соруйан үтүрүйүстэ” диэн харса  суох сэмэлээччи бииртэн биир суруйда.      

«Дыгын оонньууларын” биэс төгүллээх чемпионун көмүскэһээччилэртэн биирдэстэрэ оонньуулар сүрүн судьуйалара Семен Говоров суолу былдьаһыыга итинник түгэн оннооҕор Олимпиадаларга буоларын бэлиэтээтэ. Аатырбыт Филиппов бэйэтэ:   «Многоборье — кырасаабыссалар куонкурстара буолбатаҕын өйдөөҥ. Мин кинини аспатаҕым, суолун хаххалыы сатаабытым. Миэхэ оннугу 100-тэ оҥорбуттара», - диэн быһаарар. Егор соторутааҕыта “Дыгын оонньууларыгар” маҥнайгы күн оһоллонон баран, Аар Дархан аатын ылбыта. Бу сырыыга эмиэ бастакы күн эчэйии ылан, уһулларга сананан баран, соцситимҥэ: ”Тоһунна” диэбиттэриттэн кыһыйан тиһэххэ диэри киирсэ сатаабытын биллэрдэ.

Манчаары Үөһээ Бүлүүтээҕи-2016 оонньууларын многоборьеҕа чемпиона Николай Матаннанов уруккуттан биир кытыгырастара. Кини иккис сүүрүүгэ ортоку да бириэмэни көрдөрдөҕүнэ биэс көрүҥҥэ ситтэрбэт турукка киирбитэ. Син биир муҥунан сүүрдэ. Бөлөҕөр бастакыттан инникилээн кэллэ. Уонна Манчаары оонньууларын кыһыл көмүс мэтээлин бу саамай былдьаһыктаах көрүҥэр иккиһин кэттэ. 

Сардаана суоҕуна...

Марафон бу оонньууларга суох. Ити көрүҥҥэ королевабыт Сардаана Трофимова биһиэхэ орто дистанцияларга эмиэ рекордсменка. Кини суоҕар уһунньуттарга аан дойдутааҕы кылаастаах маастардар Наталья Леонтьева (Сунтаар), Борисова  инники сырыттылар. Ол эрээри 5000 м.  Сардаана Трофимоваҕа ыраах да сырыттар быһа кыайыыны суруйан хамаандатыгар очкуо аахпыттара. Сардаана оннук быһаарыыга тус бэйэтэ туох да сыһыана суоҕун үрдүнэн кини аатын элбэхтик ааттыыларын сэрэйдэххэ сөбүлээбэтэ, аккаунун сабан кэбистэ.

Халтархай хапсаҕай

Хапсаҕайга 39 хамаандаттан 336 бөҕөс күөн көрүстэ. Арай, хааччах суох буоллун. Лаппа элбиэ эбит.  Ардах түһэн курулаабытыгар көбүөргэ хатыыскаҕа ыраахха барыыга күрэс ыытыах түһүлгэҕэ кубулуйда.  Чалбаҕы чаллырҕаччы кэһии, онно чал гына түһүү да баар. Сорох бөҕөстөр халтарыйан тутуспакка да сылдьан охтон хотторуу хомолтотун биллилэр.

Үөһээ Бүлүүгэ саамай чэпчэки ыйааһыннаахтарга кыһыл көмүһү илдьэ барбыт Олег Федотов чахчы кылбар албастары оҥордо. Кини саамай чэпчэки ыйааһыннаахтарга уруккута Арассыыйаҕа, Европаҕа, аан дойдуга оҕолорго көҥүл тустууга бастаан саха улахан эрэллэрэ буолбут Петр Копыловы иккис, Алексей Копыловы үһүс миэстэлэргэ үтүрүйдэ. Буолаары буолан, игирэлэри олох ыраастык быраҕан түһэртээтэ. Өссө биир боруонсаны  Ньургун Иванов ылла.

Беларуссиятааҕы  легионербыт Андрей Бекренев   төрөөбүт Орто Халыматыгар кыһыл көмүһү ыытта.  65 кг. финалга Петр Максимовы  (Кэбээйи) кыайда.  Александр Рассадин (Эдьигээн) уонна Семен Владимиров (Таатта) — боруонса мэтээллэри кэттилэр.

75 кг.  Ларион Андреев (Хаҥалас) Константин Власовы сэрэтиинэн хотто. Манна биллииллээх хапсаҕайдьыттар  Рустам Прокопьев (Үөһээ Бүлүү), Иван Семенов (Кэбээйи) үһүс миэстэнэн дуоһуйдулар.

Игорь Софронеев (Нам)  85 кг иннин биэрбэтэ. Револий Самсонов (Сунтаар) хапсаҕайга бэстилиэтэ сатаммата. Кини кэнниттэн иккис-үһүс миэстэлэргэ Роберт Сидоров (Үөһээ Дьааҥы),  Софрон Софронов (Мэҥэ Хаҥалас) таҕыстылар.

Көҥүл тустууга СӨ хамаандатын хаппытаана Сунтаартан Ньургун Сергин (95 кг) төрүт көрүҥҥэ бастакы холонуутугар Николай Николаев (Бүлүү), Юрий Старостин (Үөһээ Дьааҥы) курдук ааттаахтарга хотторуу хомолтотун биллэрэн иккис-үһүс миэстэлэргэ тэптэ. Биир боруонсаны  Александр Халыев Тааттаҕа илдьэ барда.

Быйыл үс Улуу Хочоҕо муҥутуур киирсиилэргэ көрсүбүт бухатыырдарын барыларын бурҕаппыт  Евгений Алексеев  (Уус Алдан) ыарахан ыйааһыҥҥа Красноярскайтан кэлэ сылдьар Арассыыйа эдэрдэргэ призера  Максим Толмачевы (ХИФУ) өр гыммата. Атахха түһэн истэҕинэ умса тарта.

Максим эрдэ Увар Тимофеевы кыайан хапсаҕайга эмиэ үчүгэйин көрдөрбүтэ. Пьедестал үһүс үктэлигэр Никита Хабаров (Дьокуускай) уонна Кузьма Сивцев (Нам) турдулар.

Саастаахтарга кыһыл көмүс мэтээллэринэн бэйэлэрин коллекцияларын байыттылар: Илья Трофимов (Хаҥалас), Василий Уйгуров (Дьокуускай), Александр Контоев (Горнай), Алексей Некрасов (Дьокуускай), Александр Румин (Нам).

Уолаттарга пьедестал үрдүкү үктэлин үөрүүтүн биллилэр: Алексей Яковлев (Дьокуускай), Родион Васильев (Хаҥалас), Виктор Яковлев (Эдьигээн), Владимир Бояновскай (Үөһээ Дьааҥы), Юлиан Сильвестров (Мэҥэ Хаҥалас).

Муҥутуур кыайыылааҕы быһаарыыга күүстээхтэртэн Евгений Алексеев, Увар Тимофеев, Николай Николаев киирбэтилэр. Уон бухатыыр быһаарсыыларыгар түргэн атахха түһүүлэринэн соргуламмыт 19 саастаах Арассыыйа оҕолорго призера Даниил Иванов (Хаҥалас) Аан Дархан албан аатын ылла! Түмүккэ Толмачеву төкүнүтэн үөрүү өрөгөйүн биллэ.   

 Мэр кыттыылаах сүүрүү

“Этноэстафета” диэн сонун күрэхтэһиини Горнай нэһилиэктэрин салалтата кыттыылаах хамаандаларга ыытар үтүө үгэстээх. Бу сырыыга  Манчаары оонньууларын делегацияларыгар ити ураты күрэхтэһиилэрин тэрийдилэр. Сэттэ улуус, ХИФУ уонна Дьокуускай куорат өйөөтүлэр. Балаһыанньа быһыытынан, бастакы этапка (50 м) хайаан да улуус-оройуон-куорат  баһылыга эбэтэр бастакы солбуйааччыта, онно эбии этаптарга барыта холбоон тоҕустуу туруйа уол, сэттэлии кыталык кыыс туруохтаах. Сэттэ улуус, ХИФУ уонна Дьокуускай хамаандалара киирбиттэригэр  

палочканы биэтэккэ бастакынан чурапчылар аҕаллылар. Иккиһинэн олохтоохтор, оттон үсүнэн Евгений Григорьев капитаннаах Дьокуускай хамаандалара кэллилэр. 

Кинилэргэ биир  мөлүйүөн солк. суумалаах бириис фондата үллэрилиннэ: 1 м—500 тыһ.; 2 м. 300 тыһ. уонна 200 тыһ. солк.

Түмүк

Манчаары-2021 XXI–с биэс күннээх оонньуулар Бэрдьигэстээххэ түмүктэннилэр. Миэстэлэри үллэстии маннык буолла:

Бастакы бөлөх.

1.Мэҥэ Хаҥалас - 31 очкуо

2.Дьокуускай—34,5 очкуо

3.Хаҥалас –77 очкуо

Иккис бөлөх.

1.Чурапчы—34 очкуо.

2.Үөһээ Бүлүү –57 очкуо.

3.Нам –66 очкуо.

Үһүс бөлөх.

1.Горнай-1 –44 очкуо.

2.Кэбээйи -72 очкуо.

3.Үөһээ Дьааҥы - 114 очкуо.

Төрдүс бөлөх.

1.Анаабыр—80 очкуо

 2. Өлөөн –94 очкуо.

3.Муома—94 очкуо.

Улахан түһүлгэни хаһыат кээмэйэ кыратынан барытын биирдэ батарар кыах суох. Сорох көрүҥнэри аныгы ырытыыга киллэриэхпит.

Аныгыскы оонньуулар  2025 сылга Таатта улууһугар ыытыллыахтара.