Идэҕин таллыҥ дуо?

ИТ-эйгэтигэр хаһыс кылаастан дьарыктанаҕын?
Быйыл ханнык бырайыагынан кытынныҥ?
Күрэх аата «Мин идэм – ИТ» диэн, бэйэҥ бу эйгэҕэ үлэһит буоларгын былаанныыгын дуо, онуоха тугу гынаҕын?
Эн санааҕар, маннык күрэхтэр тугу биэрэллэрий?
Кыайыыга эрэллээх этиҥ дуо?
Бырайыаккын оҥороргор туох ыарахаттары көрүстүҥ?
Билигин ордук кэскиллээх хайысханан тугу ааттыыгын?

Марина Былгаева, Куораттаҕы классическай гимназия 11-с кылааһын үөрэнээччитэ:

— Мин программированиенан 7-с кылаастан дьарыктанабын. Бу күрэххэ биһиги хамаандабыт бастакы трекка киирэн, «оскуола аһылыга» диэн тиэмэҕэ саайт оҥордубут. Манна күннээҕи аһылык менюта, ханнык ас бүгүн астаммыта киирдилэр уонна каартанан төлүүр кыаҕы оҥордубут. Саайпыт олус кэрэхсэбиллээх дизайннаах уонна туттарга судургу буолла. Аһы-үөлү каартанан төлөөһүн менеджербит идеята этэ. Мин санаабар, маннык күрэхтэр кылгас болдьохтоох үлэни түргэн-тарҕан туттунуунан олоххо киллэрэргэ үөрэтэллэр. Оттон тус бэйэбэр үөрэххэ киирэргэ эбии баалы ылар кыаҕы биэрэр. Онон оскуоланы бүтэрээччилэр инники идэлэрин ИТ-ны кытта сибээстиэхтэрин баҕарар буоллахтарына, маннык тэрээһиннэргэ кыттан баал хомуйсуохтарын сөп.

Бэйэм инникитин программист буолар былааннаахпын. Билигин БКЭ-ҕэ күүскэ бэлэмнэнэбин, эрдэ программированиены үөрэтэр араас эбии куурустарга сылдьыбытым.

Кыайыыга эрэлим суох этэ. Үһүс эбэтэр иккис миэстэни ылыахпыт дии санаабытым, онон хамаандабыт кыайбытыттан олус үөрдүм!

Бириэмэ кырыымчыга арыый атахтыыр эбит диэн бэлиэтии көрдүм.

Владлен Васильев, «Личность» чааһынай оскуола 11-с кылааһын үөрэнээччитэ:

—  ИТ-ны кытта өссө 7-с кылааска үөрэнэ сылдьан билсибитим.

Биһиги хамаандабыт оскуола оҕотугар туһалаах веб-сервис оҥордо. Манна үөрэнээччи, тус интэриэһин, сааһын учуоттаан, бэйэтин аралдьытар уонна сайыннарар тэрээһиннэри булар кыахтаах, ону тэҥэ “агрегаторбыт” хас биирдии тэрээһин рейтинин сыаналыыр кыахтаах.

Кэнэҕэһин ИТ-эйгэтигэр хаалар былааннаахпын. Билигин Дьокуускай куорат ИТ-пааркатыгар үлэлиибин. Ону таһынан “Якутия” уонна “OREH” бизнес-инкубатордар резиденнэрэ буолабын.

Маннык тэрээһиннэр, тус бэйэм саныырбынан, араас саҥа иэйиилэргэ, саҥа билсиһиилэргэ төрүөт буолаллар.

Быйылгы күрэх түмүгүнэн «Лучший менеджер” наҕарааданы ылыам диэн бэйэбэр эрэммитим уонна хамаандабын кытта өрөспүүбүлүкэ таһымыгар тахсарга эрэллээх этим.

Мин санаабар, олох-дьаһах сайдыыта барыта программированиеттан тутулуктаах, онон программист идэтэ инникилээх уонна хаһан баҕарар наада.

Аян  Пахомов, «Мин идэм — ИТ» күрэх эспиэрэ:

— Билигин ХИФУ физико-техническэй салаатыгар үөрэнэбин. ИТ-эйгэтин кытта билсибитим балайда буолла. 2017 сыл сайыныгар хамаандабын кытта “YISG” диэн күрэхтэһиигэ ыыппыттара, ол сүүмэрдиир түһүмэҕэ бастыкы хакатонум буолбута. Быйылгы күрэх сүрдээх үрдүк таһымнаахтык барда диэн сыаналыыбын. ИТ сайдан, эдэр ыччат, чахчы, олоҕу кытта тэҥҥэ хаамыан баҕарарын иһитиннэрдэ. Киирбит үлэлэр барыта даҕаны кыайыылаахтар диэххэ сөп, онтон биир бэйэм олус сөҕөн сылдьабын. Кырдьыгынан эттэххэ, билигин үлэлии сылдьар дьону баһыйар исписэлиистэр үүнэн эрэллэр эбит, аҕыйах сылынан бэйэлэрин көрдөрүөхтэрэ.

«Мин идэм — ИТ» саха күрэһэ Бүтүн Арассыыйа таһымыгар таҕыста. Уопсайынан, оскуола оҕотугар олус тоҕоостоох күрэх диэн сыаналыыбын. Билигин искусственнай интеллект диэн улахан таһымҥа тиийэн турар, онон бу хайысхаҕа саамай өйдөөх оҕолор кэлиэхтэрин баҕарабын.

Тимур Дедюкин, Дьокуускай куорат 5-с №-дээх орто оскуолатын 11-с кылааһын үөрэнээччитэ:

— Сэттис кылаастан саҕалаан дизайн эйгэтинэн сэргиибин.

Быйылгы күрэххэ “Игра – визуальная новелла” диэн бырайыагынан кытынныбыт, аата “Странствующее такси”. Сүрүн дьоруой манна таксист. Кини күн ахсын дьону таһар үлэтиттэн сылайбыт, ол инниттэн үлэтин атын хайысхаҕа уларытыан баҕарар уонна ол туһугар кини пассажирдарын кытта сэттэ күн устата кэпсэтэн, туох үлэлээх-хамнастаах дьон буолалларын, тугу аһаан-сиэн сылдьалларын ыйыталаһар. Сэттис күн бүтүүтэ бэйэтэ ханнык эйгэҕэ үлэлиэн баҕарарын быһаарынар.

Ити курдук ИТ эйгэтэ олус киэҥ. Олох наһаа күүскэ сайдар, баҕар, аҕыйах сылынан көтөр массыыналар баар буолуохтара дии санаабаккыт дуо?

Мин быйыл оскуоланы бүтэрэбин, профильнай математика уонна информатика эксээмэннэрин талбытым. Ол эрээри туох идэлээх киһи буоларбын быһаарына иликпин. Маннык күрэхтэр ордук улахан кылаас оҕолоругар сүрдээх туһалаахтар. Холобура, аҕыйах сылынан үлэлиэхтээх тэрилтэҥ салайааччытыгар бэйэҥ үлэҕин көрдөрөҕүн, ханнык уонна туох киһигин билиһиннэрэҕин. Мин санаабар, хамаанданан кыттарбыт саамай сөп. Тоҕо диэтэххэ хаһан баҕарар халыҥ хамаанда баар буоллаҕына ситиһии кэлэр.

Олох утуйбакка эрэ бырайыакпытын көмүскээтибит. Онон үлэбит үтүө түмүктээх буолбутуттан наһаа үөрдүбүт.

Оҥорон таһаарааччылар (разработчиктар) – ИТ эйгэтигэр саамай эппиэттээх уонна сүрүн дьон. Кинилэр акылаат уураннар, туох баар усулуобуйаны тэрийэллэр.

Алина Хохолова, Дьокуускай куораттааҕы Глобальнай үөрэхтээһин гимназиятын 10-с «б» кылааһын үөрэнээччитэ:

— Быйылгы күрэххэ мин бырайыакка менеджер быһыытынан үлэлээн кытынным.

Биһиги хамаандабыт аата «Легенды» диэн. Бастакы трекка хабыллан, оскуола аһылыгын оҥоруутугар үлэлээтибит – саайт , смартфоҥҥа сыһыарыы, телеграм-бот уонна кылгас оонньуу оҥордубут.

Тута бырайыагым хайдах буолуохтааҕа өйбөр тахсан кэлбитэ. Сүрүн болҕомтону үөрэнээччи иҥэмтэлээх аһы-үөлү аһыырыгар, буортулаах астан туттунарыгар уурдубут. Билигин ордук оскуола оҕото «фастфуд” аһылыктаах, бу ас кэлин хайдах дьайан тахсарын бары билэ-көрө сылдьабыт. Онуоха, ол кыһалҕаны быһаарар сыалтан, оскуола менютун уларыттыбыт, аһы-үөлү хонтуруоллааһыны киллэрдибит. Саайпыт уонна чат-боппут остолубуойу кытта быһаччы ситимнээх, оонньуубут бэйэбит гимназиябытыгар сөп түбэһэр.

Оскуолабын бүтэрдэхпинэ архитектор-дизайнер идэтигэр туттарсар былааннаахпын, ИТ-ны хобби быһыытынан көрөбүн.

Буолан ааспыт күрэх бэйэбит дьоҕурбутун, тугу сатыырбытын көрдөрөргө бэртээхэй кыаҕы биэрдэ. Маннык күрэхтэр ыытыллар буоланнар, инникитин араас туһалаах үөрүйэхтэр сайдаллар: хамаандаҕа үлэлээһин, бэйэни сыаналааһын о.д.а.

Биһиги хамаандабыт үлэтэ сөптөөхтүк сыаналаммытыттан үөрэбин.

Ханнык баҕарар дьыалаҕа күчүмэҕэйдэри көрсүөххэ сөп эрээри, хаһан да санааҕын түһэриэ суохтааххын! Биһиги түгэммитигэр дьоҕус саайт функциятыгар сыһыаннаах кыра кыһалҕалар бааллара уонна болдьох олус ыгыма атахтаата, ол да буоллар барытын ситэрэн-хоторон, үчүгэйдик көмүскээтибит. Түгэнинэн туһанан хамаандабар – Лилия Игнатьеваҕа уонна Елизавета Степановаҕа махтанабын.

Программирование, мобильнай разработка уонна веб-дизайн хайысхалара инники кирбиигэ тураллар. Бу эйгэҕэ үрдүк кылаастаах исписэлиистэр куруук наада буолуохтара.

Айталмир Дорофеев, «Мин идэм — ИТ» күрэх эспиэрэ:

— Мин ИТ-эйгэтин кытта устудьуоннуу сылдьан билсибитим, Сибээс уонна энергетика колледжыгар веб-разработчик уонна мультимедийнай сыһыарыылары оҥорор идэҕэ үөрэммитим. Билигин “Focus Pro” консалтинговай тэрилтэҕэ маркетологынан үлэлиибин.

«Мин идэм — ИТ» күрэххэ хаһан даҕаны кыттыбатаҕым, ол оннугар атын хакатоннарга – “Hack-the-ICE”, “HackMedia”, “Хакатон Якутской Городской Думы"” уо.д.а. кыттан турардаахпын. “Hack-the-ICE” бастакы улахан кыттыым этэ. Икки сыл буолан баран Дьокуускай куораттааҕы Дуума хакатонугар кыттаммын, бастыҥ дизайнер аатын ылбытым. Устудьуоннуур сылларбыттан «Мин идэм — ИТ» ментор уонна дизайн салаатыгар эспиэрдиибин.

Саха сиригэр ИТ-эйгэтэ сайдыытыгар дириҥ интэриэстээхпин. Биир бэйэбэр хакатоннар уонна ИТ тэрээһиннэрэ сайдыылаах буоларбар көмөлөһөллөр. Араас күрэхтэргэ кыттыбыт уопуппун барытын мунньан, үлэбэр да, олохпор-дьаһахпар да туттабын.

Арылхан Иевлев, Дьокуускай куорат 31-с №-дээх орто оскуолатын 9-с кылааһын үөрэнээччитэ:

— Алтыс кылаастан АйТи хайысханан дьарыктанабын.

Биһиги хамаандабыт идэни талыы  туһунан оонньуу оҥордубут. Оонньуубут хас да идэҕэ оҕолору, ыччаттары үлэҕэ үлүһүтэр соруктаах. Кинилэр ханнык эмэ идэни интэриэһиргээбит буоллахтарына, үөрэтиэхтэрин сөп. Үлэ туһунан уопсай өйдөбүлү эрэ биэрэбит.

Оскуолабын бүтэрдэхпинэ СДУ-га (Казахстан биир бастыҥ үөрэҕин кыһата) естественнэй наука уонна инженерия салаатыгар киириэхпин баҕарабын.

Сүрүн биричиинэ биллэн турар, үлэ ырыынагар бэйэ дьоҕурун эрдэттэн көрдөрөргө бэлэмниир уонна хамаандаҕа үлэлиир уопуту биэрэр.

АйТинан сөбүлээн дьарыктаныахха наада. Мин бэйэм син-биир бу эйгэҕэ үлэһит буолар соруктаахпын.

Улахан кыһалҕа суоҕа диэххэ сөп. Арай, сорудахтары толорорго бириэмэ ыгым соҕус этэ.