08.02.2024 | 14:00

Хатырыктар: «Көтүөхпүтүн кынаппыт эрэ суох...»

Хатырыктар:  «Көтүөхпүтүн  кынаппыт эрэ суох...»
Ааптар: Айыына КСЕНОФОНТОВА
Бөлөххө киир

Бу күннэргэ Нам улууһун Хатырык нэһилиэгэр М.К. Аммосов аатынан Култуура уонна спорт элбэх хайысхалаах киинэ аһыллаары турар. Саҥа эбийиэккэ «Саха» НКИХ  «Күн дэлэйэ» биэриитин ааптара уонна ыытааччыта Көтүү Эверстова тэрийбит суруналыыстар десаннара биир бастакынан ыалдьыттаата. Аныгылыы тупсаҕай оҥоһуулаах тутуу нэһилиэк тэбэр сүрэҕэр кубулуйуохтаах.

Күүтүүлээх эбийиэк

Уопсайа 2,5 тыһ. кв. миэтэрэ иэннээх саҥа дьиэҕэ түөрт тэрилтэ – нэһилиэк спорт саалата, «Сайдам» норуот айымньытын киинэ, олохтоох библиотека уонна Н.Н. Атласов аатынан Оҕо искусствотын оскуолата олохсуйуохтара. Биһиги тиийбит күммүтүгэр сууйуу-сотуу, хомунуу, көһүү түбүгэр сылдьаллара.

«Бу иннинэ спорт саалата, кулууба суох олорбуппут. Күүтүүлээх эбийиэкпит – Култуура уонна спорт элбэх хайысхалаах киинэ тутуллан бүтэн, үлэҕэ киирээри турара барыбытыгар да олус долгутуулаах», – дии көрүстэ нэһилиэк баһылыгын э.т. Артур Егорович Ноговицын.

Кини Хатырыкка маассабай спорду көҕүлүүр баҕа санаалаахтарын үллэһиннэ, инники былааннарын кэпсээтэ:

– Сыл ахсын ыытыллар улуус, өрөспүүбүлүкэ таһымнаах спортивнай тэрээһиннэрдээхпит. М.К. Аммосов аатын сүгэр волейбол күрэҕэ 27-с төгүлүн ыытыллыахтаах. Былырыыҥҥыттан өрөспүүбүлүкэ таһымыгар таһаардыбыт. Бастакы лигаҕа сүүмэрдэммит хамаандалар кэлэн оонньууллар. Иккис лигаҕа улуустарга нэһилиэк иһигэр бастаабыттар күрэхтэһэллэр. Өссө М.К. Аммосов аатын сүгэр тустуу күрэҕин, Н.А. Дьяконов аатынан мас тардыһыы турнирын тэрийэн ыытабыт.

Саҥа кииҥҥэ олох күөстүү оргуйуоҕа. Манна оҕо аймах, ыччат, аҕам саастаахтар – нэһилиэнньэ бары араҥата тоҕуоруһа мустуоҕа.  Сотору кэминэн 150 миэстэлээх киэҥ-куоҥ култуура саалатыгар нэһилиэк, улуус таһымнаах тэрээһиннэр ыытыллыахтара. Хатырык сүрүн баайа – үлэни өрө туппут дьоно, талааннаах ыччата.

Елена Владимировна Ефремова, «Сайдам» норуот айымньытын дьиэтин салайааччыта:

–    Өр кэмҥэ кулууба суох олорбут дьон көтүөхпүтүн кынаппыт эрэ суох. Билигин үөрүүлээх аһыллыыбытыгар бэлэмнэнэ сылдьабыт. Бу иннинэ үлэһиттэр 7 этибит. Саҥа киин аһылларынан сибээстээн 8,5 ыстаат эбиллиэхтээх.

Биһиги 12 түмсүүлээхпит, өссө элбиэхтээхпит. «Махсыым уолаттара» эр дьон ансаамбыла, «Уйгу» ырыа ансаамбыла, «Күбэйэ Куо» эдэр ийэлэр ансаамбыллара, «Хатырык хаадьылара» түмсүү, «Арылы» ырыа ансаамбыла, онтон да атыттар. Ону сэргэ үҥкүү ансаамбыллардаахпыт: «Уйгууна» (үһүс көлүөнэ оскуолата) «Саһарҕа» (ыччат), «Күн бытархайдара» (оҕо аймах).

Үгэс буолбут тэрээһиннэрбитин эттэххэ, «Уол оҕо үс өргөстөөх» диэн улуустааҕы ырыа аһаҕас күрэҕин ыытабыт. «Сааскы таммахтар» күрэхпитин быйыл сөргүтүөхпүт. Юрий Потапов-Саргын кэриэһигэр хоһоонньуттар күрэхтэрин ыытар үгэстээхпит.

Кэнники сылларга дьиэбит-уоппут суох буолан, эбиитин пандемия хааччахтаан, киэҥ далааһыннаах тэрээһиннэри ыытар кыаҕа суох олордубут. Ол эрээри былааммытын күн бүгүҥҥэ диэри толорон кэллибит. Дьэ, мантан ыла саҥа дьиэбитигэр биһигини айымньылаах үлэ күүтэр.

Ыччат сыла

Хатырык – кэрэ айылҕалаах, киһи кута-сүрэ тохтуур сирэ.  Суола-ииһэ үчүгэй, куораттан чугас буолан, манна дьон көһөн кэлэрэ, олохсуйа хаалара үгүс.

Артур Ноговицын иһитиннэрбитинэн, нэһилиэнньэ үксэ тыа хаһаайыстыбатынан дьарыктанар. Ынах сүөһү ахсаана – 749, сыспай сиэллээх – 469. Аҕыс бааһынай хаһаайыстыба, биир СХПК үлэлиир. Урбаанньыт Семен Иванович Попов мүөтү оҥорон таһаарыынан дьарыктанар. Кырдьык, Нам мүөтэ дьон-сэргэ биһирэбилин ылар.

М.К. Аммосов аатынан Хатырык орто оскуолатыгар 146 оҕо үөрэнэр. 1992 сыллаахха үлэҕэ киирбит таас оскуола дьиэтигэр түөрт сыллааҕыта хапытаалынай өрөмүөн ыытыллыбыт. Оттон «Кэрэчээнэ» уһуйаан 2022 сыллаахха саҥа дьиэҕэ киирбит.

«Дойду сурахтаах, алаас ааттаах» диэн өс хоһоонугар этиллэринии, нэһилиэк М.К. Аммосов аатынан Судаарыстыбаннас историятын музейынан өрөспүүбүлүкэҕэ киэҥник биллэр. Хатырыктар киэн туттар биир дойдулаахтарын албан аатын үйэтитиигэ үгүс үлэни ыыталлар. М.К.Аммосов төрөөбүт Аччыгый Арыытыгар балаҕан туттарар баҕа санаалаахтар эбит. Бырайыага, сметата баар, билигин ону туруорса сылдьаллар.

Быйыл Хатырык нэһилиэгэр Ыччат сыла биллэриллибит.

«Биһиэхэ Лена Максимовна Аммосова аатын сүгэр ыччат кыбаартала баар. Түөрт дьиэ тутуллан турар, биир ыал кыстаан олорор. Итиннэ эбии эдэр ыаллары дьиэнэн-уотунан хааччыйыы бырагырааматыгар биир дьиэ кэргэни киллэрэн олоробут, онон сотору кэминэн алтыс дьиэ дьэндэйиэхтээх. Уот ситимэ тардыллыбыта, социальнай гаастааһын бырагырааматыгар киирсиэхтээхпит», – диэн сэһэргээтэ Артур Егорович. 

 

Саха сиригэр олоҕу, кэми кытта тэҥҥэ хардыылыыр, сорох ардыгар инникилээн да иһэр сайдыылаах нэһилиэктэр бааллара үөрдэр. Онтон биирдэстэрэ – Нам улууһун Хатырыга.

«Улуу убайбыт билигин да «үлэлии» сытар. Чаҕылхай Махсыым төрөөбүт түөлбэтэ – өрүү болҕомто киинигэр», – диэн киэн тутта кэпсииллэр олохтоохтор. Чахчы даҕаны, үөрэнэргэ, үлэлииргэ, үүнэргэ-сайдарга олус үчүгэй!

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Уугун хана утуйан туруу — дьол
Сонуннар | 31.10.2024 | 14:00
Уугун хана утуйан туруу — дьол
Түүн утуйбакка сытар, сарсыарда буоларын кэтиир, аттыгар сытар киһини уһугуннарымаары биир сиргэ хамсаабакка буола сатааһын наһаа эрэйдээх, маны утуйбат дьон билэн эрдэхтэрэ.   Утуйбат буолууттан эрэйдэнэр дьон билигин үгүс. Ситэ утуйбакка туруу туох аанньа буолуой, сарсыныгар ээл-дээл, аат харата сүөдэҥниигин, төбөҥ ыалдьар, аны күнүс утуйан ылыаххын түүн эмиэ утуйуом суоҕа диэн...
Ферум хорсун сырыыларын кэнчээри ыччата умнуо суоҕа
Дьон | 24.10.2024 | 18:00
Ферум хорсун сырыыларын кэнчээри ыччата умнуо суоҕа
2022 сыл алтынньы 19 күнүгэр Ферум Аммосов анал байыаннай дьайыыга эн биһиги туспутугар, дойдутун туһугар сулууспалыы сылдьан олоҕун толук уурбута. Сырҕан бааһы таарыйан, бииргэ төрөөбүт балтын, ону тэҥэ бойобуой доҕорун ахтыыларын чугас дьонугар, ийэтигэр, аймахтарыгар таһаарабыт. Ол ыарахан кэмнэри санаппыппар, бука диэн, алы гыныҥ дуу...   – Саргылаана, бииргэ төрөөбүт хаһыа...
«Таҥаһы кытта кэпсэтэр» Варвара
Дьон | 25.10.2024 | 14:30
«Таҥаһы кытта кэпсэтэр» Варвара
Бүгүн мин ааҕааччыларбар билиһиннэриэм этэ Саха сирин уус-уран ойууга-дьүһүҥҥэ мусуойун научнай-сырдатар үлэҕэ методиһа, СӨ култууратын туйгуна Заровняева Варвара Ильинична-Күндүүлэни.   —  Варвара, иис абылаҥар ылларыыҥ, иннэни, сабы хас сааскыттан туппутуҥ туһунан кэпсиэҥ дуо? — Оҕо сааспыттан иис-уус эйгэтигэр улааппытым. Ийэм, Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуотун маастара Заровняева Варвара Гаврильевна өттүнэн эбээм, Бүлүү Баппаҕаайытыттан...
«Олоҥхо тылынан оҕо саҥатын сайыннарыы» кинигэ сүрэхтэннэ
Сонуннар | 23.10.2024 | 10:05
«Олоҥхо тылынан оҕо саҥатын сайыннарыы» кинигэ сүрэхтэннэ
Ааспыт нэдиэлэҕэ Дьокуускай куорат Хатас нэһилиэгин «Кэрэчээнэ» уһуйаанын төрүт култуураҕа уһуйааччыта В.Н. Старкова «Олоҥхо тылынан оҕо саҥатын сайыннарыы» кинигэтин сүрэхтэниитэ киин куорат 24 уһуйааныттан уонна Горнай улууһуттан барыта 50 истээччи кыттыылаах буолан ааста. Тэрээһин алгыстаах алаадьынан, мустубут ыалдьыттарга уһуйаан ис тутулун, «Айыы ыллыга» барыл хайысхаларын, ол хайысхаларынан иитээччилэр үлэлэрин билиһиннэрииттэн...