08.08.2024 | 16:00

Гагаринскай уокурукка сахалыы тыын элбиирэ буоллар

Гагаринскай уокурукка сахалыы тыын элбиирэ буоллар
Ааптар: Ирина Собакина, тыл билимин хандьыдаата, саха тылын истилиистикэтин уонна нууччалыы-сахалыы тылбаас хаапыдыратын дассыана, М.К. Аммосов аатынан ХИБҮ. Ааптар хаартыскаҕа түһэриилэрэ
Бөлөххө киир

Саха Өрөспүүбүлүкэтин судаарыстыбаннай уонна дьиҥ таһымнаах тылларын харыстыыр уонна сайыннарар барыл үбүлээһининэн 
2023 с. ыытыллыбыт “Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр Тыллар туһунан сокуон толоруллуутун кэтээн көрүү” чинчийии сорох түмүктэрэ

 

Гагаринскай уокурук киин куорат кытыытыгар да баар буоллар, бу – куорат сирэйэ, дьон бастаан көрөр сирэ-уота. Манна элбэх бүддьүөт тэрилтэтэ үлэлиир, ол курдук, оскуола 5, уһуйаан 5 дьиэтэ, 2 киин, мэдиссиинэ 5, успуорт 2, култуура 2, бүддьүөт атын 5 тэрилтэтэ.

“Саха Өрөспүүбүлүкэтин судаарыстыбаннай уонна дьиҥ таһымнаах тылларын харыстыыр уонна сайыннарар барыл” чэрчитинэн 2023 сыл ахсынньы 3 күнүгэр бу уокуругу кэрийэн, судаарыстыбаннай тэрилтэ 27 дьиэтигэр ыйаммыт табличканы хаартыскаҕа түһэрэн, тылын-өһүн ырыттыбыт. Ааҕан-суоттаан көрбүппүт, 22 тэрилтэ табличката икки тылынан суруллубут – саха уонна нуучча, манна эбии тэрилтэ үлэлиир кэмин ыйаллар. Онуоха хайа  тылы бастаталлара болҕомтону тардар.

Дьокуускай куорат иккис нүөмэрдээх балыыһатын бары салаатын (отделениетын) табличката сахалыы тылбаастаммытын хайгыы көрдүбүт.

 

Дьокуускай аэропорда, В.И. Кузьмин аатынан 30 №-дээх оскуола, «Теремок” уһуйаан эбии бөлөҕө сахалыы табличката суох. Бу уопсай ахсаантан баара-суоҕа 3 % эрэ, онон уокурук көрдөрүүтэ куһаҕана суох диэн сыаналыыбыт.

Ханнык баҕарар дьиэ тас көстүүтүгэр киһи бастаан ыраахтан көстөр, улахан буукубанан суруллубут суругу көрөр. Онуоха 38 №-дээх орто оскуола “Дорообо, оскуолам” суруга киһи хараҕар быраҕыллар, сахалыы тыыннаах тэрилтэ диэн угуйар.

 

Өрөспүүбүлүкэбит иккис судаарыстыбаннай тылын – саха тылын – туттуллар эйгэтэ кэҥиирин туһугар бэлиэ, дьон үгүстүк сылдьар, сынньанар сиригэр баар, иһитиннэрэр сыаллаах суругу сахалыы суруйуохха, тылбаастыахха наада. Ол курдук, Кыайыы уонна Гагарин сквердэригэр биир да иһитиннэрии сахалыы суруллубатах, маны тустаах дьон көрөн, куораппыт ис барааныгар сөп түбэһиннэрэн уларытыахтара этэ.

 

Гагаринскай уокурук сиригэр-уотугар туох ханна баарын ыйар-кэрдэр суолталаах 5 бэлиэ баар, онно элбэх тылланыы көстөр: нуучча, саха, аангылыйа тыллара.

Тыл үөрээхтээхтэрин быһыытынан, чинчийбит матырыйаалбыт тылын-өһүн эмиэ көрдүбүт уонна манныкка сыыһаллар эбит диэн түмүккэ кэллибит: сурук бэлиэтэ: “Дьокуускай к. Быковскай уул 6 дь.” “Дьокуускай к., Быковскай уул., 6 дь.” оннугар, тэрилтэ аата кавычканан бэлиэтэнэрэ; таба суруйуу: “госудаарыстыбаннай”, “государственнай” “судаарыстыбаннай”; “балыаһа” “балыыһа”, “Муницыпальнай” “Муниципальнай”, тылы кылгатыы: “Дьокуускай Аэропорт” АУ ““Дьокуускай” аэропорт” АУо, “Пн. – Пт., Сб., Вс.” – “БН.БТ., СБ., БС”; сыһыарыы туттуллуута: “юридическэй аадырыһа” “юридическай аадырыһа”; тылы эбии: “санитарнай күн – хас ый бүтэһик бээтинсэтэ” “санитарнай күн – ый бүтэһик бээтинсэтэ”; тылы түһэрии: “Оскуола иннинээҕи муниципальнай үбүлэнэр үөрэх тэрилтэтэ 35 №-дээх “Северная сказка” оҕо уһуйаана” ““Северная сказка” 35 №-дээх уһуйаан” оскуола иннинээҕи үөрэх бүддьүөттэн үбүлэнэр муниципальнай тэрилтэтэ”; тыл бэрээдэгэ: “эбии үөрэхтээһин муниципальнай бюджет тэрилтэтэ 6 №-дээх “Стерх” оҕо ыччат спортивнай оскуолата” “Стерх” оҕо-ыччат 6 №-дээх успуорт оскуолата” эбии үөрэхтээһин бүддьүөттэн үбүлэнэр муниципальнай тэрилтэтэ”, “Дьиэ кэргэҥҥэ иитиини өйүүр киин “Берегиня”” ““Берегиня” дьиэ кэргэҥҥэ иитиини өйүүр киин” уо.д.а. Бу сыыһа тылы билбэттэн эрэ буолбакка, өрөспүүбүлүкэҕэ тэрилтэ туһунан иһитиннэрии биир халыыба, ирдэбилэ, холобура суох буолан тахсар дии саныыбыт. Маныаха дуоһунастаах дьон, тыл үөрэхтээхтэрэ, тэрилтэ салайааччылара, куорат тас көстүүтүн ситэрэн оҥорорго сыһыаннаах дьон, угуйук тэрилтэлэрэ бииргэ ылсан үлэлииллэрэ тоҕоостоох.

Гагаринскай уокурук куораппыт саҕаланыыта, көтөн кэлэр дьон бастаан көрөр сирэ, онон манна сахалыы тыын, саха тыла элбиирэ буоллар диэн баҕа санаалаахпыт.

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Ылланарга айыллыбыт олох
Дьон | 11.10.2024 | 12:00
Ылланарга айыллыбыт олох
Хаһааҥҥытааҕар даҕаны ардахтаах күһүн буолла. Уһун ардахтарга өйбөр куруутун “Тохтообокко ардах түһэр, Түннүкпэр таммаҕы ыһар...” ырыа тыллара ытыллар.   Биһиги көлүөнэ оҕолор үрдүкү кылаастартан саҕалаан “Ардахха санаа” ырыаны истэ улааппыппыт. Оччолорго, биллэн турар, ким тыла, ким матыыба буоларын улаханнык билэ да сатаабат этибит. Ырыа баар да баар. Киһи олоҕун кэрдиис кэмнэринэн...
Борис Борисов: «Пушкиҥҥа сүгүрүйүүм — “Евгений Онегины”  нойосуус билиим»
Дьон | 10.10.2024 | 10:00
Борис Борисов: «Пушкиҥҥа сүгүрүйүүм — “Евгений Онегины” нойосуус билиим»
Саха киһитэ тыйаатыры, артыыстары олус ытыгылаан  ылынар ураты көрөөччү. Ол оруоллары ураннык толорор артыыстартан сүдү тутулуктааҕын саарбахтаабаппын. Оннук биир үтүө киһи, Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуодунай артыыһа, Щепкин аатынан Үрдүкү театральнай училище “көмүс выпускнига” Борис Иванович Борисовы кытта өрөгөйдөөх 75 сааһынан сэһэргэстибит.   – Артыыс буолар баҕа санаа оҕо эрдэххиттэн баара дуу? –...
Кинини саха быһаҕа быыһаабыта
Дьон | 11.10.2024 | 10:00
Кинини саха быһаҕа быыһаабыта
Кинилэр – биһиги дьоруойдарбыт, кинилэр – өлөллөрүн кэрэйбэккэ эйэлээх олох туһугар охсуһаллар, бааһырбыт доҕотторун өстөөх уотун аннынан быыһыыллар, бука бары быраат, убай диэн ыҥырсаллар.   Бу анал байыаннай дьайыы бүттэҕинэ, элбэх кэпсэниэ, элбэх кистэлэҥ арыллыа, ким эрэ ол саҕана кимиэхэ да эппэтэх санаатын дьэ этиэ турдаҕа. Сорох ардыгар киһи дьиибэргиир, итэҕэйиэ...
Биэнсийэ туһунан тугу билиэххэ?
Тускар туһан | 17.10.2024 | 12:00
Биэнсийэ туһунан тугу билиэххэ?
Судаарыстыба социальнай өттүнэн көмүскэлэ суох нэһилиэнньэҕэ араас суол чэпчэтиилэри көрөр. Оттон ону бары билэбит, бырааппытын толору туһанабыт дуо?  Мантан аллара биэнсийэ уонна онно сыһыаннаах уларыйыылар, чэпчэтиилэр тустарынан санатыһан, быһаарсан ааһыаҕыҥ.   Үлэлиир уонна үлэлээбэт киһи биэнсийэтэ Биэнсийэ күннээҕи наадыйыыны толуйбатын быһыытынан, сынньалаҥҥа тахсан да баран салгыы үлэлии хаалааччы үгүс. Оччотугар кинилэр,...