08.08.2024 | 16:00

Гагаринскай уокурукка сахалыы тыын элбиирэ буоллар

Гагаринскай уокурукка сахалыы тыын элбиирэ буоллар
Ааптар: Ирина Собакина, тыл билимин хандьыдаата, саха тылын истилиистикэтин уонна нууччалыы-сахалыы тылбаас хаапыдыратын дассыана, М.К. Аммосов аатынан ХИБҮ. Ааптар хаартыскаҕа түһэриилэрэ
Бөлөххө киир

Саха Өрөспүүбүлүкэтин судаарыстыбаннай уонна дьиҥ таһымнаах тылларын харыстыыр уонна сайыннарар барыл үбүлээһининэн 
2023 с. ыытыллыбыт “Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр Тыллар туһунан сокуон толоруллуутун кэтээн көрүү” чинчийии сорох түмүктэрэ

 

Гагаринскай уокурук киин куорат кытыытыгар да баар буоллар, бу – куорат сирэйэ, дьон бастаан көрөр сирэ-уота. Манна элбэх бүддьүөт тэрилтэтэ үлэлиир, ол курдук, оскуола 5, уһуйаан 5 дьиэтэ, 2 киин, мэдиссиинэ 5, успуорт 2, култуура 2, бүддьүөт атын 5 тэрилтэтэ.

“Саха Өрөспүүбүлүкэтин судаарыстыбаннай уонна дьиҥ таһымнаах тылларын харыстыыр уонна сайыннарар барыл” чэрчитинэн 2023 сыл ахсынньы 3 күнүгэр бу уокуругу кэрийэн, судаарыстыбаннай тэрилтэ 27 дьиэтигэр ыйаммыт табличканы хаартыскаҕа түһэрэн, тылын-өһүн ырыттыбыт. Ааҕан-суоттаан көрбүппүт, 22 тэрилтэ табличката икки тылынан суруллубут – саха уонна нуучча, манна эбии тэрилтэ үлэлиир кэмин ыйаллар. Онуоха хайа  тылы бастаталлара болҕомтону тардар.

Дьокуускай куорат иккис нүөмэрдээх балыыһатын бары салаатын (отделениетын) табличката сахалыы тылбаастаммытын хайгыы көрдүбүт.

 

Дьокуускай аэропорда, В.И. Кузьмин аатынан 30 №-дээх оскуола, «Теремок” уһуйаан эбии бөлөҕө сахалыы табличката суох. Бу уопсай ахсаантан баара-суоҕа 3 % эрэ, онон уокурук көрдөрүүтэ куһаҕана суох диэн сыаналыыбыт.

Ханнык баҕарар дьиэ тас көстүүтүгэр киһи бастаан ыраахтан көстөр, улахан буукубанан суруллубут суругу көрөр. Онуоха 38 №-дээх орто оскуола “Дорообо, оскуолам” суруга киһи хараҕар быраҕыллар, сахалыы тыыннаах тэрилтэ диэн угуйар.

 

Өрөспүүбүлүкэбит иккис судаарыстыбаннай тылын – саха тылын – туттуллар эйгэтэ кэҥиирин туһугар бэлиэ, дьон үгүстүк сылдьар, сынньанар сиригэр баар, иһитиннэрэр сыаллаах суругу сахалыы суруйуохха, тылбаастыахха наада. Ол курдук, Кыайыы уонна Гагарин сквердэригэр биир да иһитиннэрии сахалыы суруллубатах, маны тустаах дьон көрөн, куораппыт ис барааныгар сөп түбэһиннэрэн уларытыахтара этэ.

 

Гагаринскай уокурук сиригэр-уотугар туох ханна баарын ыйар-кэрдэр суолталаах 5 бэлиэ баар, онно элбэх тылланыы көстөр: нуучча, саха, аангылыйа тыллара.

Тыл үөрээхтээхтэрин быһыытынан, чинчийбит матырыйаалбыт тылын-өһүн эмиэ көрдүбүт уонна манныкка сыыһаллар эбит диэн түмүккэ кэллибит: сурук бэлиэтэ: “Дьокуускай к. Быковскай уул 6 дь.” “Дьокуускай к., Быковскай уул., 6 дь.” оннугар, тэрилтэ аата кавычканан бэлиэтэнэрэ; таба суруйуу: “госудаарыстыбаннай”, “государственнай” “судаарыстыбаннай”; “балыаһа” “балыыһа”, “Муницыпальнай” “Муниципальнай”, тылы кылгатыы: “Дьокуускай Аэропорт” АУ ““Дьокуускай” аэропорт” АУо, “Пн. – Пт., Сб., Вс.” – “БН.БТ., СБ., БС”; сыһыарыы туттуллуута: “юридическэй аадырыһа” “юридическай аадырыһа”; тылы эбии: “санитарнай күн – хас ый бүтэһик бээтинсэтэ” “санитарнай күн – ый бүтэһик бээтинсэтэ”; тылы түһэрии: “Оскуола иннинээҕи муниципальнай үбүлэнэр үөрэх тэрилтэтэ 35 №-дээх “Северная сказка” оҕо уһуйаана” ““Северная сказка” 35 №-дээх уһуйаан” оскуола иннинээҕи үөрэх бүддьүөттэн үбүлэнэр муниципальнай тэрилтэтэ”; тыл бэрээдэгэ: “эбии үөрэхтээһин муниципальнай бюджет тэрилтэтэ 6 №-дээх “Стерх” оҕо ыччат спортивнай оскуолата” “Стерх” оҕо-ыччат 6 №-дээх успуорт оскуолата” эбии үөрэхтээһин бүддьүөттэн үбүлэнэр муниципальнай тэрилтэтэ”, “Дьиэ кэргэҥҥэ иитиини өйүүр киин “Берегиня”” ““Берегиня” дьиэ кэргэҥҥэ иитиини өйүүр киин” уо.д.а. Бу сыыһа тылы билбэттэн эрэ буолбакка, өрөспүүбүлүкэҕэ тэрилтэ туһунан иһитиннэрии биир халыыба, ирдэбилэ, холобура суох буолан тахсар дии саныыбыт. Маныаха дуоһунастаах дьон, тыл үөрэхтээхтэрэ, тэрилтэ салайааччылара, куорат тас көстүүтүн ситэрэн оҥорорго сыһыаннаах дьон, угуйук тэрилтэлэрэ бииргэ ылсан үлэлииллэрэ тоҕоостоох.

Гагаринскай уокурук куораппыт саҕаланыыта, көтөн кэлэр дьон бастаан көрөр сирэ, онон манна сахалыы тыын, саха тыла элбиирэ буоллар диэн баҕа санаалаахпыт.

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Аҕаа, бырастыы
Сынньалаңңа | 27.11.2024 | 10:00
Аҕаа, бырастыы
Уйбаан нэһиилэ сэттис этээскэ сынньана-сынньана кирилиэһинэн тахсан, кыыһа олорор ааныгар кэлэн, оргууй соҕус тоҥсуйда. Баҕардар дьиэҕэ ким да суоҕа дуу дии санаан, кулгааҕын ааҥҥа даҕайан иһиллээн тура түстэ. Киһи атаҕын тыаһа хааман кэлэн, сиэнэ уол куолаһа нууччалыы: «Кто там?» – диэн ыйыппытыгар: – Мин. Тоойуом, мин кэллим, ааҥҥын арый, –...
Кымыс Байбал ыра санаата туолуо дуо?
Сытыы муннук | 28.11.2024 | 14:00
Кымыс Байбал ыра санаата туолуо дуо?
Үөһээ Бүлүү улууһун Маҥаас нэһилиэгин 9 оҕолоох ыалын улахан уола Байбал Васильев оҕо эрдэҕиттэн эппиэтинэскэ үөрэммитэ, хайдахтаах да уустуктан чаҕыйбат, кыраларга холобур буола улааппыта күн бүгүнүгэр  диэри биллэр. Ытык киһибит быйыл 75-с хаарын санныгар түһэрдэ, сааһырда. Ол эрээри олоххо киллэрбит кыһыннары кымыстыыр дьарыгын тохтотуон, өбүгэ кымыстыыр үгэһин үйэтитэр баҕатыттан аккаастаныан...
Күндү күтүөт, көмүс күтүөт, көйгө күтүөт...
Сонуннар | 01.12.2024 | 12:00
Күндү күтүөт, көмүс күтүөт, көйгө күтүөт...
«Теща» туһунан атын омуктарга олус элбэх анекдот, көр-күлүү баар. Оттон биһиги, сахалар, күтүөт уолбутун хайдах ылынабыт, сыһыаммыт хайдаҕый, төһө тапсабытый? Өйдөспөт түгэн таҕыстаҕына, кыыскын көмүскүүгүн дуу, күтүөт диэки буолаҕын дуу? Онон бүгүн күтүөттэр туһунан кэпсэтиэххэйиҥ.   Светлана Петровна: — Мин ыал буолбутум оруобуна 40 сыл буолла. Ол эбэтэр 1984 сылга дьонум...
Ийэ буор
Сынньалаңңа | 07.12.2024 | 10:00
Ийэ буор
Гаврильева Оксана Павловна – Айсана 1963 с. Мииринэй оройуонун Ботуобуйа нэһилиэгэр күн сирин көрбүтэ. 1982 с. Н.Г. Чернышевскай аатынан Бүлүүтээҕи педагогическай училищены бүтэрбитэ, 1988 с. Дьокуускайдааҕы судаарыстыбаннай университеты бүтэрэн, нуучча тылын уонна литературатын учууталын идэтин ылбыта. Ити идэтинэн Н.Е. уонна П.Н. Самсоновтар ааттарынан Хатас орто оскуолатыгар үлэлиир. Педагогическай билим хандьыдаата,...