21.12.2021 | 18:00

Этномузыкант, Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуодунай артыыһа Герман Хатылаев 60 сыллаах үбүлүөйүгэр анаммыт «Төрүт дорҕоон» быыстапка

Ааптар: Киин Куорат
Бөлөххө киир

Ахсынньы ый 22 күнүттэн тохсунньу ый 10 күнүгэр диэри Киров уулуссатын 31 №-дээх дьиэтин 3 этээһигэр этномузыкант, Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуодунай артыыһа Герман Хатылаев 60 сыллаах үбүлүөйүгэр анаммыт «Төрүт дорҕоон» быыстапка ыытыллар. Быыстапкаҕа Герман Хатылаев айар үлэтин сэһэргиир хаартыскалар, сценаҕа кэппит көстүүмнэрэ, дьиэтээҕи архыыбыгар мунньубут музыкальнай үнүстүрүмүөннэрэ уонна бэлиэ суолталаах тус туттубут, туттар маллара көрдөрүүгэ туруохтара.
Герман Хатылаев – Ю.Е. Платонов аат. Эстрада театрын артыыhа, биллэр музыкант, ырыа айааччы, саха тылынан уус-уран айымньыларын иҥэринэ сылдьар биир бастыҥ толорооччу, тарҕатааччы, чинчийээччи.
Кини ахсынньы ый 19 кунугэр 1961 с. САССР, уруккута Алексеевскай оройуон (Таатта) Баайаҕа Томторугар төрөөбүтэ. 1986 с. II нүөмэрдээх Дьокуускай педагогическай училище музыкальнай салаатын, 2002 с. М.К. Аммосов аат. СГУ культурология салаатын бүтэрбитэ.
Герман уонна Клавдия Хатылаевтар айар үлэлэрин 1987 с. саҕалаабыттара. Маҥнай сахалыы ырыалары гитаара доҕуһуолунан ыллыыр бэрт ураты буочардаах дуэт саха эстрадатын туонатыгар бигэ эрэллээхтик үктэммитэ. Бу дуэт репертуарыгар таптал лириката истиҥ иэйии сүүрүгүнүү дьүрүһүйэр, туспа киһини абылыыр, умсугутар тыыннаах буолан үгүс көрөөччү Хатылаевтар сыанаҕа тахсалларын өрүү долгуйа күүтэллэрэ.
Өрөспүүбүлүкэҕэ саха төрүт култууратыгар саҥалыы сыһыан, болҕомто уһуктар кэмигэр Герман, Клавдия Хатылаевтар биир бастакынан саха ырыатын-тойугун, музыкальнай үнүстүрүмүөннэрин тыаһын-ууһун сөргүтэр умсулҕаннаах үлэҕэ умсубуттара. Ол түмүгэр: дьаҕа, күпсүүр, чаҕаан, таҥсыр, хомус, мас хобо, кылыһах (кырыымпа), ойдуо, айаан, хобо, чуораан, дүҥүр уо.д.а. умнуллан, түмэллэргэ хараллан киһи эрэ хараҕын сымната, ааспыт кэм кэрэһитэ, ахтылҕана буолан турбут дьиҥ төрүт охсон, сахсыйан, сиксийэн, тардан оонньуур дьикти тыастаах  үнүстүрүмүөннэрбит саҥалыы тыын ыланнар, аан дойду араас муннугар куорсун анньыммыт хорсун хотойдуу, кылыгырас кылыһах куоластаах кыталыкка холобурданан, саамай уһук сытар туурк тыллаах саха омук баарын туһунан тэтимнээхтик ис киирбэх, баай ис хоһоонноох, айылҕа хатыламмат кэрэтин кэпсиир, ээр-сэмээр сэһэргиир айымньылардаах муусука Хатылаевтарга айыллан аар саарга аатырбыта.
Хатылаевтар айааччы, толорооччу, тарҕатааччы идэлэригэр эбии кинилэр дьиҥ кэнэҕэски кэлэр кэнчээригэ кээһэр биир сүдү үйэлээх мэҥэ кэрэһиттэринэн үс омук тылынан «Төрүт дорҕоон = Звуки мироздания = The Sounds of Creation» бэчээккэ тахсыбыт академическай хабааннаах үлэлэрэ буолар. Хомуйар, чинчийэр, наардыыр үлэ абылаҥар ылларан бу сүдү үлэ тахсарыгар Хатылаевтар Таатта, Горнай, Үөһээ-Бүлүү, Хаҥалас уо.д.а. норуот маастардарын кытта ыкса ситимнээх үлэни ыытан, хас биирдии информацияны кытта сиһилии үлэлээн баай ис хоһоонноох матырыйаалы хомуйбуттара Хатылаевтар айар үлэлэрин чиҥэтэр, дириҥ силистиир- мутуктуур, чиргэл тиит тирэхтиир. Маны таһынан, М.Н. Жирков аат. ДЬМК (У) композитор Николай Берестов 1976 с. муспут сэдэх коллекциятын, Саха сирин норуоттарын муусукатын уонна фольклорун түмэлин научнай фондатыгар киирбит Иоаким Избеков – Уустаах, Прокопий Слепцов – Ойуун дьиҥ айылҕаҕа көстүбүт – чаҕылҕан түспүт ыраас маһыттан илиилэринэн хаһан, тутан-хабан оҥорбут музыкальнай үнүстүрүмүөннэрин үлэлэригэр киллэрэн үйэтиппиттэрэ.
Аны, уһуйааччы быһыытынан Герман, Клавдия Хатылаевтар куорат сахатын оҕолорун төрүт дорҕоону, тэтими, тылы таптыырга, өйдүүргэ үөрэттилэр. Ол курдук, араас сылларга «Дьөһөгөй», «Тэтим», «Алаас», «Кыыс Хотун», «Кылыһах» бөлөхтөр тэриллибиттэрэ. Бу бөлөхтөр бука бары бэйэ-бэйэлэригэр майгыннаспат өрүттээхтэр. Уһуйааччы быһыытынан, Хатылаевтар хас биирдии оҕоҕо болҕомто ууран, кини ис туругун, эйгэтин, кыаҕын таба көрөн сайыннарар ньыманы тутуһан үгэһи салҕыыллар, сайыннараллар.

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Алгыстаан Аппанаас уола: «Кэскили түстүүр өбүгэ үтүө үгэһэ утумнана турдун!»
Дьон | 26.06.2025 | 10:00
Алгыстаан Аппанаас уола: «Кэскили түстүүр өбүгэ үтүө үгэһэ утумнана турдун!»
Бэс ыйа – ыһыах ыһар ый. Үрүҥ Тунах ыһыах – барыбытын түмэр, сомоҕолуур ытык тэрээһиммит. Итэҕэл уонна ыһыах туһунан Дьокуускай куорат олохтооҕо, Дархан, алгысчыт Алгыстаан Дуруһаалы кытта сэһэргэстибит. Алгысчыт санаатын, тус көрүүтүн сэҥээрэн, сэргээн ааҕаргытыгар ыҥырабыт. Алгыс тыла ураты иччилээх, күүстээх,алыптаах – Үтүө сайыҥҥы күнүнэн! Ыһыах суолтатын ааҕааччыларга кэпсээ эрэ. ...
Оҕуруот үлэтэ үчүгэй көрүүнү эрэйэр
Дьон | 04.07.2025 | 16:00
Оҕуруот үлэтэ үчүгэй көрүүнү эрэйэр
Кылгас сайыммыт барахсан сөрүүн тыалынан илгийэн, ардаҕынан балачча күндүлээн, бастакы ыйа ааһа оҕуста. Сайыҥҥы кэм тыа сирин, куорат да олохтооҕор оҕуруот, сибэкки үүннэриитин кытта ситимнээх.   Хаһыат бүгүҥҥү нүөмэригэр Дьокуускай куорат олохтооҕо, ХИФУ научнай-быыстапкалыыр комплексын инсектарийын сэбиэдиссэйэ Нюргуна Нюргуновна Килибееваттан оҕуруот көрүүтүгэр сүбэлэри ылыаҕыҥ: Баҕа санааттан саҕаламмыта Ис-испиттэн баҕаран туран 1990...
Өбүгэ быстыспат ситимэ
Сонуннар | 28.06.2025 | 16:00
Өбүгэ быстыспат ситимэ
Биһиги, Никииппэрэптэр киэҥ аймах, Горнай улууһун Бэрдьигэстээҕэр 6 оҕолоох, 2 иитийэх уоллаах Мария Алексеевна Алексеева, Афанасий Николаевич Никифоровтар улахан дьиэ кэргэннэригэр истиҥ тапталга сууланан улааппыппыт, ыал буолан, оҕо төрөтөн, сиэн ыччаттарданан, тэнийэн олоробут.   Быйыл бэс ыйын саҥатыгар өбүгэбит Моруот Ньукулай төрөөбүтэ 165 сылын туолуутугар, олорон ааспыт дойдутугар – Алын Бүлүү...
Былыргы чороон абылыыр күүһэ туохха сытарый?
Дьон | 04.07.2025 | 13:00
Былыргы чороон абылыыр күүһэ туохха сытарый?
Өбүгэ иһитин сөргүтүү үлэтэ утумнаахтык ыытыллар. Маныаха норуот маастардара улахан оруоллаахтар. Былыргы уустар ньымаларын хаҥатааччы уус Василий Лопатин бүгүн «Киин куорат» ааҕааччыларыгар  уус идэтигэр удьуордааһын, Ил Дархан Айсен Николаев үлэҕинэн оҥорбут чороонун туһунан кэпсиир, мас иһити харайыыга сүмэлээх сүбэтин үллэстэр.   – Үтүө күнүнэн, Василий Васильевич! Өбүгэттэн тардыллар ситим хас биирдиибит...