12.04.2023 | 14:27

Дьокуускайга — улуу Шишкин бэс чагдата

Муус устар 7 күнүттэн СӨ Национальнай художественнай музейыгар «Иван Шишкин. Живопись уонна графика» быыстапка үлэлиир.  Бу СӨ Национальнай художественнай музейа төрүттэммитэ 95 сылыгар аналлаах ураты бырайыак искусствоны таптааччыларга, Шишкин айар үлэтин сүгүрүйээччилэригэр дьоһун бэлэх буолла. 
Ааптар: Айыына КСЕНОФОНТОВА
Бөлөххө киир

Мутукча сыттаах быыстапка

Манна Татарстан Өрөспүүбүлүкэтин Судаарыстыбаннай ойуулуур-дьүһүннүүр искусствотын музейын баай коллекциятыттан улуу худуоһунньук 83 айымньыта туруорулунна. Экспозицияны балаҕан ыйын 30 күнүгэр диэри көрүөххэ сөп.

СӨ Национальнай художественнай музейын генеральнай дириэктэрэ Влада Тимофеева иһитиннэрбитинэн, худуоһунньук живописька 33 үлэтэ кэлбит, биир эрэ хартыыната, ону да ыраах айанныыр кыаҕа суох буолан, Татарстаҥҥа хаалбыт. Кэпсэтии үлэтэ икки сыл кэриҥэ ыытыллыбыт.

– Иван Иванович Шишкин Елабугаттан төрүттээх, онон кини олоҕо Казань куораты кытта быстыспат ситимнээх этэ. Дойду үрдүнэн Шишкин баай коллекциятын Третьяковскай галереяҕа, Нуучча музейыгар уонна Татарстан Өрөспүүбүлүкэтин Судаарыстыбаннай ойуулуур-дьүһүннүүр искусствотын музейыгар көрүөххэ сөп.

Шишкин норуокка талааннаах живописеһынан, реалистическай пейзаж маастарынан киэҥник биллэр. Оттон бу быыстапкаттан дьон кинини гравёр-офортист быһыытынан эмиэ арыйыахтара, – диэтэ Влада Владиславовна.

Быыстапка биир сонун көстүүтүнэн аныгы технология көмөтүнэн интерактивнай эйгэ тэриллибитэ буолла. Ол курдук, саалаҕа киирээти кытта тыа мүөттээх салгына саба биэрэр, от-мас, мутукча сыта дыргыйар, айылҕа тыаһа-ууһа иһиллэр. Бу барыта көрөөччүнү ураты турукка киллэрэр. Ол курдук, Ботаническай саад үлэһиттэрэ сыл аҥаара худуоһунньук айымньыларыгар ханнык мастар, үүнээйилэр ойууламмыттарын үөрэтэн, экспозиция ис хоһоонун байытарга көмөлөспүттэр.

«Сумерки»
«Вечер в сосновом лесу»

Влада Тимофеева киһи эрэ барыта билбэт интэриэһинэй чахчытын кэпсээтэ. Ол курдук, биһиги музейбыт коллекциятыгар баар «Сумерки» хартыына, уобарастаан эттэххэ, «игирэтин аҥаарын» кытта («Вечер в сосновом лесу») аан бастакытын биир саалаҕа турда. Бу бэйэ-бэйэлэригэр майгыннаһар (омос көрдөххө, үүт-үкчү курдуктар) үлэлэр худуоһунньук олоҕун борук-сорук кэмнэрин – кэргэнин, оҕолорун сүтэрбит ыар сылларын кэпсииллэр. Маастар үксүн күннээх айылҕаны дьүһүйэр эбит буоллаҕына, манна халлаан хараҥарыытын көрдөрөр.   

 

«Бачча ыраах айанныы илигэ...»

Марина Кутнова, Татарстан Өрөспүү-бүлүкэтин Судаарыстыбаннай ойуулуур-дьүһүннүүр искусствотын музейын дириэктэрин бастакы солбуйааччы:

– Киин регионнар олохтоохторугар маннык таһымнаах быыстапкалар үгүстүк ыытыллаллар. Бу экспозиция элбэх сиргэ турбута: холобур, Архангельскайга, Саратовка, Челябинскайга, Салехардка. Ол эрээри Шишкин коллекцията бачча ыраах айанныы илигэ. Хата, барыта этэҥҥэ тиийэн кэллэ.

Саха сирин дьоно-сэргэтэ астына-дуоһуйа көрүөҕэ, үрдүктүк сыаналыаҕа диэн эрэнэбин. Оскуола оҕолоругар бэртээхэй бырагыраама буолуо дии саныыбын.

Марина Николаевна кэпсээбитинэн, экспозицияҕа графиканы өр туруоруллубат буолан, 50 үлэ кэлбититтэн бастаан 25-һин көрдөрүүгэ таһаарыахтара, оттон аҥаарын – аны үс ыйынан.  

Икки өрөспүүбүлүкэ – доҕордуу сыһыан

Татарстан Өрөспүү-бүлүкэтин култуураҕа миниистирин солбуйааччы Дамир Данилович Натфуллин үс сылтан бэттэх Саха сирин кытта ыкса сибээс олохтоммутун кэпсээтэ, инники былааннары сырдатта. Кини Татарстаҥҥа быйыл Национальнай култуура уонна норуот үгэстэрин сылынан биллэриллибитин этэн туран: «Биһиги саха олоҥхотун, хомуһун, ыһыаҕын төрүт култуураны, норуот үгэстэрин тыыннаах хаалларар бастыҥ холобур оҥостуохпутун сөп. Биһиги өрөспүүбүлүкэлэрбит икки ардыларыгар маннык бырайыактар салгыы ыытыллыахтара диэн эрэллээхпин», – диэтэ.

СӨ култуураҕа уонна духуобунай сайдыыга миниистирэ Юрий Куприянов Татарстаны кытта доҕордуу сыһыан бөҕөргүү турарын бигэргэттэ. Маны сэргэ, кини былырыын Третьяковскай галерея быыстапкатыгар 16 тыһыынчаттан тахса көрөөччү сылдьыбытын, онно анаан музей быыстапкалыыр балаһаакката аан дойду ирдэбилигэр эппиэттиир гына тупсаҕайдык оҥоһуллубутун тоһоҕолоон бэлиэтээтэ. Юрий Степанович сүрүн кистэлэҥи арыйда – Шишкин бу коллекцията 1,5 млрд дуолларга страховкаламмыт.

 

Саха сирин киин куоратын олохтоохторо, ыалдьыттара! Улуу живописец айымньыларын көрөр көмүс түгэни мүччү тутумаҥ. Бэс чагда, мутукча сыттаах кэрэ эйгэни сүрэххитигэр иҥэриниҥ!

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Бобёр: «Үрдүк Айыылартан эрэ көрдөһөҕүн, ханнык да хамандыыр кэлэн быыһаабат»
Дьон | 09.05.2025 | 14:00
Бобёр: «Үрдүк Айыылартан эрэ көрдөһөҕүн, ханнык да хамандыыр кэлэн быыһаабат»
Анараа хас биир күн күндү: бүгүн бааргын — сарсын суоххун... Уолаттарбыт барахсаттар араас моһолтон, чуһуурар буулдьаттан, үөһээттэн көтөн кэлэр «дьэгэ-баабалартан» кыл түгэнэ, мүччү-хаччы түһэн төннөн кэллэхтэринэ, айыыларбытыгар эрэ махтанабыт буоллаҕа. «Бобёр» позывнойдах хорсун буойун иккистээн хантараак баттаан сэриилэһэ сылдьан бааһыран, билигин Москваҕа госпитальга  кэлэн эмтэнэ сытар.   Бобёр 2023 сыл саҥатыгар,...
Эр киһи наада дуо?
Сынньалаңңа | 18.05.2025 | 21:35
Эр киһи наада дуо?
Бу киһи эмиэ мэлийдэ. Күүтэн-күүтэн көхсүм сылайда, кэтэһэн-кэтэһэн кэтэҕим элэйдэ. Баҕайы, эмиэ ханна эрэ халаара сылдьара буолуо, эбэтэр гаражка тиийэн хаартылыы олороро дуу? Уопсайынан, эр киһи туохха наадалааҕый? Күннээҕи олоххо дуу, түүҥҥү таҕылы ханнарыыга дуу? Саатар дьиэтигэр кэлэн дьыбааҥҥа тиэрэ түһэн тэлэбиисэр да көрөрө баҕалаах. Сорох дьахталлар эрбит суох буоллаҕына...
Историяны сэгэттэххэ...
Сонуннар | 10.05.2025 | 12:06
Историяны сэгэттэххэ...
Улуу Кыайыы 80 сылын чэрчитинэн быйылгы сыл Арассыыйаҕа Аҕа дойдуну көмүскээччи, Саха сиригэр Ийэ дойдуну көмүскээччи сылларын биллэриллибитэ.  Оттон култуура  тэрилтэлэригэр быйыл – История өйдөбүнньүгүн сыла.   Дьокуускайга сахаттан бастакы Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа Федор Кузьмич Поповка аналлаах пааматынньык турда.  Дьоруой биир дойдулаахтара, Мэҥэ Хаҥалас улууһун Баатара нэһилиэгин бэрэстэбиитэллэрэ дьоруой аймахтара  Федор...
Айталина Спиридонова: «Бэйэ-бэйэҕин сатаан истиһэр, биир көрүүттэн өйдөһөр буолаҕын...»
Дьон | 17.05.2025 | 18:00
Айталина Спиридонова: «Бэйэ-бэйэҕин сатаан истиһэр, биир көрүүттэн өйдөһөр буолаҕын...»
Бүгүҥҥү сэргэх сэһэргэһээччибит күөрэгэй чыычаахтыы дьырылатар куолаһа көрөөччү кутун-сүрүн тутар. Кини сөбүлээн толорор ырыатыгар ыллыырыныы, «сүрэҕинэн талар сиргэ тугу таптыырын». Билсиҥ, «Туймаада» судаарыстыбаннай ырыа ансаамбылын солиһа Айталина Спиридонова.   • Тылбын ыйыстан кэбистим, испиттэн туох да тахсыбат... • «Чэ, дьээбэҕэ...» диэн тиийбиппит... • Киһи ылла да үөрэммэт, сылы-сыллаан үгүс дьарык түмүгэр...