12.06.2020 | 16:51

Дина НИКОЛАЕВА: “ТОС – бэйэни салайыныы көдьүүстээх ньымата”

Дина НИКОЛАЕВА: “ТОС – бэйэни салайыныы көдьүүстээх ньымата”
Ааптар: Киин Куорат
Бөлөххө киир

Биһиги күннээҕи олохпут-дьаһахпыт укулаата, дьиэбит ичигэс, уулуссабыт ыраас, куораппыт тупсаҕай буолара барыта Олох-дьаһах коммунальнай хаһаайыстыбатын салаата хайдах үлэлиириттэн быһаччы тутулуктаах. Дьокуускай олохтоохторо сотору бэйэни салайыныы биир хайысхатыгар – Сири-уоту уопсастыбаннас бэйэтэ салайыныытыгар (Территориальное общественное самоуправление) киириэхтээхпит. Ол туһунан сиһилии уонна да атын сытыы боппуруостары тула Олох-дьаһах коммунальнай хаһаайыстыбатын уонна энергетикатын департаменын начаалынньыга Дина Николаеваны кытта кэпсэттибит.

Бэйдиэ сылдьар ыттары “Жилкомсервис”  дьаһайар

– Дина Олеговна, билигин хаһаайына суох кыыллары көрөр-харайар Пуун дьыалата ханна тиийдэ? Коммерческайа суох тэрилтэҕэ бэриллэр диэн баар этэ...

–  Билигин бэйдиэ сылдьар кыылларынан  «Жилкомсервис» МУТ эрэ   дьарыктанар. 2018 сыл ахсынньы 27 күнүгэр олоххо киирбит Федеральнай сокуон  кэккэ балаһыанньаларыгар олоҕуран, кыылга-сүөлгэ эппиэтинэстээх сыһыаны мэктиэлиир сыаллаах, бэйдиэ сылдьар кыыллары дьаһайар боломуочуйалары коммерческайа суох тэрилтэҕэ куонкурус түмүгүнэн бэриллиэхтээх. Билигин биһиги СӨ Ветеринарияҕа Департаменын кытта Сөбүлэҥ түһэрсэргэ үлэлиибит. Икки өттүттэн эбээһинэспит чуолкай ыйылларын курдук, судургутук быһаардахха, муниципалитеттар уонна өрөспүүбүлүкэ тугу гыныахтаахпытын быһаарсабыт. Сөбүлэҥ түһэрсилиннэҕинэ эрэ хаһаайына суох кыылы-сүөлү тутан ылыыга, тиэйэн илдьиигэ, салгыы иитиигэ, көрүүгэ-истиигэ куонкурус ыытыллыахтаах.

Куонкурус нөҥүө коммерческайа суох тэрилтэ быһаарыллыбытын кэннэ, Пуун эбийиэк быһыытынан кинилэргэ босхо бэриллиэхтээх. Манна муниципальнай баайы-дуолу, бас билиини атын тэрилтэҕэ биэрии барыта сокуон ирдэбиллэригэр эппиэттиэхтээх диэн бэлиэтээн этиэххэ наада. Холобур, биир сүрүн ирдэбилинэн коммерческайа суох тэрилтэ тулалыыр эйгэни уонна хамсыыр харамайы харыстааһыҥҥа утумнаах үлэни ыытар буолуохтаах. Бу боппуруос быйыл хайаан да быһаарыллыахтаах.

– Бэйдиэ барбыт кыыллары ким тутан ыларый? Манна эмиэ куонкурус ыытыллыахтаах этэ.

– Бүгүҥҥү күҥҥэ бэйдиэ сылдьар кыыллар туһунан иһитиннэриилэри биир кэлим дьуһуурунай диспетчердэр сулууспалара ылар (төл: 44-42-29, 44-42-51, 44-45-64) уонна Дьокуускай уокуруктара, административнай территорияларын салалталара дьарыктаналлар.

Киирбит сайаапкаларынан “Жилкомсервис” МУТ үлэлиир. Кыыллары тутан ылан Очиченко уул. 57 баар Пууҥҥа илдьэн туттарар.

Эмиэ саҥа сокуоҥҥа олоҕуран, кыыллары тутууну коммерческайа суох тэрилтэҕэ биэриэхтээхпит. Ол эмиэ куонкурус нөҥүө быһаарыллыахтаах.

– Билигин баар хаһаайына суох кыылы көрөр-харайар Пуун приют аатын сүгүөхтээх этэ. Туох оҥоһулунна, төһө үп көрүлүннэ?

Федеральнай сокуоҥҥа олоҕуран, хаһаайына суох кыыллары приюттан атын тэрилтэлэр көрөллөрө-истэллэрэ көҥүллэммэт буолбута. Ол иһин Дьокуускай уокуруктааҕы дьаһалтата пуун дьиэтин, сирин-уотун уларыта тутан, өрөмүөннээн, кыыллар приюттара оҥоруохтаах. Маныаха хайаан да өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүттэн эбэтэр атын сиртэн үбүлэнии оҥоһуллара ирдэнэр.

Пууну уларыта тутуу ороскуотун билигин “Жилкомсервис” МУТ ааҕар-суоттуур, техническэй быһаарыылары бэлэмниир. Онтон докумуона барыта ситэриллэн, үбүлэниитэ тыырыллан барыахтаах.

“Сири-уоту уопсастыбаннас бэйэтэ салайыныыта” диэн тугуй?

– “Сири-уоту уопсастыбаннас бэйэтэ салайыныыта” (ТОС) диэн биһиэхэ барыбытыгар сонун суол олоххо киириэхтээх. Бэйэни салайыныы биир ньымата диэтибит. Туох тоҕоостоох буоларый?

“Сири-уоту уопсастыбаннас бэйэтэ салайыныыта”диэн бэйэни салайыныы өссө биир көдьүүстээх ньымата. Ол аата дьон ханна олороллорунан сирдэрин-уоттарын бэйэлэрэ дьаһаналлар, ону тэҥэ олохтоох кыһалҕалары быһаарарга эппиэтинэһи сүгэллэр. Тиэрминэ ТОС (Территориальное общественное самоуправление) дэнэр. Ол аата Сири-уоту уопсастыбаннас бэйэтэ салайыныыта тэриллиэн сөп: элбэх кыбартыыралаах дьиэ подъеһыгар; элбэх кыбартыыралаах дьиэ бүтүннүүтүгэр; хас да дьиэ холбоһугар; бүттүүн кыбаарталга; микрооройуоҥҥа уонна да атын территорияларга. Нэһилиэнньэ көҕүлээһининэн эрэ тэриллэр.

Бэйэ баҕа санаатын олоххо киллэрэргэ, олоҕу-дьаһаҕы тупсарарга бу саамай көдьүүстээх тэриллии буолуохтаах диибин. Олохтоохтор олорор сирдэрин тупсарыахтарын, суолларын уонна тротуардарын өрөмүөннүөхтэрин, көҕөрдүү үлэтин ыытыахтарын, ОДьКХ кыһалҕаларын быһаарыахтарын, экологическай соруктары толоруохтарын, кыаммат араҥаҕа көмөлөһүөхтэрин,  спортивнай уонна оҕо балаһааккаларын тутуохтарын, араас күрэхтэргэ, граннарга кыттыахтарын сөп буолар.

– Территориялар хайдах үллэриллиэхтэрэй? Холобур, Дьокуускайга хас ТОС тэриллиэн сөбүй, хааччахтаах дуо?

– Сокуоҥҥа олоҕуран, ТОС элбэх кыбартыыралаах дьиэҕэ, дьиэлэр холбоһуктарыгар, кыбаарталга, микрооройуоҥҥа, о.д.а. территорияларга тэриллэр.

Сокуон ТОС ахсаанын хааччахтаабат. Хас баҕарар буолуон сөп.

– “Сири-уоту уопсастыбаннас бэйэтэ салайыныыта” туох боломуочуйалаах буоларый?

Боломуочуйалара сокуоҥҥа уонна ТОС Устаабыгар тирэҕирэллэр.

Олохтоохтор мунньахтаан, конференция тэрийэн быһаараллар:

  1. ТОС тутулун быһаараллар;
  2. ТОС Устаабын, уларытыылары уонна эбии киллэриилэри ылыналлар;
  3. ТОС уорганнарын талаллар;
  4. ТОС үлэтин сүрүн хайысхаларын быһаараллар;
  5. Дохуот уонна ороскуот симиэтэтин, ТОС отчуотун бигэргэтэллэр;
  6. ТОС уорганнарын отчуоттарын көрөллөр уонна бигэргэтэллэр.

ТОС уорганнара:

  1. олохтоох нэһилиэнньэ интэриэһин көмүскүүллэр;
  2. мунньахтарга, конференцияларга ылыллыбыт быһаарыылары толороллор;
  3. олорор сирдэрин-уоттарын тупсарыыга, дьон олоҕун тупсарар сыаллаах дьаһаллары ылыналлар. Бу олохтоохтортон эбэтэр, дуогабарга олоҕуран, куорат бүддьүөтүттэн үбүлэниэн сөп;
  4. олохтоох бэйэни салайыныы уорганнарыгар этиилэри, быраап аакталарын салалта көрүүтүгэр киллэриэхтэрин сөп.

ТОС юридическай сирэй быһыытынан эбии хас да боломуочуйаланар:

  1. сири-уоту, дьон олоҕун тупсарыыга туһаайыллыбыт дьаһаллары ылынар;
  2. бэйэтин үбүгэр оҥорторор үлэтигэр сакаасчыт буолар;
  3. ТОС уорганнарын үлэһиттэрин штатын, хамнаһын бэйэтэ быһаарар;
  4. сокуоҥҥа ыйыллыбыт, онтон да атын боломуочуйаларын олоххо киллэрэр.

–  Ол аата куорат олохтоохторо барытын бэйэлэрэ дьаһанар кыахтаналлар дуо?

–  ТОС тэрийиини олохтоох нэһилиэнньэ эрэ быһаарар. Ол аата ТОС тэриммит олохтоохтор быһаччы барытыгар кыттыгастаах буолаллар, быһаарыныылары барытын бэйэлэрэ ылыналлар.

–  ТОС муниципалитеттан туох өйөбүллээх буолуой? Граннар, субсидиялар баар буолаллар дуо?

Быйыл ыам ыйын 12 күнүттэн Сири-уоту уопсастыбаннас бэйэтэ салайыныытын сайыннарыыга туһуламмыт тэрээһиннэр былааннаннылар. Онно тирэҕирэн, Сири-уоту уопсастыбаннас бэйэтэ салайыныытын өйүүр Муниципальнай бырагыраама үлэлиэхтээх.

Ол курдук, ТОС-тарга субсидия быһыытынан граннар сири-уоту тупсарыыга, тиэргэн спордун сайыннарыыга туһуланыахтара. Билигин баар граннары сөргүтүөхпүт:  «Мин тиэргэним – кыһыҥҥы остуоруйа», «Мөлүйүөн сибэкки», «Иллээх ыаллыылар».

ТОС-тар икки ардыларыгар күрэхтэри тэрийиэхпит. Холобур, «Мин таптыыр харамайым», «Территорияны сайыннарыыга бастыҥ бырайыак», «Күһүҥҥү ыраастаныы уонна тупсарыы ыйа», «Сааскы ыраастаныы уонна тупсарыы ыйа».

Сыллата бэрэсидьиэн пуондатыттан ТОС-тары өйүүр граннар баар буолаллар. Дьокуускай салалтата Сири-уоту уопсастыбаннас бэйэтэ салайыныыта бу күрэхтэргэ кыттарыгар өйөбүл буоларга бэлэм.

Пандемия содула – иэстээх дьон элбээтэ

– «Якутскэкосети» кытаанах бөҕү дьаһайар регионнааҕы оператор үлэтин эн хайдах сыаналыыгын?

«Якутскэкосети» үлэтин биһиги эмиэ мөлтөҕүнэн сыаналыыбыт. Олохтоохтортон киирэр үҥсүү аҕыйаабат, бөх санитарнай туочукалартан кэмигэр тиэллибэт.

–  Пандемия кэмигэр үлэҕитигэр туох уларыйыылар киирдилэр?

Арассыыйа олохтоохторун коронавирус пандемиятын кэмигэр коммунальнай төлөбүрдэриттэн сынньаппыттара. Ол түмүгэр, уруккуттан иэстэрэ мунньуллубут дьон ахсаана аһара элбээтэ, онуоха эбии изоляцияҕа барбыт дьон иэстэрэ эбилиннэ. Бу барыта ОДьКХ салаатыгар инникитин улахан ноҕурууска буолар,  күчүмэҕэйдэри үөскэтэр чинчилээх.

Өрөспүүбүлүкэ салалтатын өттүттэн ОДьКХ эйгэтигэр үлэлиир аччыгый уонна дьоҕус предпринимательствоны өйүүр дьаһаллар ылыллыахтарын наада дии саныыбын.

Дьокуускай куорат уокуруктааҕы дьаһалтата “ЯПК Платежи” АУо кытта электроннай төлөбүр табыгастааҕын нэһилиэнньэҕэ өйдөтөр реклама хампаанньатын ыытта. Билигин ханнык баҕарар өҥөнү онлайн төлүөххэ сөп: ОДьКХ, оҕо саадын, кирэдьииттэри, нолуоктары, о.д.а. Реклама хампаанньата ыытыллыбытын кэннэ, муус устарга коммунальнай өҥөтүн 25 000 киһи төлөөтө. 

Дьокуускай куорат уокуруктааҕы дьаһалтата киин куорат олохтоохторун ханнык баҕарар өҥөлөр төлөбүрдэрин онлайн ньыманан ыытарга ыҥырар.

Төһө да куорат бүддьүөтэ кырыымчыгын иһин, билигин куорат үбүлээһининэн коронавирус утары дезинфекция үлэтэ күүскэ барар. Уопсастыбаннай сирдэри, дьиэлэр подъезтарыттан саҕалаан, болуоссаттарга, уулуссаларга тиийэ ыраастыыллар, дезинфекция эминэн ыстараллар. Бу барыта дьаҥ тарҕаныытын сэрэтэр, тохтотор сыаллаах ыытыллар.

Граннар уонна субсидиялар

– Билигин эһиги хайысхаҕытынан ханнык граннар баалларый?

Быйылгы сылга маннык граннарынан субсидиялар көрүллэллэр:

1) Көҕөрдүүгэ уонна сибэккинэн киэргэтиигэ. Тэрилтэлэр бэйэлэрин сирдэрин-уоттарын тупсаралларын көҕүлүүр, куоракка күөх үүнээйини элбэтэр, сибэккинэн киэргэтиини өйүүр сыаллаах ыытыллар. Нэһилиэнньэ көхтөөх өттө көҕөрдүү үлэтигэр кыттыытын өйүүр, дьон олорор усулуобуйатын тупсарар соругу толорор туһугар харчынан өйөбүл бэриллэр. Граннар кээмэйдэрэ 10 000 солк. саҕалаан 50 000 солк. тиийэр. Сайаапкалары тутуу туһунан информация Дьокуускай дьаһалтатын официальнай сайтыгар Якутск.рф тахсыаҕа;

2) Саад-оҕуруот табаарыстыбаларыгар. Саадынан, оҕуруотунан, даачаларын тупсарыынан дьарыктанар коммерческайа суох түмсүүлэргэ ороскуоттарын толуйуу быһыытынан бэриллэр.

Быйыл даача учаастактарын гаас ситимигэр холбооһуҥҥа көрүллүбүтэ. “Ветеран” СОНТ, кыайыылааҕынан тахсан, гааска холбонууга  субсидия ылыахтаах.

3) Нэһилиэнньэ кэккэ араҥатыгар чааһынай дьиэлэрин гаас ситимигэр холбуурга көрүллэр субсидия баар. Манна кыаммат ыаллар, сэрии бэтэрээннэрэ, сэрии огдооболоро, тыыл бэтэрээннэрэ, Ленинград блокадатын олохтоохторо хапсаллар. Аадырыстаах харчынан көмө 100 тыһыынчаттан элбэҕэ суох сууманан бэриллэр.

Манна баҕалаах ахсааныттан көрөн, хамыыһыйа тэриллэн талар. Сайабылыанньалары уокуруктар управалара туталлар.

4) Быйыл элбэх кыбартыыралаах дьиэлэр сэбиэттэригэр бэриллэр граннар бааллар. Элбэх кыбартыыралаах дьиэлэр бас билээччилэрин Сэбиэт тэринэллэрин өйүүр сыаллаах граннар кээмэйдэрэ 7000-12 000 солк.

Граннары уонна субсидиялары ылыы туһунан олохтоохтор Олох-дьаһах коммунальнай хаһаайыстыбатын уонна энергетика Департаменыттан сиһилии ыйыталаһыахтарын сөп  (Гоголь, уул.1, каб. 306, 40-80-68).

ОДьКХ эйгэтигэр киирбит уларыйыылар

– Кэнники сылларга  ОДьКХ эйгэтигэр элбэх уларыйыы киирдэ. Ханныктары ордук чорботуоҥ этэй?

– Биллэн турар, кытаанах коммунальнай бөҕү дьаһайыахтаах регионнааҕы биир оператор киириитин чорботуом этэ. Уонна салайар хампаанньалар лицензияланаллара булгуччулаах буолбута.

Кэнники киирбит уларыйыылартан сүрүннэрин бэлиэтээтэххэ:

Бастакытынан, 2018 сыл ахсынньы 21 күнүгэр тахсыбыт РФ Бырабыыталыстыбатын уурааҕынан, олохтоох бэйэни салайыныы уорганнара салайар хампаанньата суох хаалбыт элбэх кыбартыыралаах дьиэлэргэ бэйэлэрэ салайар хампаанньа аныахтарын сөп буолла.

Иккиһинэн, 2013 сыллаахха ылыллыбыт Бырабыыталыстыба уурааҕар киирбит уларыйыылар олоххо киирдилэр, аварийнай-диспетчерскэй сулууспалар уонна салайар хампаанньалар дьиэни бас билээччилэри кытта үлэлэрэ чопчуланна.

Үсүһүнэн, быйыл муус устарга 2013 сыллаахха бэс ыйын 24 күнүгэр ылыллыбыт СӨ 1201-З N 1329-IV сокуонугар уларыйыылар олоххо киирдилэр, онно олоҕуран Аҕа дойду Улуу сэриитин кыттыылаахтара хапытаалынай өрөмүөн төлөбүрүттэн босхолоннулар.

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Сыана үрдээһинэ
Сонуннар | 22.03.2024 | 18:00
Сыана үрдээһинэ
(2024 сыл олунньу ыйдааҕы көрдөрүүтүнэн)
Сергей:  «Уолаттар санаалара-оноолоро харахтарыгар көстөр»
Дьон | 21.03.2024 | 18:00
Сергей: «Уолаттар санаалара-оноолоро харахтарыгар көстөр»
Оҕо сылдьан разведчиктаах киинэлэри умсугуйан көрөрбүт, кинилэр курдук буолуохпутун баҕаран, сэриилээх оонньуурбут, саһа, сыбдыйа, сыылла сылдьан өстөөхтөрбүтүн самнарарбыт.  Разведчик диэн тылы иһиттэхпинэ, тута харахпар Штирлиц уобараһа көстөр. Кини өстөөхтөр уйаларыгар тиийэн, былааннарын, дьайыыларын биһиги дьоммутугар тиэрдэн, кыайыыны ситиһэргэ улахан кылаатын киллэрсэр.   Ол аата дьиҥнээх разведчик хайдах буолуохтааҕый? Кини боростуой саллаат...
Социальнай биэнсийэ эбиллэр
Сонуннар | 16.03.2024 | 18:00
Социальнай биэнсийэ эбиллэр
Муус устар 1 күнүттэн социальнай биэнсийэ 7,5 бырыһыан үрдүүр. Бу туhунан 262 N-дээх уурааҕы кулун тутар 5 күнүгэр Арассыыыйа Бырабыыталыстыбата бигэргэттэ. Индексация кээмэйэ ааспыт сылга биэнсийэлээхтэргэ олох таһымын алын кээмэйин улаатыытынан ааҕыллар. Бу төлөбүргэ анаан социальнай пуонда бүддьүөтүгэр 37,5 млрд солк. көрүлүннэ. Статитстика көрдөрөрүнэн, Арассыыйаҕа 4 мөлүйүөнтэн тахса киһи социальнай...
Рулет арааһын астыахха
Тускар туһан | 23.03.2024 | 10:00
Рулет арааһын астыахха
Бүгүн ааҕааччыларбытыгар астыырга чэпчэки уонна судургу, ол эрээри олус минньигэс уонна тотоойу сокуускалар ырысыаптарын бэчээттиибит. Бырааһынньыктааҕы сандалыгытын киэргэтиэхтэрэ, өрөбүллэргэ сонун бүлүүдэ буолуохтара.