Дьиэҕэ олорон үөрэнии хайдах саҕаланна?

Муус устар 6 күнүттэн оскуола үөрэнээччилэрэ сарсыарда 8 чаастан... дьиэҕэ олорон үөрэнэн эрэллэр. Онон оҕолоох ыал бары остуол тула буолбакка... смартфон тула олохтонно.

(Аныгы кэм үөрэнээччилэрэ уонна үөрэтээччилэрэ үөрэх саҥа көрүҥүн хайдах ылыннылар?)

ТӨРӨППҮТТЭР

Надежда Сысолятина, төрөппүт:

• Буолбут балаһыанньаны өйдөөн, дьиэттэн үөрэнэрбитигэр тиийэбит. Дьокуускай куорат 1 №-дээх оскуолатыгар үөрэхпит Учи.ру платформаҕа саҕаланна. Оҕолорбут сарсыарда 9 чааска бары тэбис-тэҥҥэ «уруокка» киириэхтээхтэр. Биллэрин курдук интэриниэт олус мөлтөх, онон сорох оҕо уруокка хойутаан киирэр, сорох күн букатын да киирбэт. Үөрэх букатын тохтоон хаалыаҕын, мин олох утарабын. Бу үөрэх дьылын оҕолорбут хайдах эрэ гынан, этэҥҥэ үөрэнэн бүтэрэллэригэр баҕарабын. Маннык балаһыанньаҕа хас биирдии төрөппүт оҕотугар эппиэтинэһэ үрдүөхтээх, оҕо үөрэҕин хонтуруоллуохтаах.

Мира Афанасьева, Сунтаар улууһа, 4 оҕолоох ийэ:

• Икки оҕом үөрэнэр. Бастакы нэдиэлэ этэҥҥэ түмүктэннэ. Икки бастакы күҥҥэ аттыларыгар олорон көмөлөспүт буоллахпына, билигин бэйэлэрэ дьарыктаналлар. Оҕо саадыгар сылдьар икки кырабытыгар эмиэ иитээччилэрэ сорудах биэрэллэр. Ол эрээри сүрүн болҕомтобун оскуола саастаах оҕолорбор уурабын. Саамай сүрүнэ, оскуолаҕа үөрэнэр оҕолорбор үөрэнэр сирдэрин тэрийэн биэриэххэ наада эбит. Кыра оҕолор улахаттарга мэһэйдэспэттэрин курдук дьаһанабыт. Бэйэм эмиэ «удаленкаҕа” үлэлии көспүт буоламмын, кыраларым аттыбар сылдьаллар. Онтон төрөппүттэрэ үлэлиир оҕолор кэккэ ыарахаттары көрсөр буолуохтаахтар дии саныыбын. Ордук алын сүһүөх кылаастар. Учууталлар оҕолору кытта бассаабынан кэпсэтэллэр. Математика, химия курдук уруоктары бассаабынан үөрэтэр табыгаһа суох быһыылаах. Бу предметтэргэ учуутал быһааран биэрэрэ наада дии саныыбын. Биллэн турар, учуутал хонтуруола суох. Ол иһин үөрэнэр оҕо үөрэнэр, үөрэммэт оҕо үөрэммэт быһыылаах. Икки күн олорон баран, переменаҕа сынньаналларын, аныгыскы уруоктарыгар бэлэмнэнэллэрин ирдээбитим. Билигин «автомат” курдук буоллулар, син оскуола эрэсиимигэр киирдилэр эрээри, бииргэ үөрэнэр оҕолорун, учууталларын  ахталлар эбит диэн санааҕа кэллим. Бу ыарахан кэмҥэ учуутал уонна төрөппүт бииргэ үлэлээтэхтэринэ эрэ, оҕолор үөрэхтэригэр оҕустарыахтара суоҕа.

Алла Борисова, төрөппүт:

• Үөрэхпит бастакы күннэргэ ыарахан этэ. Үс араас бырагырааманы биэрэн сорудахтаабыттара. Омук тылбыт, математикабытын Учи.ру, zoom бырагыраамаларга ыыталлара. Кыра кылаас оҕолоро бу саайтарга сатаан да киирбэт этилэр. Билигин арыый үөрэннилэр да, син биир ыарахаттардаах. Бу оннугар бары биир систиэмэҕэ киирэн үөрэнэллэрэ быдан табыгастаах буолуо этэ. 100 бырагыраамаҕа 100 пароллаах киирэр наһаа эрэйдээх. Биир бэйэм олох бэлэмэ суох эбиппин диэн көрдүм. Интэриниэппит мөлтөҕүттэн учуутал тугу саҥарара, быһаарара, кэпсиирэ иһиллибэт, хара сылдьар. Сорох оҕолорго мөлтөх да интэриниэт суох. Ол иһин ким эрэ үөрэхтэн хаалар, ким эрэ – урутуур.

Биһиги ыалга биир оҕо үөрэнэр буолан, гаджет, төлөпүөн былдьаһыыта суох. Хастыы да үөрэнээччилээх ыалларга уустук буолуохтаах. Аны туран, ыал барыта планшеттаах, ноутбуктаах, төлөпүөннээх буолбат.

Туох да диэбит иһин, биһиги дьиэ кэргэн дистанционнай үөрэҕи сэҥээрбэтибит. Оҕо оскуолатын, учууталын наһаа ахтар. Бырагырааматын син үрдүнэн-аннынан өйдүү сатыыр эрээри, кылааска өйдөнөрүн, учуутал быһаарарын курдук хаачыстыбалаахтык кэлбэт. Онон бырагырааманы тупсарыахтарын наада эбит диэн түмүккэ кэллибит. Оҕо ыарыйдаҕына эбэтэр олимпиадаҕа кытта бардаҕына, маннык ньыманан үөрэнэригэр олус табыгастаах эбит.

УЧУУТАЛЛАР

Юрий Слепцов, Чурапчы улууһун гимназиятын дириэктэрэ:Ф

• Чурапчы гимназията 311 үөрэнээччилээх, олортон 306 оҕобут онлайн үөрэххэ, нэһилиэктэртэн киирэр 4 оҕобут оффлайн үөрэнэ сылдьаллар. Бэйэбит оскуолабыт оборудованиетыттан 7 персональнай көмпүүтэри, 12 планшеты биэрэммит, оҕолорбутун 100% хааччыйдыбыт. 306 оҕобутугар түргэн интэриниэт ситимэ киирэн турар. Ону тэҥэ учууталларбыт уопут ылаары, иккитэ семинарга үөрэннилэр уонна иккитэ дистанционнай үөрэх саҕаланыан иннинэ сөптөөх кууруһу ылбыттара. Үөрэх, үлэ тохтообот. Дистанционнай үөрэх кыһалҕатынан үөрэнээччи уһуннук гаджетка олорон доруобуйатыгар оҕустарара буолар. Улуустааҕы үөрэх управлениетын бирикээһинэн, 5-8 уонна 10 кылаас оҕолорун оффлайн формакка көһөрдүбүт. Оттон 9-11 кылаастарбыт онлайн форматы тутуһаллар. Биһиги учууталларбыт айти технологияны баһылаабыт буоланнар, дистанционнай үөрэҕи чэпчэкитик ылыннылар. Сүрүннээн туттар ресурсаларбыт: Сетевой куорат, Учи.ру, Zoom уонна ЯКласс. Нэдиэлэтээҕи планерка, педсовет, мунньахтар бары ыытылла тураллар. Эксээмэннээх кылаастарбытыгар хонтуруолунай үлэлэри ыытан эрэбит.

Дмитрий Местников, Нам улууһун омук тылын учуутала:Ф

— Ситиминэн үөрэх уустук соҕус, учууталга да, үөрэнээччилэргэ даҕаны. Тоҕо диэтэххэ оҕо учууталы кытта алтыһан, тэҥҥэ үлэлэһэн, дуоскаҕа тахсан суруйан, биирдэ билиини үчүгэйдик ылынар кыахтаах, ситим көмөтүнэн оҕо уруоктан саҥаны ылынара лаппа аччыыр дии саныыбын. Хомойуох иһин, улуустарынан түргэн интэриниэт соччо тардылла илик буолан, ардыгар харар эбэтэр олох да үөрэххэ холбоммот. Ону таһынан биир сүрүн кыһалҕанан тиэхиньикэ суоҕун ааттыахха сөп.

Сааскылаана Прокопьева, «Сэргэлээх» оскуола-лабораториятын омук  тылын учуутала:Ф

• Дойду үрдүнэн бары дистанционнай үөрэххэ көстүбүт. Бастакы нэдиэлэбит маннык ньымаҕа бэлэмэ суохпутун көрдөрдө. Сорох оҕолорго планшеттааҕар, төлөпүөн да суох. Учууталлар араас платформаларга үөрэтэллэр. Онон «барыта үчүгэй, туох да кыһалҕа суох” диир табыллыбат. Иккиһинэн, үөрэх бырагырааматын ситиһээри, иннин диэки эрэллээхтик хардыылыыбыт. Үөрэҕирии хаамыыта бырагырааматтан хаалбатын туһугар сорудахтары харса суох биэртэлиибит. Ону сорох төрөппүттэр сөбүлээбэттэр. Ол инниттэн билигин чэпчэтиилээх үөрэххэ көстүбүт, күҥҥэ биир-икки эрэ сорудаҕы биэрэ олоробут. Платформаларбыт эмиэ ситэ оҥоһуллуохтарын, сөргүтүллүөхтэрин наада. Учууталлар бары туох-баар кыахпытын ууран туран, оҕо оскуолаҕа билии ыларыттан итэҕэһэ суох буоларын туһугар кыһаллан үлэлиибит.

Айталина Федорова, Сунтаар лицейин учуутала:Ф

— Хас оҕоҕо дьиэтигэр интэриниэт, көмпүүтэр, планшет баарын испииһэктээбиппит, 80 эрэ % буолбута. Сорох ыалга туох да суох. Сорох үөрэх платформата эбии төлөбүрү ирдиир. Маны ыал эрэ уйунар кыаҕа суох. Маны таһынан, хас биирдии кылааска предметтэрин аайы бассаапка бөлөхтөрү арыйталаабыппыт. Онно сорудахтарын ыытабыт. Саха тылыгар электроннай учебник суоҕа олус хомолтолоох. Оҕолорбутугар үөрэнэ сылдьар учебниктарын сорудахтарын толотторобут. Аан дойдуну аймаабыт коронавирус түргэнник аастар эрэ, оскуолабытыгар төннөрбүтүн бары да күүтэбит. Күндү үөрэнээччилэр, төрөппүттэр, бу кыһалҕаны бары өйдүөххэйиҥ, чиҥ билиини ыларга, бэйэ-бэйэҕэ усулуобуйаны олохтоһуоххайыҥ.

ҮӨРЭНЭЭЧЧИЛЭР

Надя Посельская, Чурапчы гимназиятын 11-с кылааһын үөрэнээччитэ:Ф

• Биһиги дистанционнай үөрэхпит тохтоло суох баран иһэр. Араас интэриниэт ресурсалары барытын туһанабыт. Бастаан сорох оҕолорго интэриниэт, гаджет суох буолан, кэккэ кыһалҕалар тахсыбыттара. Онуоха оскуолабыт ирдэнэр усулуобуйаны барытын олохтоото, барыларын тустаах тиэхиньикэнэн хааччыйда. Быйыл эксээмэннээх кылаас буоламмыт, үөрэҕи таһынан хас биирдии оҕо күүскэ дьарыктанар. Дистанционнай үөрэх оскуолаҕа үөрэнэртэн атын, үөрэнээччи учууталы кытта алтыһыыта аҕыйаан, барыта үөрэнээччиттэн бэйэтиттэн тутулуктааҕын өйдүүр. Өссө биир уратыта – үөрэнээччи үөрэҕэр хайдах сыһыаннаһара көстөр дии саныыбын. Дистанционнай үөрэххэ саамай биһирээбитим диэн, туох барыта бэйэҕиттэн эрэ тутулуктаах эбит. Бары үөрэнээччилэргэ ситиһиилээх үөрэҕи баҕарабын.

Аман Костромин, 4-с кылаас үөрэнээччитэ:Ф

• Дьиэттэн олорон үөрэнии баара карантин кэмигэр олус туһалаах дии санаатым. Холобура, барбатах тиэмэни бэйэ үөрэтэрэ ыарахан, онтон дистанционнай үөрэх ону учуутал көмөтүнэн ситиһиннэрэр. Мин ыраахтан үөрэниини сөбүлээтим, тоҕо диэтэххэ уруокка хойутаабаккын, барыта чопчу бириэмэнэн барар. Дьиэҕэ үөрэниэхпиттэн сыанам кытта тубуста, онон үчүгэй. Куһаҕана диэн, кыра бырааттаах, балтылаах буолламмын, кинилэр  мэһэйдииллэр.

Ева Борисова, 4-с кылаас үөрэнээччитэ:Ф

—Дистанционнай үөрэх ыарахан баҕайы. Мин интэриниэтим үчүгэй. Онтон учууталым киэнэ мөлтөх буолан, сибээспит «харан” хаалар. Физкультура, музыка уруоктарын эмиэ туспа сайтка киирэн оҥоруохтаахпыт, мин регистрациялана иликпин. Наһаа элбэх пароль, логин суруйабыт. Уопсайынан, оскуолабын уонна учууталбын наһаа аҕынным.

ТҮМҮКТЭЭН ЭТТЭХХЭ

Дистанционнай үөрэххэ бэлэмнэнии карантин биллэриллиэҕиттэн саҕаламмыта даҕаны, баччааҥҥа диэри сорох платформаларбыт ситэтэ суохтук үлэлииллэрин туһунан этэллэр. Манна даҕатан эттэххэ, сорох улуустарга, хомойуох иһин, интэриниэт ситимэ мөлтөх буолан, быһа сибээскэ кыайан үөрэммэккэ, флешканы бэрсэ-бэрсэ үөрэнэн көрбүттэрэ. Мин санаабар, аныгы үйэ дьоно аныгылыы олоруохтаахтар, былыргылыы флешка бэрсиһэн бүтүөхтээхпит. Үөрэх министиэристибэтэ хаттаан биир таһымнаах бигэргэтиллибит онлайн үөрэх систиэмэтин оҥороро буоллар, үөрэх таһыма хонтуруолланыа уонна чиҥ билиини мэктиэлиэ этэ.