18.08.2021 | 16:00

Биир күннүк олохпутун уларыппыта

(дьиҥ олохтон)
Биир күннүк олохпутун уларыппыта
Ааптар: Киин Куорат
Бөлөххө киир

Мин оскуолаҕа үөрэнэ сылдьан, киэһэ аайы күннүкпэр (дневникпэр) сурунар үгэстээх этим. Ол тэтэрээппэр олохпор туох буолбутун, туохтан мунчаарарбын, тугу сөбүлүүрбүн-сөбүлээбэппин, үөрүүбүн-хомолтобун барытын тиһэн иһэрим. Быһаччы эттэххэ, мин санааларым, олоҕум кинигэтэ этэ.
Оччолорго аҕам арыгылыыр этэ. Истэҕинэ, собуоттаммыт курдук, тохтообокко, ыйы-ыйдаан барара. Төһөлөөх эрэйдэммиппитин, ытаабыппытын-соҥообуппутун айбыт таҥара бэйэтэ көрөн турдаҕа.
Кыра сылдьан, улаханнык кыһаллыбат этим. Төттөрүтүн, истэҕинэ, бастаан утаа сыалыһар быарыныы сымныырыттан, күнү-ыйы да ылан биэриэх курдук туттарыттан үөрэрим.
Онтон улаатан истэҕим аайы оҕолортон кыбыстар буолбутум. Уулуссаҕа утары тэйбэҥнээн иһэригэр түбэстэхпинэ, сиргэ тимирэ сыһарым. Эбэтэр маҕаһыын иннигэр арыгыһыттары кытта мустубуттарын көрдөхпүнэ, куотан хааларым.
Ийэбин кырбаары гыннаҕына, куттанан, сүрэҕим тахсыах курдук буолара. Итини барытын күннүкпэр сурунан иһэрим.
Биирдэ оскуолабыттан үөрэнэн кэллим. Арай аҕам билэр баҕайы тэтэрээппин ааҕа аҕай олорор эбит! Сүүрэн тиийэн, былдьаан ылыахпын санаталаатым да, туох да диэхпин билбэтим. Саҥата суох хоспор ааһа турдум. Онтон ыҥыран ылла.
– Бу манна кырдьыгы суруйаҕын дуо? – диэтэ.
– Оннук буолумуна, – диэтим иһиллэр-иһиллибэттик.
– Миигин оннук айылаах арыгыһыт дии саныыгын дуо? – диэн өһүргэммиттии, кытаанахтык ыйытта.
– Ээх, – диэтим.
– Мэ, ыл, – диэтэ уонна күннүкпүн утары уунна.
Ылаат, хоспор ыстанным. Ол күнү быһа саҥата суох сырытта. Таһырдьа тахсан табахтыыр, харахпын утары көрбөт. Киэһэлик, ким да көрбөт кэмигэр, күннүкпүн оһоххо бырахтым. Умуллан эрэр оһох, үөрбүттүү, өрө күүдэпчилэнэ түстэ. Күл буолбутун көрөн, аһыйан ытаатым уонна хаһан да маннык тэтэрээттэниэм суоҕа диэтим.
Сарсыныгар оскуолаттан кэлбитим, аҕабыт холуочук олорор. Кэпсээнэ-ипсээнэ элбээбит, саҥата-иҥэтэ хойдубут. Субу-субу көхсүн этитэр. Онтон миигин ыҥыран ылан: “Маҕаһыыҥҥа бара сылдьыахха, таҥын”, – диэтэ.
Таһырдьа таҕыстыбыт. Уулусса устун хааман иһэбит. Мин тугу да саҥарбаппын. Аҕам тохтуу биэрдэ уонна: “Мин арыгылаабат буолуохпун баҕараҕын дуо?” – диэтэ. Мин: “Саамай улахан баҕа санаам”, – диэн баран, ытаан тоҕо бардым. Соһуйда быһыылаах, кууһан ылла. “Ытаама, тоойуом. Арыгылаан бүтүөм. Эмтэтиэм”, – диэн ботугураата, хос-хос хатылаата.
Ону истэн, өссө уйадыйдым, ытыы-ытыы, туох баар мунньуллубут санаабын барытын “тэбээн” кэбистим. Төһөлөөх кыбыстарбын, биһигини эрэйдиирин, ийэм үлэлээн муҥнаммыт харчытын халтайга барыырын, куруук иэскэ олорорбутун. “Сарсын син биир тугу да өйдүө суоҕа” – диэн испэр санаатым…
Ити курдук, муусукаалынай оскуола иннигэр харах уулаах эрээри, аһаҕас кэпсэтии буолан ааспыта.


Ол сайын аҕам арыгытын эмтэтэн, көнөр суолга турбута. Атын улууска үлэлээн, күһүн балачча элбэх харчыны аахсыбыта. Кэһии, атыы-тутуу бөҕө буолан кэлбитэ. Миэхэ дубленка сон, ийэбитигэр кыһыл көмүс ытарҕа, оҕолорго таҥас-сап эгэлгэтин. Сопхуос хонтуоратыгар үлэҕэ киирбитэ. Сыыйа-баайа атахпытыгар туран барбыппыт.
Ол кыһын хаһан да умнуллубат дьоллоох Саҥа дьылы көрсүбүппүт. Хааппыла да аһыы утаҕа суох, үөрэ-көтө, ытаабакка-соҥообокко, иллээхтик-эйэлээхтик.
Онтон ыла номнуо уонтан тахса сыл ааста. Аҕам билигин да испэт. Ол эрээри улаханнык ыарытыйар. Сытан эрэ: “Хаарыаннаах эдэр сааспын арыгы аргыстаах атаарбытым, доруобуйабын кэбилээбитим”, – диэн кэмсинээхтиир. Бырааттара биирдэ эмит “буксуйан” хааллахтарына, мөҕөр-этэр.
Ити курдук, чап-чараас эрээри, оҕо санаата түмүллүбүт күннүк, аҕаны кытта аһаҕас кэпсэтии бүтүн ыал олоҕун уларыппыта.
Ол кыыс билигин, төһө да улааттар, аптаах-алыптаах Саҥа дьылга ыра санаа хайаан да туоларын итэҕэйэр.

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Утуйуу хаачыстыбата улахан суолталаах
Сонуннар | 15.03.2024 | 14:00
Утуйуу хаачыстыбата улахан суолталаах
Кулун тутар 15 күнүгэр Аан дойдутааҕы Утуйуу күнэ бэлиэтэнэр. ВОЗ статистикатынан, нэһилиэнньэ 10-30% кыайан утуйбакка (бессонница) эрэйдэнэр, сорох дойдуларга ити көрдөрүү 50−60%-ҥа тиийэр.
Сыана үрдээһинэ
Сонуннар | 22.03.2024 | 18:00
Сыана үрдээһинэ
(2024 сыл олунньу ыйдааҕы көрдөрүүтүнэн)
Социальнай биэнсийэ эбиллэр
Сонуннар | 16.03.2024 | 18:00
Социальнай биэнсийэ эбиллэр
Муус устар 1 күнүттэн социальнай биэнсийэ 7,5 бырыһыан үрдүүр. Бу туhунан 262 N-дээх уурааҕы кулун тутар 5 күнүгэр Арассыыыйа Бырабыыталыстыбата бигэргэттэ. Индексация кээмэйэ ааспыт сылга биэнсийэлээхтэргэ олох таһымын алын кээмэйин улаатыытынан ааҕыллар. Бу төлөбүргэ анаан социальнай пуонда бүддьүөтүгэр 37,5 млрд солк. көрүлүннэ. Статитстика көрдөрөрүнэн, Арассыыйаҕа 4 мөлүйүөнтэн тахса киһи социальнай...
Сергей:  «Уолаттар санаалара-оноолоро харахтарыгар көстөр»
Дьон | 21.03.2024 | 18:00
Сергей: «Уолаттар санаалара-оноолоро харахтарыгар көстөр»
Оҕо сылдьан разведчиктаах киинэлэри умсугуйан көрөрбүт, кинилэр курдук буолуохпутун баҕаран, сэриилээх оонньуурбут, саһа, сыбдыйа, сыылла сылдьан өстөөхтөрбүтүн самнарарбыт.  Разведчик диэн тылы иһиттэхпинэ, тута харахпар Штирлиц уобараһа көстөр. Кини өстөөхтөр уйаларыгар тиийэн, былааннарын, дьайыыларын биһиги дьоммутугар тиэрдэн, кыайыыны ситиһэргэ улахан кылаатын киллэрсэр.   Ол аата дьиҥнээх разведчик хайдах буолуохтааҕый? Кини боростуой саллаат...