Атырдьах ыйын уларыйыылара

Эр киһи дьахтар буолбат

Арассыыйа бэрэсидьиэнэ от ыйын 24 күнүгэр эр киһи дьахтар, дьахтар эр киһи буолан уларыйар эпэрээссийэлэрин бобор сокуоҥҥа илии баттаабыта. Кыра оҕолор төрүөхтэриттэн баар итэҕэстэрин туоратар эпэрээссийэлэр онно киирсибэттэр, эмчиттэр хамыыһыйаларын быһаарыыта баар буолуохтаах.

Маны таһынан гендернэй уратыны докумуоҥҥа уларытар эмиэ бобулунна.

Гендернэй уратыларын уларыппыт Арассыыйа олохтоохторо оҕону иитэ ылар, эпэкиин буолар кыахтара суох буолла. Кэргэнниилэртэн биирдэрэ гендерин уларыппыт буоллаҕына – кэргэннии буолуу тохтотуллубутунан ааҕыллар.

Устудьуоннар оҕо тэрилтэтигэр үлэлииллэрэ көҥүллэннэ

От ыйын 24 күнүттэн училище үрдүкү кууруһун устудьуоннарыгар уһуйааҥҥа, алын кылаастарга учууталлыыллара, куруһуоктары салайан ыыталлара сокуонунан көҥүллэннэ.

Оттон үрдүк үөрэх кыһатын улахан кууруһун устудьуоннара үөрэтэр персонал дуоһунастарыгар ананыахтарын, научнай тэрилтэлэргэ үлэлиэхтэрин сөп буолла.

Путевкаларга НДС суох буолар

Дойду иһинээҕи уонна киирии туризмынан дьарыктанар туроператордар НДС нолуогун төлөөбөт буолуохтара. Маны мэктиэлиир сокуоҥҥа от ыйын 31 күнүгэр бэрэсидьиэн илии баттаата.

Нуорма 2023 с. от ыйын 1 күнүттэн саҕалаан оҥоһуллубут өҥөлөргө тарҕанар уонна 2027 сыл бэс ыйын 30 күнүгэр диэри салҕанар.

Саҥа сокуон туроператордар нолуогабай ноҕуруускаларын аччатан, инникитин дойду иһинээҕи туризм сыанатын бэрээдэктиир сыаллаах.

Сыыппара солкуобай киирдэ

Атырдьах ыйын 1 күнүттэн Арассыыйаҕа сыыппара солкуобай киирдэ.

Бу атырдьах ыйыгар сыыппара солкуобай платформатын үлэтин хааччыйар хас да сокуоҥҥа уларыйыы киирдэ. Операторынан “Банк России” ананна – харчыны ыытыыга, харайыыга араас куттал суоһаабатын кэтиэҕэ.

Сыыппара солкуобайы хаһааҥҥыттан күүскэ киллэрэн барыахтарын чуолкай күнүн-дьылын ыйа иликтэр. Сабаҕалааһын быһыытынан, 2025-2027 сс. бары сыыппара солкуобайынан туттар буолуохтаахпыт. Сыыппара солкуобай кумааҕы харчыга тэҥнэһэр.

Үлэлиир биэнсийэлээхтэргэ эбиллии

Атырдьах ыйын 1 күнүгэр үлэлиир дьон страховой биэнсийэлэрин хат ааҕыахтара.

Эбиллии хас биирдии киһиэхэ туһунан суоттанар, ааспыт сылга биэнсийэлээх коэффициеныттан (баалыттан) тутулуктаах. Эбиллии 3 баалтан улааппат.

Биир баал 2023 с. тохсунньу 1 күнүгэр 123, 77 солк. тэҥнэһэр, ол аата быйылгы эбиллии муҥутаан 400 солк. буолар.

Хат ааҕыы автоматынан барар, ханна да сайабылыанньа ыытар наадата суох.

Кытай уонна Иран – визата суох

Арассыыйа, Кытай уонна Иран туроператордар испииһэктэрин атастастылар уонна визата суох туризмы олохтуурга кэпсэтиини саҕалаатылар, диэн Экономика сайдыытын министиэристибэтэ иһитиннэрэр.

Атырдьах ыйын 1 күнүттэн Арассыыйаҕа киирэр туристарга электроннай виза үлэлээтэ. Оттон Кытайга уонна Ираҥҥа визата суох туристар бастакы бөлөхтөрө тахса сырыттылар.

Саҥа быраабылаларга олоҕуран, холобур, 5-50 киһилээх бөлөх визата суох Кытайга 15 хонук сылдьыан сөп.

Утилизация сыаната үрдүүр

Атырдах ыйын 1 күнүттэн Арассыыйаҕа чэпчэки уйуктаах уонна грузовой массыыналар импортарынан дьарыктанар юридическэй уонна тус сирэйдэргэ “утилизационный сбор” диэн төлөбүрдэрэ биллэ үрдээтэ.

Бу уларыйыы билиҥҥитэ бэйэлэрин тустарыгар 3 л диэри кыамталаах двигателлаах массыыналары киллэрэр дьону таарыйбат.

Телемедицина саҥа эксперименэ саҕаланар

Телемедицина кыаҕа улаатар. Атырдьах ыйын 1 күнүттэн саҕаламмыт эксперимеҥҥэ билиҥҥитэ 28 тэрилтэ киирдэ.

Эксперимент оҥкула биир: бастаан быраас илэ көрсөн диагноз туруоруохтаах. Онтон кэлэр консультациялары ыарыһах онлайн ылыан сөп буолар. Онлайн консультацияҕа ыарыһах атын бырааһы, атын регион балыыһатын талар кыахтаах буолар.

Пилотнай эксперимеҥҥэ киирбит клиникалар ыраахтан олорон диагноһы уларытыахтарын, эмтиэхтэрин, эмп ыларга электроннай ырысыаптары ыытыахтарын сөп.

СВО кыттыылаахтарын ипотекаларын сабыахтара

Атырдьах ыйын 1 күнүттэн СВО кыргыһыытыгар суорума суолламмыт дьон ипотекатын төлөбүрүн “Росвоенипотека” ФГКУ нөҥүө сабар буоллулар.

Бу иннинэ кирэдьиит биэрбит бааннар СВО кыттыылааҕа өллөҕүнэ ипотекатын страховканан бэйэлэрэ сабар этилэр. Ол түмүгэр бааннар байыаннайдарга ыстаапкалара улаатан, СВО-ҕа хабыллыан сөптөөх дьоҥҥо ипотека биэрэллэрэ уустугуран барбыта. Билигин бааннар сэрэхэдийэллэрэ кыччыахтаах.

Коррупционердар үптэрин атыыга таһаарыахтара

Атырдьах ыйын 4 күнүттэн коррупцияҕа тутуллубут дьон баайдарын-дуолларын атыыга таһааран, бүддьүөтү хаҥатар буоллулар.

Манна коррупциялаан ылыллыбыт дьиэ-уот киирэр. Өскөтүн коррупцияҕа уорбаламмыт киһи баайын-дуолун сокуоннай дохуотунан ылбытын кыайан дакаастаабатаҕына, бас билиитэ барыта бүддьүөт суотугар барар. Урут маннык бас билиини социальнай уонна судаарыстыбаннай наадаларга эрэ биэрэр кыахтаахтара.

Булка сыыппара технологиялара киирэллэр

Атырдьах ыйын 6 күнүттэн электроннай форманан бэриллэр буоллулар:

— булт ресурсаларын иитиигэ көҥүл – сорох кыылларга, искусственнай эйгэни тэрийиигэ;

— кыыллары акклиматизациялааһын, көһөрүү, гибридтааһын докумуоннара.

Куттала суох такси

Арассыыйаҕа кулун тутартан сууттаммыт болдьохторо ааһа илик дьон таксига уонна уопсастыбаннай тырааныспарга үлэлииллэрэ бобуллубута.

Онно олоҕуран атырдах ыйын 31 күнүгэр диэри такси, оптуобус, троллейбус, трамвай суоппардара, метро машинистара тэрилтэлэригэр сууттана сылдьыбатахтарын эбэтэр сууттаммыт болдьохторо ааспытын туһунан ыспыраапканы көрдөрүөхтээхтэр.

Мобилизация бэрээдэгэ чуолкайданар

РФ гражданнарын мобилизацияҕа ыҥырыы балаһыанньатын баар сокуоннарга эппиэттиир гына уларыттылар.

Военкоматтартан бэбиэскэлэр электроннай көрүҥүнэн эмиэ тиийиэхтэрэ. Ол туһунан информация тиэрдиллибит бэбиэскэлэр реестрдэригэр киирэн иһэр. Бу реестргэ олоҕуран мобилизацияҕа сөптөөх хандьыдааттар испииһэктэрэ оҥоһуллар.

Бэбиэскэ барбытын туһунан иһитиннэрии Судаарыстыбаннай өҥөлөр порталларыгар тус кабинекка кэлэр. Бэбиэскэнэн 20 хонук устата кэлбэтэххэ, араас хааччахтар үлэлээн бараллар – кыраныыссаны туорааһын, массыынаны ыытыы, нолуогабайга учуокка туруу, хамсаабат баайы-дуолу регистрациялааһын, кирэдьиити ылыы хааччахтанар.

Бэбиэскэ көрүҥэ бигэргэтилиннэ. Бэбиэскэҕэ киһи толору аата-суола, аадырыһа, төрөөбүт күнэ-дьыла, олорор сирэ, үлэлиир эбэтэр үөрэнэр сирэ, үлэтин уонна бэйэтин төлөпүөннэрин нүөмэрдэрэ ыйыллар буолла. Манна эбии бэбиэскэни хаһан, ким ылбытын туһунан бэлиэтээһин баар буолар. Бэбиэскэ кэннигэр военкомакка аҕалыахтаах докумуоннар испииһэктэрин таһынан, кэлбэтэх дьону туох күүтэрин туһунан информация сиһилии суруллар.