Абитура-2022: сүрүн уларыйыылар, сонун хайысхалар

СӨ үөрэххэ уонна наукаҕа миниистирин бастакы солбуйааччы Михаил Юрьевич Присяжнай быһа эфиргэ быйылгы үөрэххэ туттарсыы туһунан кэпсээтэ. Кини бу ыйытыы элбэх дьиэ кэргэни долгутарын, докумуоннары туттарыыга уларыйыы, приемнай хамыыһыйаларга саҥа быраабыла киирэ турарын бэлиэтээтэ. 

Быйыл оскуоланы 7901 үөрэнээччи бүтэрэр

– Бу күннэргэ судаарыстыбаннай түмүктүүр аттестация (ГИА) салҕанан барар. 2022 сылга 11 кылаас түмүгүнэн 8498 киһи БКЭ сүрүн болдьоҕор кыттар, онтон 7901-рэ оскуоланы быйыл бүтэрэр. Маны таһынан, орто анал үөрэҕи бүтэрээччилэр бааллар, кинилэр БКЭ-ни туттаран холоноллор. Оскуоланы бу иннинээҕи сылларга бүтэрбит выпускник ахсаана – 497 киһи. Маныаха 9 кылаас түмүгүнэн ГИА-ҕа кыттааччылары бэлиэтиирбит тоҕоостоох. Ол курдук, 12 203 үөрэнээччи сайабылыанньа биэрбит, онтон 11 473 киһи ОГЭ туттарар.

Үрдүк үөрэх кыһаларыгар туттарсааччылар БКЭ түмүгүнэн киирэллэр. Оттон 9 уонна 11 кылаас кэнниттэн орто анал үөрэххэ туттарсар абитуриеннар аттестаттарын орто баалынан киирэллэр.

– БКЭ-ни хос туттарыахха сөп дуо?

– Доруобуйаҥ туругунан эксээмэни көтүппүт буоллаххына, туспа сайабылыанньа суруйан хос холонон көрүөххүн сөп. Оттон бэйэҥ сатаан туттарбатах эбэтэр баалыҥ аҕыйах буоллаҕына, эһиил үчүгэйдик бэлэмнэнэн баран туттарар кыах баар. Сорохтор баҕалаах үөрэхтэригэр ханнык эмэ чопчу предмеккэ БКЭ талбатах түгэннэригэр, эһиилги сылга суруйуохтарын сөп.

2022-2023 сыл үөрэх дьылыгар үрдүк үөрэх кыһаларыгар 6115 бүддьүөт миэстэтэ көрүлүннэ:

ХИФУ – 4350

АГАТУ – 1067

АГИИК – 183

Чурапчытааҕы физическэй култуура уонна спорт института – 188

Дьокуускайдааҕы уу тырааныспарын института – 288

Музыка Үрдүкү оскуолата – 39.

Былырыыҥҥыны холобурдуур буоллахха, 5129 этэ.

Суперсервиһи туһаныҥ!

– 2022 сылга 5 үрдүк үөрэх кыһатыгар туттарсар кыах оннунан хаалар. Быйылгы сүрүн уратынан “Поступление в ВУЗ онлайн” суперсервиһи ааттыахха сөп. Ол курдук, абитуриеннар “Госуслуги” портал нөҥүө сайабылыанньаларын, докумуоннарын ыыталларыгар олус табыгастаах ньыманы туһаныахтарын сөп. Суперсервис бэс ыйын 20 күнүттэн үлэтин саҕалыаҕа. Онно М.К. Аммосов аатынан ХИФУ, Арктикатааҕы култуура уонна искусство судаарыстыбаннай института, Чурапчытааҕы физическэй култуура уонна спорт института, АГАТУ, Дьокуускайдааҕы уу тырааныспарын института, В. Босиков аатынан Музыка Үрдүкү оскуолата холбонон олороллор. Маныаха үгүс үлэ ыытылынна. 

Аны туран, Аныгы технологиялар институтун, СӨ инновацияҕа министиэристибэтин, Өрөспүүбүлүкэтээҕи инфокоммуникационнай технологиялар киинин (РЦИТ), Элбэх өҥөнү оҥорор киини (МФЦ) кытта  хас да сыл бииргэ үлэлээн, орто анал үөрэххэ туттарсыы онлайн систиэмэтин оҥордубут. Онон быйылгы абитуриеннар бэс ыйын 20 күнүттэн докумуоннарын электроннай киэбинэн edu.e-yakutia портал нөҥүө орто анал үөрэх кыһаларыгар ыытар кыахтаннылар. Элбэх өҥөнү оҥорор кииннэргэ абитуриеннар учетнай запиһы регистрацияланалларыгар көмө оҥоһулларын курдук дуогабар түһэрсиллибитэ.  Онон “Госуслуги” нөҥүө туттарсыҥ диэн сүбэлиибит.

Приемнай хамыыһыйалар хаһааҥҥыттан үлэлииллэрий?

Үрдүк уонна орто анал үөрэх кыһаларыгар бэс ыйын 20 күнүттэн хойутаабакка саҕаланар. Үрдүк үөрэх кыһаларыгар докумуоннары от ыйын 25 күнүгэр диэри тутуохтара. Куонкурус испииһэгэ от ыйын 28 күнүгэр тахсар. От ыйын 30 күнүттэн үөрэххэ ылыы саҕаланар. Бастакы уочарат “приоритеттаахтар” ылыллаллар – олимпиада кыайыылаахтара, куонкуруһа суох киирээччилэр, тус сыаллаах миэстэлэргэ туттарсааччылар уонна ураты бырааптаах абитуриеннар. Атырдьах ыйын 9 күнүттэн уопсай куонкурус түмүгүнэн үөрэххэ ылыы сүрүн түһүмэҕэ буолар.

Хас биирдии үрдүк үөрэх кыһата абитуриеннарга бэйэтин быраабылатын бигэргэтэр, үөрэххэ ылыы Учуонай сэбиэт олохтообут быраабылатыгар олоҕуран ыытыллар, ректор илии баттыыр.

Кэнники сылларга ханнык хайысхаларга куонкурус үрдүгүй?

Медицина, IT, экономика уонна юриспруденция. Техническэй, инженернэй үөрэхтэргэ куонкурус үрдүү турар.

Орто анал үөрэххэ туттарсааччы элбиир

Саха сиригэр орто анал үөрэх кыһаларын таһымнара бигэ туруктааҕын, элбэх каадыры бэлэмнээн, үүннэрэн таһааралларын бэлиэтиирбит тоҕоостоох. Ол курдук, 24 муниципальнай тэриллиигэ уонна икки куораттааҕы уокурукка колледжтар, техникумнар, лицейдэр үлэлииллэр. Онон абитуриеннар 205 араас идэҕэ уһуйуллар кыахтаахтар. Манна даҕатан эттэххэ, оҕо 45 бырыһыана инженернэй дьыалаҕа, технологияҕа, техническэй наукаларга үөрэнэр. 11 бырыһыан кэриҥэ уопсастыба, доруобуйа харыстабылын, медицина эйгэтигэр билиини ылар. 9 бырыһыан – үөрэхтээһиҥҥэ, педагогическай хайысхаҕа. Маны таһынан, култуураҕа, искусствоҕа уонна гуманитарнай наукаларга уһуйар үөрэхтэр бааллар.

Быйыл Саха сирин орто анал үөрэх кыһаларыгар уопсайа 6422 бүддьүөт миэстэтэ көрүлүннэ. Онтон 9 кылаас кэнниттэн – 3351 миэстэ, 11 кылаас кэнниттэн – 2971 миэстэ.    

Билигин орто анал үөрэх устудьуонун ахсаана үрдүк үөрэх кыһатыгар үөрэнэр оҕо ахсаанын баһыйар. Ити Арассыыйа үрдүнэн бэлиэтэнэр көстүү. “Үөрэхтээһин” национальнай бырайыак чэрчитинэн “Эдэр профессионаллар” чемпионат ыытыллар буолбутунан орто анал үөрэх кыһаларыгар материальнай-техническэй баазалара саҥардыллар, тупсарыллар, араас мастарыскыайдар үлэҕэ киирэллэр.

Орто анал үөрэхтэргэ академическай истипиэндьийэ 1786 солк. тэҥнэһэр.    

Саҥа идэлэри сэргээҥ

– Кэнники сылларга орто анал үөрэхтэргэ 10-15-тии саҥа идэлэр, сонун хайысхалар эбиллибиттэрэ. Быйыл арыый аҕыйаабыта сегмент улам туолан, ситэн иһэрин кытта ситимнээх. Холобурдуур буоллахха, быйыл Алданнааҕы политехническай техникумҥа “Технология аналитического контроля химических соединений” диэн саҥа үөрэх аһыллар. Инбэлииттэр профессиональнай уонна медико-социальнай реабилитацияларын өрөспүүбүлүкэтээҕи интэринээт-техникумугар “Флористика” диэн интэриэһинэй хайысха аһыллар. Манна даҕатан эттэххэ, үөрэх уонна үлэ министиэристибэлэрэ доруобуйаларыгар хааччахтаах дьоҥҥо аналлаах бииртэн биир сонун бырагыраамалары оҥороллор. Салгыы кэпсээтэххэ, Р.М. Дмитриев аатынан Олимпийскай эрэл училищетыгар “Спорт”, Намнааҕы педагогическай колледжка “Анимация” диэн идэлэр аһыллаллар.

Үлэ булунуу – тыын боппуруос

Михаил Юрьевич кэнники сылларга Саха сирин үрдүк үөрэх кыһаларыгар тус сыаллаах миэстэ аҕыйаан иһэр биричиинэтинэн бүддьүөт миэстэтэ элбээбитин кытта ситимнээх диэн быһаарда. Тус сыаллаах миэстэ үрдүк үөрэх уонна орто үөрэх кыһаларыгар барыларыгар баарын санатта. Лиидэринэн медицинскэй үөрэх кыһалара буолалларын бэлиэтээтэ.

Билигин колледжтары, техникумнары, лицейдэри кытта дуогабары үгүс тэрилтэ түһэрсэр. Аны туран, үлэ биэрээччи экспертэр кыттыылаах демо эксээмэннэр ыытыллаллар. Онон выпускниктар үлэ булуналларыгар табыгастаах. Үлэ биэрээччилэр устудьуоннары кытта көрсүһэллэр, үлэ дьаарбаҥкалара тиһигин быспакка буолаллар.

Абитуриент, болҕой!

Бэс ыйын 17 күнүгэр СӨ Үөрэххэ уонна наукаҕа министиэристибэтэ, Идэни урутаан бэлэмниир киин выпускниктары, бары абитуриеннары, төрөппүттэри “Абитуриент-2022: Поступай правильно!” диэн өрөспүүбүлүкэтээҕи тэрээһиҥҥэ ыҥыраллар. Вебинар көрүҥүнэн ыытыллыаҕа, онон эрдэттэн https://copp14.ru/career/abiturient сигэнэн киирэн, регистрацияны ааһыҥ. Үөрэххэ туттарсыыттан саҕалаан, уопсайынан хааччыллыыга, истипиэндьийэҕэ, үлэ миэстэтин булууга тиийэ элбэх ыйытыы көрүллүөҕэ. Сиһилии https://t.me/abiturient21_ykt киирэн  Телеграм-ханаалга киирэн ааҕыҥ.

Итини таһынан, от ыйын 3 күнүгэр Орджоникидзе болуоссатыгар абитуриеннарга үөрэх миэстэлэригэр дьаарбаҥка ыытыллар. Онно үрдүк уонна орто анал үөрэх кыһалара кыттыахтара.