Тохтоло суох көһөрүү

Билигин Дьокуускайга “2019-2025 сылларга хаарбах туруктаах дьиэлэртэн олохтоохтору көһөрүү” диэн өрөспүүбүлүкэтээҕи бырагыраама үлэтэ ыытыллар. Онно 2012 сыл тохсунньу 1 күнүттэн 2017 сыл тохсунньу 1 күнүгэр диэри хаарбах туруктааҕынан биллэриллибит дьиэлэр киирдилэр. Киин куоракка маннык дьиэ ахсаана 166, оттон кыбартыыранан аахтахха – 1947.

Бастакы түһүмэх

Бырагыраама бастакы түһүмэҕэ 2019-2020 сылларга олоххо киириэхтээх. Онно 24 элбэх кыбартыыралаах дьиэттэн 243 олорор дьиэ хабыллар. Уопсай иэнэ – 7, 76 тыһыынча кв.м.

Көһөрүү бырагыраамата олоххо киирэрэ маннык: саҥа тутулла турар, өссө киирэ илик эбийиэктэргэ эбэтэр тутуллан бүппүт иккис ырыынак дьиэлэриттэн ылыы, ону таһынан бас билээччилэртэн сууллар туруктаах дьиэлэри атыылаһыы ньыматынан барар. Манан анал тэрилтэ дьарыктанар – СӨ дьиэни-уоту тутуу дириэксийэтэ.

2019 сыл түһүмэҕинэн бу күҥҥэ 123 олорор дьиэ көһөрүлүннэ.

Иккис уонна үһүс түһүмэх

Бырагыраама иккис түһүмэҕэр, ол эбэтэр 2020 сылтан 2021 сыл бүтүөр диэри болдьоххо 6, 39 тыһыынча кв.м уопсай иэннээх 221 олорор дьиэ киирбитэ.

Үһүс түһүмэххэ (2021 сыл) 2022 сыл түмүктэниэр диэри 6,96 тыһыынча кв.м иэннээх 210 олорор дьиэ хабыллыбыта.

Билигин СӨ дьиэни-уоту тутуу дириэксийэтэ Дьокуускай куорат сайаапкатынан олорор дьиэлэри ылыыга үлэни ыытар.

Сордоох-муҥнаах 17-с кыбаартал

Дьокуускай куорат 17-с кыбаарталын  12 хаарбах туруктаах дьиэтэ “2019-2025 сылларга хаарбах туруктаах дьиэлэртэн олохтоохтору көһөрүү” диэн өрөспүүбүлүкэтээҕи бырагыраамаҕа киирбитэ: Семилетка уул., 22, Космонавтар уул., 3, Космонавтар уул., 5, С.Данилов уул., 2/1, С.Данилов уул., 3, С.Данилов уул., 7, С.Данилов уул., 18, Пионерскай уул., 25/1, Якутскай уул.,41, Якутскай уул., 39, Якутскай уул., 61.

Билиҥҥи туругунан үөһэ ыйыллыбыт дьиэлэр 160 кыбартыыратыттан 79-һа көһөрүлүннэ.

Куорат суотугар көһөрүү

Быйыл бэс ыйыгар муниципальнай бүддьүөккэ көннөрүүлэр киирбиттэрэ. Онуоха “2018-2022 сылларга “Дьокуускай куорат” куораттааҕы уокуругун нэһилиэнньэтин дьиэнэн хааччыйыы” муниципальнай бырагыраама иһинэн “2018-2022 сылларга  “Дьокуускай куорат” куораттааҕы уокуругун олохтоохторун хаарбах дьиэлэртэн көһөрүү” олохтоох бырагыраамаҕа 134,69 мөлүйүөн солкуобай үп эбии көрүлүннэ.  

Билигин куорат дьаһалтата көһөрүллүөхтээх дьоҥҥо олорор дьиэлэри ыларга хаарбах туруктаах дьиэлэр олохтоохторун, тутааччылары кытта үлэни ыытар. 

Кыбартыыра эбэтэр харчы?

Көтүрүллүөхтээх хаарбах дьиэ олохтоохторо саҥа кыбартыыра күлүүһүн ылыахтарын эбэтэр харчынан толуйтарыахтарын сөп. Бас билээччилэргэ уонна социальнай наймылаһыы дуогабарынан олорооччуларга компенсация кээмэйэ атын-атын буолар.

Муниципальнай кыбартыыра олохтоохторугар (кыбартыыралара бас билиигэ киирбэтэх) бэрт судургу – атын муниципальнай дьиэҕэ тэҥ-тэҥҥэ көһөллөр.

Кыбартыыра бас билээччилэрин көһөрүүгэ туох да уустуга суох.

Дьиэ-уот кодексатын 32-с ыстатыйатыгар олоҕурдахха, судаарыстыбаннай уонна муниципальнай наадаҕа сир учаастага былдьанарынан сибээстээн, бас билээччиттэн дьиэтин былдьаан ылыахтарын уонна ону харчынан толуйуохтарын сөп.  Кээмэйин быһаарарга олорор дьиэ ырыынакка сыаната, элбэх кыбартыыралаах дьиэҕэ уопсай баай-дуол ырыынакка сыаната, дьиэ турар сирин учаастагын ырыынакка сыаната (кини уопсай бас билиигэ өлүүтүн ааҕан туран), ону таһынан бас билээччи ночоото учуоттанар. Бас билээччи сөбүлэһэр буоллаҕына, киниэхэ атын олорор дьиэ бэриллиэн сөп. Онуоха кини хаарбах туруктаах кыбартыыратын ырыынакка сыанатын анал тэрилтэлэргэ сакаастаан быһаартарар.

Өскөтүн эһиги дьиэ хаарбах туруктааҕынан биллэриллибитин кэннэ бу элбэх кыбартыыралаах дьиэҕэ бас билии быраабын ылбыт буоллаххытына (нэһилиэстибэнэн тиксибит дьонтон ураты) хаарбах туруктаах дьиэ иһин харчынан толуйуу көрүллэр. Кээмэйэ маннык дьиэни атыылаһар сыанаттан улахан буолбат.        

Кыбартыыра сыанатын улаатыннарыахха сөп...

Өскөтүн:

... көтүрүллүөхтээх элбэх кыбартыыралаах дьиэ турар сирин учаастагын уопсай бас билэр өлүүгэ көһөрдөххө (общая долевая собственность). Ону дьиэҕит хаарбах туруктааҕынан биллэриллиэн иннинэ дьаһаныахтааххыт. Уопсай бас билии диэн биир баайы-дуолу хас да киһи тэҥинэн бас билэрэ ааттанар.

Хас биирдии бас билээччи өлүүтүн быһаарарга кыбартыыра ахсаанын 1 киһиэхэ түҥэтэҕит. Холобур, 16 кыбартыыралаах дьиэ буоллаҕына – 16:1, ол аата биирдии киһиэхэ 1/16 тиксэр.

Өксөтүн биир кыбартыыраҕа икки бас билээччи баар буоллаҕына (холобур, эр уонна ойох), кинилэр өлүүлэрэ 1/32 тэҥнэһэр.

Хас биирдии бас билээччигэ элбэх кыбартыыралаах дьиэ учаастагар бырааптааҕын туоһулуур сибидиэтэлистибэ бэриллэр. Онно кини өлүүтэ суруллар – дьиэ уопсай иэниттэн 1/16 эбэтэр 1/32 диэн.

Өскөтүн кыбартыыра уонна сир учаастага иккиэн бас билиигэ баар буоллахтарына, бас билээччи ырыынак сыанатын быһар сыаналааһыны (оценка рыночной стоимости) илдьэ тиийиэхтээх. Онно сир учаастага эмиэ киирбит буолуохтаах. Ол курдук, көтүрүллүөхтээх дьиэ сыанатыгар сир учаастагын сыаната эбиллэр.

Баһаар буолар түгэнигэр сир учаастагын бас билээччилэрин көҥүлэ суох ким да саҥа дьиэ тутар бырааба суох.

Сир учаастагын уопсай бас билиигэ хайдах көһөрүөххэ?

СӨ Росреестрын управлениетыгар оҥоһуллар. Аадырыһа: Ярославскай уул., 37. Онно эһиэхэ үс бланканы биэриэхтэрэ: бас билээччилэр уопсай мунньахтарын боротокуола, 1-кы №-дээх сыһыарыы уонна 2 №-дээх сыһыарыы.

Ону барытын толороҕут, 200 солкуобай кээмэйдээх (хас биирдии бас билээччигэ) судаарыстыбаннай пошлинаны төлүүгүт уонна туттараҕыт. Дьиэҕэ (кыбартыыраҕа буолбатах, бүтүн дьиэ киэнэ) кадастровай пааспар хайаан да наада диэн санатар тоҕоостоох. Ону таһынан техническэй пааспары эмиэ ирдиэхтэрэ (онто да суох ылыахтарын сөп, ол эрээри баара ордук).

Бу докумуону эмиэ Росреестртан көрдөөн, 200 солкуобайы төлөөн ылаҕыт. Баҕар, дьиэҕит оннук пааспара суох буолуон сөп. Оччоҕуна сир сулууспатыгар эбэтэр чааһынайдарга сакаастыаххытын наада.

Саамай сүрүнэ – ыаллыылар көмөлөрө. Онто суох туох да табыллыбат, кыаллыбат. Оттон үчүгэй ыаллар биир санаанан салайтардахтарына, туох барыта сатанар. Сокуоҥҥа сурулларынан, уопсай бас билиигэ көһөргө олохтоохтор 51 бырыһыаннара сөбүлэҥнэрин биэриэхтээхтэр.    

Анжелика МОТОСОВА

“Эхо столицы” хаһыаттан тылбаастанна.