10.02.2023 | 12:00

Тииһи тупсарар астар

Киһи тииһин туруга 10 бырыһыана удьуоргар хайдах тиистээхтэриттэн, 90 бырыһыана хайдах көрүнэргиттэн тутулуктааҕын анал идэлээхтэр суруйаллар. Тииһи көрүнүүгэ күн аайы суунууну кытта стоматология өҥөтүнэн туһаныы киирсэр.
Тииһи тупсарар астар
Ааптар: Киин куорат
Бөлөххө киир

Тииспит бүтүн буоларыгар сөпкө аһааһын улахан оруоллаах. Тиискэ туһалаах астар бааллар:

Моркуоп, дьаабылыка, оҕурсу, сүбүөкүлэ – миилэҕэ уонна тиискэ туһалаах эттиктэрдээхтэр. Бу астарга баар бета-каротин, В, D, E, K, С, РР битэмииннэр, кальций, калий, магний, натрий, фосфор, йод, фтор, тимир, кобальт уонна үрүҥ көмүс тииһи бөҕөргөтөллөр, миилэҕэ хаан эргиирин тупсараллар. Наар сымнаҕас аһылыктаах киһи тииһэ кэбириир. Күннэтэ кытаанах аһы ыстыыр буоллахпытына, тииспит уонна миилэбит бөҕөргүүр.

Петрушка, латук салаат, эриэппэ луук, укуруоп, сельдерей. Күөх от үүнээйилэргэ В, Е, А, С, РР битэмииннэр, калий, кальций, магний, йод, натрий, фосфор, тимир, бета-каротин уонна фолиевай кислота бааллар, баларыҥ тииһи эрэ буолбакка, иммунитеты бүтүннүү күүһүрдэллэр, миилэ тымырдарын үлэтин тупсараллар, ол иһин ордук хааннырар миилэлээхтэргэ туһалаахтар. Петрушка уонна луук бактериялары өлөрөллөр, сүмэһиннэрэ тииһи маҥхатар кыахтаах.

Моонньоҕон, виноград, дьэдьэн, клюква. Отоннорго органическай кислота арааһа, пектиннэр, PP, А, В, С, Е, Н битэмииннэр, бета-каротин, кальций, магний, натрий, калий, фосфор, железо, йод уонна фтор бааллар. Кариеһы сэрэтэргэ клюква морса, виноград бэйэтинэн олус туһалаахтар. Дьэдьэн, моонньоҕон хааннырар миилэни оһордоллор.

Миндаль, кедр эриэхэтэ, кешью эриэхэлэргэ тиискэ туһалаах аминокислоталар, сыалар-арыылар бааллар. А, В, С, D, Е, Р битэмииннэр, кальций, магний, фосфор уонна да атын микроэлеменнэр тиискэ сыстыбыт бактериялары өлөрөллөр. Эриэхэ сиэһин тиис ыарыытын мүлүрүтүөн сөп. Кедр эриэхэтигэр баар ванадий эттигэ уҥуоҕу бөҕөргөтөр, фосфор тиис үүнэригэр көмөлөһөр. Эриэхэлэргэ баар кальций тиис уонна сыҥаах уҥуоҕун кытаатыннарар. Миндаль тиис ыарыытын мүлүрүтэргэ туттуллуон сөп.

Сыыр, иэдьэгэй, суорат – кальцийы таһынан А, В уонна D битэмииннээхтэрэ тииспитигэр олус туһалаах. Суорат организмҥа сероводород үөскүүрүн кыччатар, ол аата айах сытын тупсарар, фосфаттар, кальций уонна казеин тииһи минералларынан байыталлар. Сыыр кариеһы сэрэтэр, тиискэ кальцийы биэрэр, сили элбэтэн, айах иһигэр баар бактериялары суох оҥорорго көмөлөһөр. Иэдьэгэйгэ элбэх белок, үүт кислотата, тимир уонна магний баар – организм балары түргэнник ылынар буолан, уҥуох бөҕөргүүрүгэр, ньиэрбэ систиэмэтэ эттиктэринэн хааччыллыытыгар, хаан гемоглобина үрдүүрүгэр туһалаах.

Цитрустар: грейпфрут, лайм, апельсин. Калий, кальций, магний, натрий, фосфор, тимир, B, Е, С, РР битэмииннэр олус туһалаахтар. Грейпфруту күн аайы сиэтэххэ, айах иһэ, миилэ бааһырбат буолар. Лайм кариеһы сэрэтэр, эмаль кытаатарыгар туһалыыр. Апельсиҥҥа баар С битэмиин миилэҕэ коллаген үөскүүрүгэр төһүү буолар.

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Оҕоҕун иккистээн ыытар саҕа ыарахан суох...
Сонуннар | 30.03.2023 | 14:00
Оҕоҕун иккистээн ыытар саҕа ыарахан суох...
Ийэлэри кытта кэпсэттэҕим аайы, кинилэр тулуурдарыттан, кытаанах санааларыттан сөҕөбүн. Тастарыгар таһаарбакка, истэригэр төһөлөөх айманалларын айбыт таҥара эрэ билэн эрдэҕэ. Ол да буоллар, «атын ийэлэргэ хайдах эрэ көмө буолларбыт, баҕар, сүбэбит-амабыт тиийиэ» диэн, аһаҕас кэпсэтиигэ тахсалларын иһин тус бэйэм махтанабын уонна бары Ийэлэргэ сүгүрүйэбин.   Анна Ивановна Николаева, саллаат ийэтэ, куорат олохтооҕо:...
Остуоруйаттан саҕыллыбыт дьарык
Дьон | 25.03.2023 | 14:00
Остуоруйаттан саҕыллыбыт дьарык
Хаһыаппыт бүгүҥҥү таһаарыытыгар айылҕа биир кэрэ бэлэҕин – сибэккини оҥорор Мария Попова бу дьикти дьарыга остуоруйалаах кинигэттэн саҕыллыбытын, ол кинигэтэ аны олоҕун аҥаарын булсуһуннарбытын уонна «Кэрэни көрбүт / Не хороните меня без Ивана» киинэҕэ кини туох сыһыаннааҕын туһунан кэпсиэхпин баҕарабын.   – Үтүө күнүнэн, кэрэни оҥорор Мария! Куйаар ситиминэн эн олус...
Өлгөм үүнүү элбэх үлэни эрэйэр
Дьон | 30.03.2023 | 14:00
Өлгөм үүнүү элбэх үлэни эрэйэр
Сааскы ылааҥы күннэри баттаһа, күннээҕи түбүктэн ордон, кэрэ аҥаардар ким иистэнэр, ким оҕуруот олордуутун саҕалыыр. Ханнык баҕарар үлэни өрө тутар дьонтон биирдэстэринэн Любовь Петровна Луковцева буолар.
Ирина Саввина:  Арассыыйа үрдүнэн итинник мөһөөччүгү ким да тигэн, толорон биэрбэт
Дьон | 30.03.2023 | 10:00
Ирина Саввина: Арассыыйа үрдүнэн итинник мөһөөччүгү ким да тигэн, толорон биэрбэт
«Мэтээл туһугар буолбакка, кыайыы туһугар» диэн ырыаҕа ылланарын курдук, иистэнньэҥ кыргыттар күннэри-түүннэри, өссө үлэ чааһын кэнниттэн кэлэн биир кэппиэйкэни эрэйбэккэ, биир хайҕал тылы күүппэккэ үлэлииллэр эбит. Барыта кыргыттар диэхпин, хамаандаларыгар биир соҕотох эр киһи эбиллибит, кини туһунан ааҕан иһэн билиэххит.   Дзержинскэй уулусса 76 нүөмэригэр, “Технопарк” дьиэтигэр анал байыаннай дьайыыга сылдьар...