Суорҕаны сөпкө талабыт

Температурабыт түүн икки чаас диэки түһэн барар эбит, саамай сойбут кэммит – сарсыарда 4-5 чаас саҕана. Температура халбаҥнааһына киһи утуйа сытарыттан, тура сылдьарыттан тутулуга суох.

Ол иһин утуйа сытан киһи түүн ортото тоҥон суорҕан көрдөнөр – кыһын буоллун, сайын буоллун. Сарсыардааҥҥа диэри уһуктубакка утуйан уубутун ханан турарга хайаан да суорҕан наада буолар.

Маны таһынан сытар киһини суорҕан баттыыр, сабар буоллаҕына, организмҥа ньиэрбэ систиэмэтэ серотонины оҥорон барар – бу нейромедиатор, уоскуйарга, налыйарга көмөлөһөр мелатонин гормону оҥорор. Онон суорҕаны саптар киһи өр уонна кытаанахтык утуйан турарын учуонайдар дакаастаабыттар.

Суорҕаны хайдах талабыт?

Суорҕан – дьиэ аайы баар, утуйарга аналлаах таҥас. Орон дуу, тэллэх дуу курдук уустук оҥоһуута суох, онон таларга да табыгастаах. Ол иһин саамай сүрүнэ суорҕан бэйэҕитигэр табыгастаах буолуохтаах эбит.

Суорҕаны таларга туохха болҕомто ууруохтаахпытый:

— Дьыл кэмигэр: кыһыҥҥы суорҕан сылытар, сайыҥҥы сойутар аналлаах буолуохтаахтар.

— Иһинээҕи матырыйаала: натуральнай уонна синтетика диэҥҥэ арахсаллар.

— Суорҕан хаҕа: сымнаҕас уонна гипоаллергеннай буолуохтаах.

— Кээмэйэ: хас киһи саптарыттан тутулуктаах.

— Тигиитэ: “стеганай” уонна “кассетнай” диэҥҥэ арахсар.

Дьыл кэмиттэн

Киһи хас да суорҕаннаах буолуохтаах эбит. Ордук биһиги климаппытыгар кыһыҥҥы суорҕан уонна сайыҥҥы суорҕан диэн туһунан баар буолара ордук. Оттон сылы төгүрүччү сылаас дьиэлээх куорат дьоно “всесезоннай” диэн суорҕаны туһаныахтарын сөп.

Саамай сүрүнэ – суорҕан анныгар киһи тиритиэ да, тоҥуо да суохтаах. Оннукка киһи уутун хаммат.

Суорҕан этикеткэтин үөрэтэбит. Сылааһын таһыма күн ойуутунан бэлиэтэнэр:

— Биир күн - 200 г/м2. Бу сайыҥҥы суорҕаннар, саамай чараастар уонна чэпчэкилэр.

— Икки күн - 200-220 г/м2. Сайыҥҥы эрээри, арыый ичигэс буолар.

— Үс күн - 300 г/м2.

— 4-5 күн – 350 - 400 г/м2 (эбэтэр мантан улахан). Кыһыҥҥы суорҕан, халыҥ уонна сылааһы үчүгэйдик тутар.

Ханнык истээх ордугуй?

Натуральнай уонна синтетика диэҥҥэ арахсар диэтибит. Натуральнайдар: сиэрис, көтөр түүтэ, лүөн, солко уонна бамбук. Синтетическайдар — синтепон, силикон, экофайбер — искусственнай оҥоһуулаах барыта.

Натуральнай истээхтэр тыыналлар, ол эрэн сыаналара ыарахан. Синтетика истээхтэр салгыны аһараллара мөлтөх, ол оннугар ыйааһыннара, сыаналара чэпчэки буолар.

Сиэрис

Тэбиэн, бараан эбэтэр коза түүтэ туттуллар. Кашемир – коза ураты боруодатын түүтүттэн эмиэ суорҕан оҥороллор, сыаната ботуччу. Натуральнайдартан саамай чэпчэки суорҕан – бараан түүтэ.
 

Сиэрис истээх суорҕан барыта киһи температуратын сөпкө тутар буолан доруобуйаҕа туһалаах. Ону тэҥэ сиэрис бактериялары утары үлэлиир кыахтаах.

Куһаҕана диэн сыттаах буолуон сөп, моль сиир, ыйааһына ыарахан.

Көтөр түүтэ

Кус эбэтэр хаас түүтэ туттуллар. Суорҕан сыанатын чэпчэтээри, үксүн синтетиканы кытта холбоон оҥороллор. Көтөр түүтүттэн тигиллибит суорҕан ыйааһына чэпчэки, сылааһы тутар, тыынар. Киһини тиритиннэрбэт.

Мөкү өрүттэрэ – бэйэҕит сууйбаккыт, химчисткаҕа туттаран эрэ ыраастатыаххытын сөп. Сииктээх дьиэҕэ сииги оборон ылар. Быыл клещтэрэ үөскүөхтэрин сөп, аллергиктарга барсыбат.

Бамбук

Бамбуктан ылыллар синньигэс саптан оҥоһуллар (волокно). Маннык истээх суорҕан ыйааһына чэпчэки, тыынар, сылааһы эмиэ үчүгэйдик тутар. Таҥас сууйар массыынаҕа сууйуохха сөп. Бактериялар, быыл клещтэрэ үөскээбэттэр, гипоаллергеннайдар.

Мөкү өрүттэрэ – сиэристэн, көтөр түүтүттэн тигиллибит суорҕаннааҕар тымныы. Дьон ордук хото атыылаһар буолан, бамбук сабын албыннаан оҥорон атыылыыллара элбэх – полиэстер угаллар.

Солко

Солкону үксүн бамбукка эбэтэр полиэстерга эбии гынан угаллар. Солко суорҕан олус үчүгэйдик тыынар. Сыаната ыарахан. Таҥас сууйар массыынаҕа сууйбаккыт.

Лүөн

Кытаанах соҕуһун иһин үгүстэр сирэллэр. Үчүгэйдик салгыны аһардар, бактериялары үөскэппэт, гипоаллергеннай.

Хлопок

Билиҥҥи хлопок былыргы баата суорҕан курдук хомуоктаммат. Ыйааһына ыарахан, сииктээх дьиэҕэ сииги оборон ылан, ыйааһына ыараан хаалыан сөп.

Искусственнай истээхтэр

Синтепон, холлофайбер, экофайбер, полиэфир уонна тинсулейт (искусственнай хаас түүтэ). Бары бэйэ-бэйэлэригэр маарыҥнаһаллар. Ыйааһыннара чэпчэки, гипоаллергеннайдар, сииги оборботтор, сууйарга-куурдарга судургулар. Кыһын тымныыга харайыахха, даачаҕа хаалларыахха сөп.

Сылааһы туталлара мөлтөх, үчүгэйдик тыымматтар, ол иһин тиритиннэрэллэр.

Суорҕан хаҕа

Эмиэ матырыйаалларынан арахсар. Хайаан да сымнаҕас таҥастан тигиллибит буолуохтаах. Натуральнайдартан үксүн хлопок, сатин, атлас, солко, лүөн туттуллар.  Искусственнайдар - полиэстер, микрофибра.

Саамай киэҥник тарҕаммыт матырыйаал — сатин. Хлопоктан оҥоһуллубут кытаанах матырыйаал. Тыынар, сууллара судургу, элбэх сууйууну тулуһар.

Перкаль — эмиэ хлопок бииһин ууһа, сатиннааҕар бигэ, үйэлээх.

Лиоцел — аныгы матырыйаал, эвкалиптан оҥоһуллар. Үйэлээх уонна киһи этигэр сымнаҕас. Лиоцел бэйэтэ олус сыаналаах матырыйаал буолан, үксүн хлопок сабын кытта булкуйан оҥороллор.

Полиэстер сыаната чэпчэки, үйэтэ кылгас, статикалыыр (уотунан охсор).   

Искусственнайдартан барыларыттан микрофибра ордук — полимернай саптартан тиһиллэр, үйэлээх, имиллибэт.

Суорҕан кээмэйэ

Хас киһи саптарыттан тутулуктаах. Киһи уҥуоҕун уһунуттан 20-30 см уһун буолуохтаах.

“Биирдээх”, “балтараалаах” уонна “иккилээх” диэҥҥэ арахсаллар. Маны таһынан “евро” уонна “евро-макси” диэннэр бааллар.

Соҕотох киһиэхэ “биирдээх”, “балтараалаах” суорҕан барсар. “Биирдээх” суорҕан кэтитэ 140 см, “балтараалаах” – 155 см (бу европейскай биирдээх). 160-165 см кэтиттээхтэр эмиэ бааллар.

“Иккилээх” суорҕан кэтитэ 172 см - икки киһиэхэ сөп. “Евро” кэтитэ – 200 см, “евро-макси” – 240 см, икки киһи сууланан утуйарыгар сөп.

Арассыыйаҕа суорҕан уһуна стандарт – 205 см.

150×200 уонна 200×200 см атын кээмэйдээх суорҕаннарга хаҕын булан атыылаһар уустук буолуон сөп.

«Стеганай» эбэтэр «кассетнай»?

Бу тигиитин быһыыта. “Стеганай” устатынан уонна туоратынан сирийиилээх. Иһинээҕи матырыйаала хас биирдии көнө муннук иһигэр тэҥник тарҕатыллар. Сууйдахха иһэ биир сиргэ чөмөхтөнөн эбэтэр ыһыллан хаалбат. Түөрт муннуктуу буолбакка, араас ойуунан сирийиилээх суорҕаны “каростеп” диэн ааттыыллар.

Кассетнай суорҕан блоктартан турар. Тус-туспа тигэн баран холбоон суорҕан оҥороллор. Сууйулуннаҕына иһинээҕитэ биир сиргэ хомуоктаныан сөп.

Оҕо суорҕана

Ордук кичэйэн талыахтаахпыт. Педиатрдар суруйалларынан, оҕо суорҕана үчүгэйдик тыынарын таһынан, аллергияны көбүппэт буолуохтаах. Элбэх сууйууну тулуйуохтаах, массыынаҕа сууллары талбыт ордук.

Эһээхэй оҕолор суорума суолланалларын биир биричиинэтэ саба түспүт суорҕан буоларынан сибээстээн, омук сирдэригэр кыра оҕону биир сааһыттан эрэ суорҕанныыллар эбит.

Оҕону улахан киһи суорҕанынан сабар сатаммат, түүн мөхсөн суорҕаҥҥа эриллэн хаалыан сөп. Оҕо үс сааһыгар диэри утуйа сытан суорҕанын бэйэтэ сатаан астыбат.

Оҕо суорҕанын кээмэйин стандартара — 100×140 см, 110×140 см уонна 120×140 см.

Ыарахан суорҕан туох туһалааҕый?

Чинчийиилэр көрдөрбүттэринэн, ыарахан ыйааһыннаах суорҕан баттыыра киһини уоскутар, күүрүүнү намыратар. Утуйбат буолан моһуоктанар киһиэхэ ыарахан ыйааһыннаах суорҕан ылыллыахтаах.

Педиатрдар гиперактивнай уонна ураты болҕомтоҕо наадыйар (СДВГ), атуизм (РАС) диагнозтаах оҕолору эмиэ ыарахан ыйааһыннаах суорҕанынан сабарга сүбэлииллэр.

Ыйааһыннаах суорҕан 2-13 киилэлээх буолар. Натуральнай матырыйааллары сэргэ гречканы, пластик оҕуруолары эбэн угаллар.

Суорҕан ыйааһына киһи ыйааһынын 10 бырыһыаныгар тэҥнэһиэхтээх диэн учуонайдар суоттаабыттар.