19.05.2023 | 16:00

Үөс тааһын үөрэппит эдэр чинчийээччи

Ааптар: Киин Куорат
Бөлөххө киир

М.К. Аммосов аатынан Хотугулуу-Илиҥҥи федеральнай университет Физико-техническэй институтун магистрана Светлана Шарина сыл аҥаарын устата киһи үөһүн тааһын үөрэтэр бэрт интэриэһинэй чинчийиилэри ыыппыт. Кини этэринэн, үөс таастаныыта билигин киэҥник тарҕанна, ким баҕарар, хаһан баҕарар, дьахтарыттан уонна эр киһититтэн, сааһыттан, аһылыгыттан тутулуга суох бу ыарыыга ылларыан сөп буолла.

“Үөс тааһын састаабын үөрэтэр чинчийиим саамай сүрүн ньыматынан ИК-спектроскопия буолла, выпускной үлэбин онно анаатым. Бу чинчийиим салайааччым научнай үлэтин салҕааһын курдук барда, эбэн-сабан уонна баар баазаны байытан биэрдибит. Үөс тааһын ИК-спектрдарын чинчийдибит, “пики характеристических частот” диэн өйдөбүл баар, олору кэмнээн, таас састаабын уонна ханнык көрүҥҥэ киирсэрин үөрэттибит. Таастарбытын, сигнала үчүгэйдик кэллин диэн, калий бромидыгар (1/100) суурайан үлэлээтибит”, - диэн кэпсээтэ магистратураҕа бастакы сылын үөрэнэр Светлана Шарина. Научнай салайааччытынан «Радиационнай технологиялар» лабораторияларын үлэһитэ доцент Федор Протопопов буолбут.

«ИК-спектроскопия киһи этигэр-сиинигэр алдьатыыта суох эмтэнэргэ көмө буолар кыахтаах. Үөстэригэр таас үөскээн эрэйдэммит дьону билигин эпэрээссийэлииллэр, үөстэрин ылан быраҕан кэбиһэллэр. Ыарыһах ол кэннэ өр кэм устата реабилитацияланар, чөлүгэр түһэр. Ол да кэннэ үйэтин тухары диета тутуһарга күһэллиэхтээх. Биһиги чинчийиибитинэн,  үөс хойдон эрэр эттигин (“билиарный сладж” диэн тиэрмининэн ааттанар, мантан таас үөскүүр)  ИК-спектроскопия ньыматынан эрдэ быһаарыахха сөп, ол аата эминэн суох оҥорор кыах баар буолар”, – диэн быһаарар эдэр чинчийээччи.

Светлана Шарина кэпсииринэн, ХИФУ-га ИК-спектрометрга оҥоһуллар чинчийиилэр киэҥник туһаныллаллар – Саха сирин эмтээх отторуттан саҕалаан, муоҕу, сили, онтон да атын убаҕас уонна кытаанах эттиктэри чинчийэллэр: “Бу спектрдар уратылар, хас биирдии эттиккэ пик нобуора баар буолар. ИК-спектрометрга судургутук уонна түргэнник чинчийиллэр эттик спектрдарын быһаарар кыахтаахпыт. Кэлин бу ньыманы араас эттик састаабын быһаарарга эбии көдьүүстээх ньыма быһыытынан туттар табыгастаах буолуоҕа”..

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Хатас нэһилиэгэ үбүлүөйдээх ыһыаҕын Ойуу Хатыҥ  сиригэр ыытта
Сонуннар | 22.06.2025 | 15:03
Хатас нэһилиэгэ үбүлүөйдээх ыһыаҕын Ойуу Хатыҥ сиригэр ыытта
Бу дьиктилээх кэмнэргэ, сардаҥалаах сайыҥҥы күннэргэ күөххэ үктэммит, санныттан хаары түһэрбит киһи эрэ барыта сүргэтэ көтөҕүллэр, сүрэҕэ сүр күүскэ битигириир, сылы быһа тикпит мааны таҥаһын таҥнар, хамсаатар эрэ үрүҥ көмүһүн  күҥҥэ күлүмүрдэтэр, алтан чуораанын чугдаардар, уохтаах кымыһынан утахтанар, үтэһэлээх этинэн күндүлэнэр туоната – ЫҺЫАХ! Дьэ, манна буоллаҕа ахтылҕаннаах алтыһыы, үөрүүлээх...
Тааттаҕа Кыайыы ыһыахтара хайдах тэриллибиттэрэй?
Сонуннар | 19.06.2025 | 10:00
Тааттаҕа Кыайыы ыһыахтара хайдах тэриллибиттэрэй?
Таатта улууһун муниципальнай архыыбыгар харалла сытар сэдэх докумуоннарга олоҕуран, 1944-1945 сс. Кыайыы ыһыахтара хайдах  тэриллибиттэрин билсиэҕиҥ. Бу сырыыга Улуу Кыайыы 80 сылынан, ааспыты эргитэ, Кыайыы ыһыахтарын сырдатарга сананныбыт.   Бастакы докумуону көрүөххэ (оччотооҕу кэм суруйуута уларытыллыбата, хайдах баарынан бэчээттэннэ): Протокол №28. Очередного заседания Исполкома  Таттинского РСДТ. От 20 мая 1944 г.”...
Саргылана Слепцова: «Хаһан эрэ утуйан хаалбыт иэйиибин уһугуннарда...»
Дьон | 12.06.2025 | 16:00
Саргылана Слепцова: «Хаһан эрэ утуйан хаалбыт иэйиибин уһугуннарда...»
Олорор эйгэбитин киэргэтэр дьон олохпутун сырдаталлар, кэҥэтэллэр. Кинилэр нарын куоластарынан, уус тылларынан, уран оҥоһуктарынан биһигини угуттууллар, үөрдэллэр. Бүгүҥҥү нүөмэрбитигэр биир оннук киһи – СӨ Куукула оҥорооччуларын сойууһун чилиэнэ, уус-уран оҥоһук маастара Саргылана Слепцова хараҕы сылаанньытар, дууһаны кынаттыыр дьарыгын туһунан кэпсэтиэхпит.  – Самаан сайын салаллан кэлбитинэн, Саргылана Живкустовна! Сэһэргэһиибитин саха дьонун...
Сыдьаайа: «Хайдахтаах да уустук түгэҥҥэ сырдык туруккун ыһыктыма!»
Дьон | 11.06.2025 | 10:00
Сыдьаайа: «Хайдахтаах да уустук түгэҥҥэ сырдык туруккун ыһыктыма!»
«Талааннаах киһи барытыгар талааннаах» диэн мээнэҕэ эппэттэр. Бүгүҥҥү дьоруойбут, кырдьыга да, барытыгар дьоҕурдаах ийэ, эбэ, кэргэн, дьүөгэ. Баайар, иистэнэр, амтаннаах ас да астыыр. Уһанан да ылыан сөп, оннооҕор түннүк өстүөкүлэтин тарбаҕынан эрэ кээмэйдээн сөрү-сөп гына быһан олордоро. Эдэригэр тэлэбиисэри, магнитофоннары кытта өрөмүөннүүрэ үһү. Туруорар үҥкүүтүн муусукатын бэйэтэ сааһылаан, “нарылаан” быһан,...