15.01.2022 | 18:00

Үрдүк ситиһиилэр сыллара

Үрдүк ситиһиилэр сыллара
Ааптар: Айыына ДОНСКАЯ
Бөлөххө киир

2021 сылы педагогтар “Үөрэҕирии” национальнай бырайыагы кытта ыкса сибээстээхтик үлэлэһэн, бэрт ситиһиилэрдээх түмүктээтилэр. Олортон кылгастык билиһиннэрэбит.

 

Наука уонна технология

Ааспыт сыл бэлиэ түгэннэринэн буоллулар:

“Техническэй айымньы киинэ” МБТ “IT-куб” – эбии үөрэхтээһин программалааһыҥҥа туһуламмыт билиилэри сайыннарыыга инновационнай балаһаакката;

12 №-дээх орто оскуолаҕа естественно-научнай уонна технологическай хайысхалаах “Точка роста” киин арыллыыта;

Ф.И. Авдеева аатынан оҕо айымньытын Дыбарыаһыгар “Кванториум” мобильнай технопаарка, уратыта – технопаарка ханнык баҕарар оскуолаҕа кэлэн бэйэтин лабораториятын арыйыан сөп. 2021 сылга ити бырайыак техническэй хайысхалаах үөрэҕирии бырагыраамаларынан 1000 оҕону хабар кыахтаммыт уонна үөрэнээччилэр идэлэрин талалларыгар сөптөөх усулуобуйаны тэрийсибит. Куорат оскуолаларын таһынан “Кванториум” улуустарга – Горнай, Таатта уонна Хаҥалас оскуолаларыгар сылдьыбыт;

“Саха политехническай лицей”  инженернэй оскуолата – үөрэх былааныгар 5-9 кылаастарга математика, физика, информатика, технология, 11 физико-техническэй кылааска – Н.Э. Бауман аатынан МГТУ, Томскайдааҕы политехническай университет, М.К. Аммосов аатынан ХИФУ Аччыгый инженернэй академиятын кытта профильнай үөрэхтээһин. 2021-2022 сылларга Инженернэй оскуолаҕа 5-11 кылаастарга 250 оҕо үөрэнэр.

“Цифровой үөрэҕирии эйгэтэ” федеральнай бырагыраамаҕа эбии 16 оскуола киирдэ: киин куорат 6-с, 10-с, 13-с, 24-с, 35-с, 38-с, Кангалаас, Саха-корейскай, Маҥан, Хатас, Тулагы, Табаҕа орто оскуолалара, Дьокуускай куораттааҕы лицей, Физико-техническэй лицей, Н.А. Алексеева техническэй лицейа, үөрэхтээһин Киинэ.

2021 сылга “Дьокуускай куорат оҕолорун медиа-үөрэхтээһинин систиэмэтин сайыннарыы” муниципальнай бырайыак олоххо киириитэ саҕаланна. Олохтоох дьаһалта үөрэҕириигэ управлениета  “Крымнааҕы медиакиин” ГБТ оҕолору ити хайысханан сайыннарарга дуогабар түһэрсибит. Бырайыакка РФ киинэ үөрэхтээһинигэр (кинообразование) уонна медиапедагогикаҕа Ассоциацията уонна оскуолаҕа киириэн иннинээҕи үөрэхтээһин Норуоттар икки ардыларынааҕы академията кытталлар. Бырайыак сүрүн оператора – “Оҕо киинэ” эбии үөрэхтээһин муниципальнай бүддьүөт тэрилтэтэ.

24 оскуолаҕа 9 медиакиин, 2 телестудия, 3 суруналыыстыка куруһуога, 10 пресс-киин тэриллибиттэр.

 

Оскуола иннинээҕи үөрэхтээһин

Билиҥҥи туругунан, куорат уокуругар 63 муниципальнай, 43 чааһынай уһуйаан бааллар. Уһуйааннарга 22956 сылдьар, итинтэн муниципальнайга – 19534,  чааһынайга – 3422 оҕо.  2021 сылга үс сааһыгар диэри 1200 кырачаан саҥа киирбит. Ханнык тылынан дьарыктаналларын чуолкайдыыр буоллахха, 482 (72%) нууччалыы бөлөххө 13565 (69%) оҕо сылдьар, сахалыы бөлөх ахсаана – 181 (28%), итиннэ 5969 (31%) оҕо дьарыктанар. 2021-2022 үөрэх дьылыгар маҥнайгы кылааска 4917 оҕо киирбит.

63 муниципальнай уһуйааҥҥа барыларыгар оҕону тыл-өс, тулалыыр эйгэни үөрэтии, уус-уран уонна эстетическай, социальнай-коммуникационнай уонна эт-хаан өттүнэн сайыннараллар, ити хайысханан ааспыт сылга элбэх тэрээһин ыытыллыбыт. Итини сэргэ эбии үөрэхтээһин хайысхалара бааллар:

Социальнай-гуманитарнай – 76%;

Техническэй – 40%;

Естественно-научнай – 12%;

Туристическай-кыраайы үөрэтэр – 8%;

Физкультурнай-спортивнай – 20%;

Художественнай – 76%.

 

Үөрэҕирии тэрилтэлэрин ситиһиилэрэ

2021 сылга бастыҥ үрдүк үөрэх кыһаларыгар киирбит оскуоланы бүтэрээччилэр ахсааннарынан Арассыыйа 100 бастыҥ оскуолаларын рейтинигэр  Н.А. Алексеева техническэй лицейэ уонна Дьокуускай куораттааҕы лицей бааллар.

Медицина эйгэтигэр бастыҥ оскуоланы бүтэрээччилэр ахсааннарынан Арассыыйа 50 бастыҥ  оскуолаларын иһигэр Дьокуускай куораттааҕы А.Г. уонна Н.К. Чиряевтар ааттарынан национальнай гимназия уонна Саха политехническай лицей киирдилэр.

Оскуолаларын ситиһиилээхтик бүтэрэн дойду бастыҥ үөрэх кыһаларыгар киирбит оҕолор ахсааннарынан Уһук Илиҥҥи федеральнай уокурук 20 бастыҥ оскуолаларын ахсааннарыгар киирдилэр:

В.П.  Ларионов аатынан физико-техническэй лицей;

Куораттааҕы классическай гимназия;

Дьокуускай куораттааҕы лицей;

Национальнай политехническай 2-с №-дээх орто оскуола;

31 №-дээх орто оскуола;

Дьокуускай куораттааҕы А.Г. уонна Н.К. Чиряевтар ааттарынан национальнай гимназия;

26 №-дээх орто оскуола;

17 №-дээх орто оскуола.

2020-2021 үөрэх дьылыгар 11 кылааһы 2291 оҕо бүтэрдэ, Биир кэлим эксээмэҥҥэ 10 оҕо 100 баалы ылла, 205 үөрэнээччи оскуоланы кыһыл көмүс мэдээлинэн бүтэрдэ. Оскуоланы бүтэрээччилэртэн 57,5% 55 хайысханан үрдүк үөрэх кыһаларын устудьуоннара буолла, 31% орто анал үөрэхтэргэ киирдэ. 100 бастыҥ ахсааннарыгар киирэр үрдүк үөрэх кыһаларыгар 564 (43,4%) оскуоланы бүтэрээччи киирдэ.

Дьокуускай куорат уокуругар Арассыыйа үөрэҕириигэ министиэристибэтин бирикээһинэн бигэргэппит Биир кэлим эксээмэн түмүктэринэн үрдүк үөрэх кыһаларыгар киирэр (проходной) баалларыттан үрдүк көрдөрүүлэр (куонкурус бааллара):

Физика – 84,95%, Химия – 63,02%, Биология – 63,64%, География – 98,55%, История – 84,77%, Обществознание – 73,46%, Литература – 97,88%, Информатика – 73,75%, Английскай – 94,14%, Төрөөбүт тыл (саха тыла) – 100%, Нуучча тыла – 96,69%, Математика (профильнай) – 65,99%.

2020-2021 үөрэх дьылыгар куорат уокуругун үөрэнээччилэрэ Бүтүн Арассыыйатааҕы олимпиадаҕа көхтөөхтүк кыттыбыттар. Ол курдук, оскуола түһүмэҕэр – 43474 оҕо, муниципальнай түһүмэххэ – 5647, регионнааҕы түһүмэххэ – 446 үөрэнээччи кыттыбыт.  Бүтүн Арассыыйатааҕы үөрэнээччилэр олимпиадаларыгар кыттыбыт уокурук оскуолалара – 100%, ити олимпиада регионнааҕы түһүмэҕэр кыайыыны ситиспит уонна призердардаах оскуолалар – 71%, олимпиада регионнааҕы түһүмэҕэр кыайыылаах уонна призер куорат иһинээҕи оскуолалар – 29,4%, олимпиада тиһэх түһүмэҕэр призер ахсаана – 2.

Бүтүн Арассыыйатааҕы үөрэнээччилэр олимпиадаларыгар кыттан 2020-2021 үөрэх дьылыгар уон бастыҥ оскуола ахсааныгар киирбиттэр:

В.П. Ларионов аатынан физико-техническэй лицей;

Дьокуускай куораттааҕы лицей;

Куораттааҕы классическай гимназия;

31 №-дээх орто оскуола;

Н.О. Кривошапкин аатынан 5 №-дээх орто оскуола;

Дьокуускай куораттааҕы А.Г. уонна Н.К. Чиряевтар ааттарынан национальнай гимназия;

 1 №-дээх орто оскуола;

Саха политехническай лицей;

В.И. Малышкин аатынан 23 №-дээх орто оскуола.

«Инникигэ хардыы» XXVI өрөспүүбүлүкэтээҕи научнай конференция куораттааҕы түһүмэҕэр 2021 сыл сэтинньи 10 күнүттэн ахсынньы 16 күнүгэр диэри дистанционнай форматынан киин куорат 43 оскуолатыттан 596 үөрэнээччи кыттыбыт. Тохсунньу 8 күнүттэн 15 күнүгэр диэри конференция регионнааҕы таһымыгар куорат уокуругуттан 263 эдэр чинчийээччи кыттар.

 

Эбии үөрэхтээһин

Куорат уокуругар эбии үөрэхтээһин 981 бырагыраамата 20468 оҕону хабан үлэлиир, түөрт эбии үөрэхтээһин тэрилтэлэригэр 269 бырагыраама 18092 оҕону хабар. Түөрт эбии үөрэхтээһин тэрилтэлэрэ – Ф.И. Авдеева аатынан оҕо айымньытын Дыбарыаһа, Оҕо (эрдэҕэс оҕо) киинэ, Техническэй айымньы Киинэ (“IT-куб” цифровой үөрэхтээһин киинэ), Хатастааҕы “Ситим” оҕо айымньытын дьиэтэ. Иитии саҥа ньымата: “Арассыыйа гражданинын мэтириэтэ-2035” муниципальнай модель, “Музыка барыбытыгар” өрөспүүбүлүкэтээҕи бырайыак. Куораттааҕы музыкальнай кластер сэбиэтин көҕүлээһининэн саҥа бииргэ үлэлээһин уонна алтыһыы көрүҥэ оҥоһуллубут – улуустар уонна куораттар икки ардыларынааҕы музыкальнай кластердар. Кластерга АГИКИ уонна култуура уонна искусство колледжа киирбиттэр.

“Үөрэҕирии” Национальнай бырайыак чэрчитинэн «Хас биирдии оҕо ситиһиитэ» федеральнай уонна “Инники олоххо билиэт” идэни таларга көмөлөһөр бырайыактар кэскиллээҕинэн, ураты суолталааҕынан буолаллар.

 

Алексей Климентьевич Семенов, куорат уокуругун үөрэҕириигэ Управлениетын начаалынньыга:

Бүтүн Арассыыйатааҕы үөрэнээччилэр олимпиадаларын регионнааҕы түһүмэҕэ тохсунньу 11 күнүттэн саҕаланна уонна олунньу 25 күнүгэр диэри буолар. Оҕолор 22 предмеккэ бэйэлэрин күүстэрин холонон көрөллөр. Быйыл үөрэрбит диэн урукку өттүгэр наһаа үрдүк көрдөрүүлэрэ суох оскуолаларбыт олимпиада регионнааҕы түһүмэҕэр кыттыылара элбээтэ. Ол курдук, 6-с №-дээх орто оскуола үөрэнээччилэрэ 4 предмеккэ кытталлар – английскай, география, биология, история. 25-с №-дээх орто оскуоланы чопчулаан бэлиэтиэхпитин баҕарабыт, кинилэр китайскай, английскай, физика курдук ыарахан предметтэргэ оҕолоро регионнааҕы түһүмэххэ кыттар быраабы ылбыттара биһигини үөрдэр. 20-с №-дээх оскуола оҕолоро бааллар, история, ОБЖ, биология, география предметтэригэр кытталлар. 10-с №-дээх оскуолабыт эмиэ үчүгэй көрдөрүүлээх диэххэ наада, ол курдук кинилэр оҕолоро литература, ОБЖ, физика, МХК уонна история олимпиадаларыгар кытталлар. «Айыы Кыһата» национальнай гимназия урут да үчүгэй көрдөрүүлээх буолааччы, быйыл өссө тубуста, оҕолоро английскайга, математикаҕа, экологияҕа, ОБЖ предметигэр кытта сылдьаллар. Маҕан, Кангалаас оскуолаларын үөрэнээччилэрэ бу сылга биологияҕа, историяҕа регионнааҕы түһүмэххэ тахсыбыттара эмиэ элбэҕи туоһулуур. Тулагы оскуолатын ааттыахпытын баҕарабыт, кинилэр оҕолоро информатикаҕа уонна МХК-ҕа кытталлар.

«Инникигэ хардыы» НПК өрөспүүбүлүкэтээҕи түһүмэҕэ буола турар. Итиннэ куруук миэстэлэһэр оскуолалары кытта тэҥҥэ 6-с, 25-с, 10-с, 13-с, 18-с №-дээх, «Айыы Кыһата» национальнай гимназия, Хатас, Кангалаас уонна Тулагы оскуолаларын оҕолоро кытта сылдьаллар, кинилэри киэн тутта ааттыыбыт. Үөрэх уонна иитии хаачыстыбатын үрдэтэргэ оскуолаларга сөптөөх, былааннаах үлэ ыытыллара бу түмүктэртэн көстөр.

Дьокуускай куорат үөрэҕириигэ салалтата 2019 сылтан «Эффективный регион» диэн федеральнай бырайыакка кыттар. Үөрэҕирии салалтатын үлэһиттэрэ, оскуолалар салайааччылара, учууталлара бары көмөлөөн уон бырайыагы оҥордубут. Итинтэн тоҕуһа бэлэм, биирэ оҥоһулла сылдьар. Былырыын тохсунньу ыйга «Муниципальный образец местного уровня» диэни көмүскээбиппит. Быйыл ахсынньы 23 күнүгэр регионнааҕы таһымҥа көмүскээтибит. Үс хайысханан ылыахтаах 300 баалбытын барытын ыллыбыт. «Эффективный регион» бырайыак сыала-соруга – үлэ улахан ороскуота суох уонна дьоҥҥо харыстабыллаахтык сыһыаннаһан тэриллиэхтээх диэн

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Утуйуу хаачыстыбата улахан суолталаах
Сонуннар | 15.03.2024 | 14:00
Утуйуу хаачыстыбата улахан суолталаах
Кулун тутар 15 күнүгэр Аан дойдутааҕы Утуйуу күнэ бэлиэтэнэр. ВОЗ статистикатынан, нэһилиэнньэ 10-30% кыайан утуйбакка (бессонница) эрэйдэнэр, сорох дойдуларга ити көрдөрүү 50−60%-ҥа тиийэр.
Сыана үрдээһинэ
Сонуннар | 22.03.2024 | 18:00
Сыана үрдээһинэ
(2024 сыл олунньу ыйдааҕы көрдөрүүтүнэн)
Социальнай биэнсийэ эбиллэр
Сонуннар | 16.03.2024 | 18:00
Социальнай биэнсийэ эбиллэр
Муус устар 1 күнүттэн социальнай биэнсийэ 7,5 бырыһыан үрдүүр. Бу туhунан 262 N-дээх уурааҕы кулун тутар 5 күнүгэр Арассыыыйа Бырабыыталыстыбата бигэргэттэ. Индексация кээмэйэ ааспыт сылга биэнсийэлээхтэргэ олох таһымын алын кээмэйин улаатыытынан ааҕыллар. Бу төлөбүргэ анаан социальнай пуонда бүддьүөтүгэр 37,5 млрд солк. көрүлүннэ. Статитстика көрдөрөрүнэн, Арассыыйаҕа 4 мөлүйүөнтэн тахса киһи социальнай...
Сергей:  «Уолаттар санаалара-оноолоро харахтарыгар көстөр»
Дьон | 21.03.2024 | 18:00
Сергей: «Уолаттар санаалара-оноолоро харахтарыгар көстөр»
Оҕо сылдьан разведчиктаах киинэлэри умсугуйан көрөрбүт, кинилэр курдук буолуохпутун баҕаран, сэриилээх оонньуурбут, саһа, сыбдыйа, сыылла сылдьан өстөөхтөрбүтүн самнарарбыт.  Разведчик диэн тылы иһиттэхпинэ, тута харахпар Штирлиц уобараһа көстөр. Кини өстөөхтөр уйаларыгар тиийэн, былааннарын, дьайыыларын биһиги дьоммутугар тиэрдэн, кыайыыны ситиһэргэ улахан кылаатын киллэрсэр.   Ол аата дьиҥнээх разведчик хайдах буолуохтааҕый? Кини боростуой саллаат...