Николай Тарскай аата үйэлэргэ өлбөөдүйбэт

Биллиилээх судаарыстыбаннай-уопсастыбаннай диэйэтэл Н.Н. Тарскай үбүлүөйдээх 100 сылын бэлиэтиир дьаһаллары ыытар туһунан СӨ Ил Дархана Айсен Николаев 2023 с. уурааҕар олоҕуран, СӨ Бырабыыталыстыбатын бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Сергей Местников салайааччылаах өрөспүүбүлүкэ тэрийэр хамыыһыйата көдьүүстээхтик үлэлээтэ. Ааһан эрэр 2024 сыл устата үтүө ааты үйэтитэр үгүс өрүттээх дьаһаллар буолуталаатылар. Министиэристибэлэр, бөдөҥ тэрилтэлэр, чуолаан Уус Алдан улууһун дьаһалтата, дьоно-сэргэтэ түмсүүлээхтик, биир сомоҕо буолан, үбүлүөйдээх дьаһаллар көхтөөхтүк ыытылыннылар. Түмүктүүр дьаһал ахсынньы 19 күнүгэр Дьокуускайга Саха тыйаатырыгар үөрүүлээх быһыыга-майгыга буолан ааста.

Уопсастыбаннас, спорт бэтэрээннэрэ, Н.Н. Тарскай биир дойдулаахтара көрөөччүлэр саалаларыгар толору муһуннулар. Сергей Местников бэйэтин эҕэрдэ тылыгар Николай Николаевич Тарскай Саха сирин спордун сайдыытыгар киэҥ өрүттээх тэрийэр-салайар үлэни ыыппытын бэлиэтээтэ.

Ол курдук, олох эдэр сааһыгар, 1955 с. үөрэҕин саҥа түмүктээт даҕаны, өрөспүүбүлүкэ бырабыыталыстыбатын иһигэр киирэн спорду салайбыта. Норуот хаһаайыстыбатын бары салааларыгар өрө көтөҕүллүүлээх бара турар, далааһыннаах сайдыы кэмигэр, спорт эйгэтигэр дьон-сэргэ эмиэ саҥа хамсааһыннары кэтэһэрэ. Тахсыталыыр улахан уларыйыыларга Николай Тарскай сөрү-сөпкө түбэһэн, саҥа тыкпыт сулустуу, саҥа булуллубут алмаас таас кэриэтэ, үлэтин эрчимнээхтик саҕалаан, баара-суоҕа түөрт сыл иһигэр спорду үрдүк таһымҥа таһаарбыта. Киэҥ спортивнай хамсааһын төрүттэммитэ. Сахабыт сирин спортсменнара Арассыыйа, Сойуус, аан дойду таһымыгар тахсар кыахтаммыттара, Саха сирин дьоһун аатын киһи аймах бүттүүнэ билбитэ.

Тарскай сырдык аатын үйэтитиигэ туһаайыллыбыт тэрээһиннэр чэрчилэринэн үөрэх, спорт эйгэлэригэр элбэх күрэхтэһии ыытылынна. Кини үлэтин, олоҕун кэпсиир кинигэ саҥардыллан күн сирин көрдө. “Саха” НКИХ ханаалыгар Н.Н. Тарскай олоҕун кэпсиир документальнай киинэ таҥыллан, бар дьон дьүүлүгэр таҕыста. Дойдутугар Уус Алдаҥҥа Спорт дыбарыаһын иннигэр, үөрэммит Баатаҕайын оскуолатын тэлгэһэтигэр Н.Н. Тарскай өйдөбүнньүктэрэ турдулар. Н.Н. Тарскай аатынан “Туймаада” стадион саҥардыллыбыта, стадион иһигэр билиһиннэрэ-кэпсии турар муннук арыллыбыта кэрэхсэбиллээх. “АЛРОСА” хампаанньа Саха сиригэр хостообут бөдөҥ алмааһыгар Н.Н. Тарскай аата иҥэрилиннэ.

Ити дьаһаллар өрөспүүбүлүкэ спортивнай уопсастыбаннаһын, спорт бэтэрээннэрин көмөлөрүнэн, ыйыыларынан-кэрдиилэринэн көҕүлэннилэр, саҥа сүүрээннэр, саҥа хайысхалар арылыннылар. Уус Алдан улууһун дьаһалтата, дьоно-сэргэтэ, төрөөбүт-үөскээбит Баатаҕайын нэһилиэгэ ытыктыыр киһилэригэр ис-сүрэхтэриттэн ылсаннар, тэрээһиннэр сүрдээх киэҥ хабааннаахтык бардылар.

Спорт эйгэтигэр ыытылла турар дьаһаллар, күрэхтэһиилэр, “Азия оҕолоро” оонньуулар, көҥүл тустуу аан дойдуга тахсыыта, спорт национальнай көрүҥнэрин сайдыылара, спартакиадалар, күннээҕи кыайыылар-хотуулар Н.Н. Тарскай үлэтигэр-хамнаһыгар тирэҕирэллэр. Спортсменнарбыт ситиһиилэрэ, дьарыктаах-бэлэмнээх буолуулара урукку кэмнэртэн улахан тутулуктаах уонна инники өттүгэр саҥа сулустар, саҥа ааттар тахса туралларыгар бигэ эрэли үөскэтэллэр.

Саха сиригэр физкултуура уонна спорт сайдыытыгар киллэрбит улахан кылаатын, Н.Н. Тарскай аатын үйэтитиигэ көхтөөх үлэтин иһин “Саха Өрөспүүбүлүкэтин физическэй култуураҕа уонна спорка үтүөлээх үлэһитэ” дьоһуннаах аат физическэй култуура уонна маассабай спорт управлениетын отделын салайааччыта Афанасьева Зинаида Егоровнаҕа иҥэрилиннэ.

Ил Түмэн физическэй култуураҕа уонна спорка сис кэмитиэтин бэрэссэдээтэлэ Георгий Балакшин С.С. Сивцев аатынан Баатаҕайдааҕы норуот айар кыһатын үлэһитэ Людмила Готовцеваҕа; Саха Өрөспүүбүлүкэтин физическэй култуураҕа уонна спорка миниистирэ Леонид Спиридонов Е.Ф. Габышев аатынан Бороҕоннооҕу оҕо спорт оскуолатын тренерэ Виктор Портнягиҥҥа, оҕо спорт оскуолатын дириэктэрэ Михаил Слепцовка, Н.Н. Тарскай аатынан Спорт дыбарыаһын дириэктэрэ Константин Давыдовка, Бороҕон киин библиотекатын салайааччыта Мария Поповаҕа; Мүрү 2 №-дээх орто оскуолатын физкултуураҕа учуутала Ирина Басыгысоваҕа; Уус Алдан улууһун баһылыга Василий Аммосов Н.Н. Тарскай аатынан Баатаҕай оскуолатын дириэктэрэ Алеанна Бурнашеваҕа, өрөспүүбүлүкэ спорка музейын дириэктэрэ Михаил Друзьяновка, “Алдан” хайаны хостуур-байытар тэрилтэ дириэктэрэ Иван Готовцевка, Баатаҕай нэһилиэгин баһылыга Михаил Белолюбскай Уус Алдан улууһун дьокутаата  Алексей Троевка, “Бастыҥ дьонноох Баатаҕай” өрөгөй ырыатын уонна “Төлкөлөөх түөрэҕим” испэктээк ааптара Иннокентий Сыроватскайга, Национальнай библиотека библиограба Туйаара Готовцеваҕа Н.Н. Тарскай аатын үйэтитиигэ көхтөөх үлэлэрин иһин наҕараадалары туттардылар.

Физическэй култуура уонна спорт уһулуччулаах салайааччыта уонна тэрийээччитэ Н.Н. Тарскайга анаммыт дьоро киэһэ Сергей Потапов туруорбут “Андаҕар” испэктээгиттэн быһа тардан көрдөрүүнэн, опера ырыаһыттарын уонна уус-уран самодеятельность кыттыылаахтарын кэрэхсэбиллээх кэнсиэринэн доҕуһуолланна, дириҥ ис хоһоонноох быыстапка сэҥээриини ылла, үөрүүлээх дьаһал үтүө өйдөбүлү хаалларда.