Коучинг диэн тугуй?

Аныгы кэмҥэ “коучинг” диэн тылы элбэхтэ истэр буоллубут. Социальнай ситимнэри арыйа баттаатахха, үгүс киһи бу хайысхаҕа исписэлиис быһыытынан үлэлиир эбит.

Киһи олоҕу көрүүтэ, психиката үйэтин тухары сайдар уонна уларыйар. Киһи өйүн-санаатын уларытарыгар саҥаттан саҥа саппаастар элбии тураллар. Кэм төһө да уларыйдар, олох дириҥ сыаннастара син биир бааллар.

Биирдэ бэриллибит олохпутугар киммитин-туохпутун өйдүөхпүтүн баҕардахпытына, бастатан туран, бэйэбитигэр боппуруостары туруорабыт, онтон коучка кэлэр эбиппит.  Билиҥҥи аан дойду үгүс кыаҕын сөптөөхтүк туһанан, бэйэбитин уларыттахпытына эрэ, олоҕу кытта тэҥҥэ сайдан иһэр кыахтаахпыт.

Онон аныгы кэм ирдэбилин сырдатар сыалтан коучинг туһунан уонна бу эйгэҕэ үлэлэһэр дьон туһунан билиһиннэрэбит.

ТЫЛЛАРЫ БЫҺААРЫЫ

М.К. Аммосов аатынан ХИФУ инженернэй-техническэй институтун старшай преподавателэ, ООО «Кадаструм» тэрилтэ дириэктэрэ, коуч тренер Наталья Жукова тыллар суолталарын быһаарар:

Килийиэн (Сoache) — коучинг өҥөтүн сакаастыыр киһи эбэтэр тэрилтэ буолуон сөп.

Коуч (Coach) — коучинг ыытар исписэлиис.

Коуч-сиэссийэ — килийиэннэри кытта туруоруллубут сыалы-соругу кэпсэтии бэсиэдэтэ.

Коучинг – килийиэннэр толкуйдуур уонна айар бырассыастарын көҕүлүүр, тус бэйэтин уонна профессиональнай дьаныарын саамай улахан арыйыыга көҕүлүүр, тэрийэр дьоҕурдаах кэпсэтиини ааттыыллар. Ол эбэтэр килийиэни кытта бииргэ үлэлэһэн ситиһии төрдүн тобулуу буолар.

Коучинг араастара:

Киһи ис кыаҕын (потенциалын)  көхтөөх оҥоруу олох бары эйгэтигэр туһаныллара олус көдьүүстээх.

Карьера коучинын кэнники кэмҥэ идэтийиии сыанабылынан, былааннааһынынан, сүбэ-ама ылааччынан, сайдыы суолун талыынан, үлэ-хамнас боппуруостарын компетенциятыгар тэҥнииллэр.

Бизнес-коучинг тэрилтэ эбэтэр хампаанньа сыалын ситиһэргэ ордук көдьүүстээх суоллары көрдүүргэ туһуланар. Онуоха тэрилтэ салайааччыларын уонна хамаандатын кытта тус үлэ ыытыллар.

Лайф-коучинг олох бары көстүүлэригэр киһи олоҕун тупсарыгар туһуланар. Холобура: доруобуйа, бэйэни сыаналааһын, бэйэ икки ардыгар хардарыта сыһыаны тупсарыы буолуон сөп.

-Биһиги, тренердэр, килийиэннэрбитин бэйэлэрин олохторугар эксперт курдук көрөргө үөрэтэбит – тус олохторугар креативнай толкуйу, санааны үөскэтэргэ кыһаллабыт. Хас биирдии киһи уларыйыыта олус күүстээх, долгутуулаах буолар. Биһиги килийиэннэрбитигэр мэһэйдэри туоруурга, олохтон үөрүүнү, дуоһуйууну ылалларыгар көмөлөһөбүт. Бэйэлэригэр эрэнэллэрин, куһаҕан таһаҕастарыттан босхолоноллорун ситиһэбит, сөптөөх суолга сирдиибит.

Дьиссипилиинэлэрэ:

Коуч кыттыылаахтарынан көрөн индивидуальнай коучинг уонна корпоративнай (группа) диэҥҥэ араарыахха сөп:

-Маҥнай халыыбынан арахсар (тус коучинг, фотокоучинг) уонна кэтэхтэн (интернет, төлөпүөнүнэн кэпсэтии) көрүҥнэрэ бааллар. Бу этиллибит тосхол хайысхалара бэйэ-бэйэлэрин кытта быстыспат ситимнээхтэр уонна килийиэннэри үөрэтии систиэмэтигэр киллэрэн иһэри бэлиэтиир наадалаах.

Атын дьиссипилиинэлэртэн уратыларын  кылгастык маннык этиэххэ сөп:

• Психология, психотерапия, психоаналитика: килийиэн кыһалҕатыгар ыйытыы бэриллэр.
• Консультация, консалтинг, менторинг, бизнес-тренерство: садаачалары ырытан, сүбэ-ама биэрии.
• Коучинг: кэлэр кэскилин, инники түстээһини килийиэн бэйэтэ быһаарар.

Коучинг 8 компетенцияҕа олоҕурар (урут 11 этэ, сорохтор холбоспуттар):

• Үлэҕэ тирэҕирэр.
• Уһулуччу өйдөөһүн уобараһын көрдөрүү.
• Килийиэни кытта сүбэлэһэр, өйдүүр.
• Эрэли уонна өйү-санааны куруук сайыннарар.
• Истэр.
• Өйдөбүлү уһугуннарар.
• Килийиэн сайдыытыгар көмөлөһөр.
• Эйгэни олохтуур.

-Коуч киһини хайдах оҥорорго үөрэппэт. Килийиэҥҥэ бэйэтэ тугу оҥоруохтааҕын өйдөтөр уонна усулуобуйаны үөскэтиэхтээх. Баҕа санаатын ситиһэргэ дьулуһар ньымалары анаан-минээн билиһиннэриэхтээх уонна тус бэйэ сыалын ситиһиитигэр сүрүн түһүмэхтэри торумнуохтаах, – диир Наталья Жукова.

Бэйэ кыаҕын арыйыы

Тус коучинг  киһи бэйэтин миэстэтин, олоххо сыалын-соругун быһааран көмөлөһөр. Маннык коучинг ордук болҕомто ууруллубатах дьоҥҥо туһааныллар.

Хас биирдии киһиэхэ «мотивация” диэн баар буолара эрэйиллэр. Олоххо ким ситиһиитэ суох хаамыан баҕарыай. Биллэн турар, болҕомто тиийбэт киһитигэр быраас да, психолог да көмөлөспөт. Манна киһи бэйэ икки ардыгар аһаҕастык санаатык этэригэр, олоххо сыалын туруорарыгар, бэйэ кыаҕын туһанарыгар тренер төһүү күүс буолар.

Кыаҕы биэрэр

Аныгы өйдөбүлүнэн, коучинг дьоҥҥо көдьүүһү сайыннарарга уонна үрдүк түмүктэри ситиһэргэ көмөлөһөр.

Мария Пронтеева, норуоттар икки ардыларынааҕы сертифицированнай коуч-маастара, бизнес-тренер:

-Дьиҥэр, киһи дьоллоох олохтонуон баҕарара барыта бэйэтигэр баар. Коуч үөрүйэхтэрэ киһи олоҕор дьолу-соргуну, тугу баҕарарын ситиһэргэ көмөлөһөр. Киһи бу олоххо профессиональнай таһымҥа улаатарыгар, дьиҥ олоҕун сыалын туруорарыгар сирдиир. Коучка кэлэр киһи бэйэтин ис туругун, санаатын өйдүүр буолуохтаах. Онон сайдыылаах олоххо коучтарга сылдьыы олус наадаалаах дии саныыбын.

Килийиэни сатаан истэр

Киһи киһини истэрэ билигин ахсааннаах буолан турар. Арыт-ардыгар кэпсэтэ олорор чугас киһиҥ да истибэт түгэннэрэ баар. Оттон бэйэтэ бас билэр бизнестээх киһи толкуйа олус киэҥ, этэргэ дылы, олоҕу икки хардыынан инники иһэр буолааччы.

Нина Шарина, бизнес-коуч тренер:

-Мин бизнес-коуч тренерэбин. Ол эбэтэр бизнескэ тустаах сыалы-соругу туруоран, урбаанньыт профессиональнай таһымҥа тахсарын ситиһэбин. Коучинг диэн, бэйэтэ этэрин курдук, дьарык буолар. Коуч диэн психолог да, консультант да буолбатах. Кини чопчу сыалга эрэ үлэлэһэр. Коуч-тренер килийиэни сатаан истиэхтээх. Киһи тугу баҕарарын, ханнык таһымҥа тахсарын, туох эрэ саҥаны тобуларыгар боппуруостары көтөҕөн ситиһиилээх түмүккэ тиийиэхтээх. Быһаарыллыбат өйдөбүлү, боппуруоһу киһи бэйэтэ эрэ ситиһэр кыахтаах. Мин бэйэм бизнес эйгэтигэр 20 сыл кэриҥэ үлэлээн кэллим. Элбэх киһи бизнеһи сыал-сорук туруоран, былааннаммыт дьайыыларын ситиһэргэ кэлэр.

Тулалыыр эйгэни толору арыйыы

Коуч-тренер саамай улахан потенциаллары, бырассыастары килийиэнигэр көҕүлүөхтээх. Мария Нафанаилова, психологическай наука кандидата, коуч уонна психолог:

-Мин бииргэ үлэлиир дьонум психологка барыахтарын баҕарбаттар. Бары көхтөөх, ситиһиилээх дьон буолан, түргэн түмүктэри эрэйэллэр. Коуч, бастатан туран, киһи бэйэтин булунарыгар уонна салайынарыгар сирдиир. Холобур, мин килийиэннэрим – предпринимателлэр, бырайыак эбэтэр хампаанньа салайааччылара, сыаналаах исписэлиистэр. Уопсайынан, ситиһиилээх уонна  амбициознай идэлээх дьон. Эбэтэр бэйэлэрэ дьарыктанар дьон, элбэх кинигэни ааҕаллар, бу олоххо тугу гыныахтаахтарын билэллэр уонна тугу да оҥорботтор, биир сиргэ тураллар. Дьон уларыйыыттан куттанар, саарбахтыыр кэмэ үгүс. Ол иһин бэйэлэрин көрдүүллэрэ элбээтэ.

Коуч килийиэннэрэ тугу да ситиспэтэх, ыарахан олохтоох дьон буолбатахтар. Үксүлэрэ үчүгэй үлэлээхтэр, дьиэлээхтэр-уоттаахтар, оҕолоохтор-уруулаахтар. Барыта бигэ туруктаах уонна үчүгэй курдук.  Ол гынан баран, бу дьон истэригэр туох эрэ улахан уларыйыыны, олохторун  чаҕылхай кырааскалыахтарын баҕараллар. Атыннык олоруохтарын баҕараллар. Ол иһин бэйэлэрин тулалыыр эйгэлэрин толору арыйар кыахтара суох.

Коуч тоҕо наадатын холобурдуохха. Спортсменнар куруук инники күөҥҥэ сылдьар туһуттан үчүгэй тренердэри көрдүүллэр, тоҕо диэтэр үчүгэй тренер баар буоллаҕына биирдэ чөмпүйүөн буолаллар. Эмиэ ол курдук, коуч бэйэ олоҕун тренерэ буолар.

Кимиэхэ нааданый?

Сорох дьон коуч киһиэхэ барытыгар туһалыыр, абырыыр дии саныыллар. Ол эрээри, сорох дьоҥҥо букатын көмөлөспөт. Зинаида Климова, коуч-тренер:

-Психология уонна психика өттүнэн чөл туруктаах киһи наадыйар. “Мин дьиҥнээхтик тугу баҕарабын?”, “Ону хайдах гынан ситиһэбин?” диэн ыйытыылары биэрэр киһи. Иррациональнай өй-санаа (бэйэтигэр тиийинэр санаалаах) баар буоллаҕына, бу түгэҥҥэ коуч көмөлөспөт. Онон, сүрүннээн бигэ толкуйдаах дьоҥҥо ананар. Инникитин сыаллаах-соруктаах, бу олоххо ситиһии төрдүн тобулар дьону коуч сирдээн биэрэр.

Олоххо киһи бэйэтин ситиһиитэ тэрээһиннээх соруктары, көдьүүстээх быһаарыныылары ыларыгар коуч хайаан да наада эбит диэн түмүккэ кэллим. Хаһан баҕарар, хайа да түгэҥҥэ бэйэ кыаҕын толору арыйар чэпчэки буолбатах.