19.07.2024 | 14:00

«Сайыҥҥы үөрүүлэр»: хартыыналар уонна хомустар биир сиргэ

«Сайыҥҥы үөрүүлэр»: хартыыналар уонна хомустар биир сиргэ
Ааптар: Уйгулана БОЧОНИНА
Бөлөххө киир

Дьокуускай куорат историятын музейыгар Арассыыйа худуоһунньуктарын сойууһун чилиэнэ Мира Аргунова хартыыналарын уонна Дмитрий Руфов аан дойду норуоттарын хомустарын кэллиэксийэтин көрдөрөр “Сайыҥҥы үөрүүлэр” диэн быыстапка ыытылла турар.

Быыстапкаҕа Мира Аргунова дойду араас муннуктарыгар уруһуйдаабыт саҥа үлэлэрэ тураллар. Айымньылар уопсай тиэмэтэ — сайын. Сайынын эрэ үүнэр фрукталар уонна оҕуруот астара, чээлэй күөх от-мас, муора.

Саха сирин, Таймыыр, соҕуруу дойдулар күннээҕи пейзажтарын хомуурунньуга худуоһунньук дойдутугар Арассыыйаҕа тапталын көрдөрөр.  Быыстапкаҕа ыйаммыт хартыыналары Саха сирин олохтоохторугар бастакытын көрдөрдүлэр. Оттон худуоһунньук туһанар тэриллэрин инсталляцията уонна блокнот сирэйдэригэр уруһуйдаммыт бастакы торумнара аһаҕас салгыҥҥа ааспыт пленэрдэр ураты эйгэлэрин тиэрдиэхтэрэ.

Хартыыналары таһынан аан дойду араас хомуһун кэллиэксийэтин кытта билсиэххэ сөп. Музей үлэһитэ Дмитрий Руфов оҕо эрдэҕиттэн хомуйбут кэллиэксийэтигэр саха, айну, монгол, кытай уонна да атын норуоттар хомустара бааллар. Муусуканы уонна этнографияны сэҥээрээччилэр эксперт кэпсээннэриттэн элбэҕи билиэхтэрэ, ону таһынан Дмитрий бэйэтэ ханнык баҕарар хомуска оонньоон иһитиннэриэҕэ.

«Оҕо сылдьан «Айархаан» бөлөх кэнсиэрин көрөн баран төрөппүттэрбэр төрөөбүт күммэр хомус ылыахпын баҕарарым туһунан эппитим. Ити курдук саамай бастакы хомуспун 2010 сыллаахха туппутум уонна икки сыл Альбина Дегтяреваҕа оонньуурга үөрэммитим. Кэллиэксийэбин хомуйан саҕалаабытым кэннэ хомус мин научнай интэриэспэр кубулуйбута, дипломнай үлэбин бу инструмеҥҥа анаабытым.

Саамай былыргы хомус мин хос эбээм киэнэ — 100-тэн тахса саастаах. Сорох хомустары уустарга оҥотторобун, атын дойдуларга сырыттахпына, атыылаһабын, сорохтору билсэр дьонум бэлэхтииллэр. Хас биирдии хомус бэйэтэ ураты дорҕоонноох, биир омук хомустара атын-атын быһыылаах эмиэ буолаллар. Холобура, сахалыы бүүрүктээх хомус — туттарга табыгастаах, арахсар тыллаах хомус дорҕоонун уларытарга аналлаах. Билигин хомуһу тимири уһааран оҥороллоро аччаата, үксүн бэлэм халыыпка кутан, эбэтэр лазер көмөтүнэн быһан таһаараллар.

Культурологтар этэллэринэн, элбэх норуокка хомус баара араас дойдуларга олорбут былыргы дьон бары биир өйдөөх-санаалаахтарын көрдөрөр. Бастаан хомуһу ойуун тэрилэ диэн ааттыыллара, кинилэргэ хомус — орто дойду иһинэн сылдьар “аттара”, оттон дүҥүр үс дойдуну барытын кытта ситимниир кыахтаах. Ол иһин ойууннар дүҥүрү ордороллор эбит. Баҕар ол иһин Саха сиригэр хомус 19-с үйэҕэ эрэ киэҥ араҥаҕа тахсыбыта буолуо, маны билигин да чопчу быһаара иликтэр. Хомуска оонньуур доруобуйаҕа туһалаах. Медиктэр быһаарбыттарынан, хомуска элбэхтик оонньуур дьон тыынар уорганнара сайдан, иммунитеттара быдан күүстээх буолар эбит”,—диэн Дмитрий Руфов кэпсээтэ.

“Сайыҥҥы үөрүүлэр” быыстапка Дьокуускай куорат историятын музейыгар от ыйын 31 күнүгэр диэри үлэлиир.

«Пленэрщицы»
«Отдых Посейдона»
«На тихой улочке»
«Яблоки-подружки»
«Спортивная стрельба»
«Баскетбол»

Хаартыскалар: ааптар түһэриилэрэ

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Екатерина Семенова: «Ылдьаананы аһынным ээ...»
Дьон | 08.02.2025 | 12:00
Екатерина Семенова: «Ылдьаананы аһынным ээ...»
Бу күннэргэ «Саха» НКИХ көрөөччүлэрэ «Уот Дьулустаан» диэн саҥа сериалынан олоробут диэтэххэ, омун буолбатах. Киэһэ аайы: «Киинэбит кэлэрэ чугаһаата», – диэн бассаап бөлөхтөр оргуйа түһэллэр. Саҥа сериалга киҥнээх, кырыктаах Ылдьаана хотун оруолун чаҕылхайдык толорбут Екатерина Семенова көрөөччү киэҥ биһирэбилин ылла.   Бүгүҥҥү сэргэх сэһэргэһээччибит –  СӨ Үүнэр көлүөнэтин тыйаатырын артыыһа, СӨ...
Саха түмэлигэр ураты быыстапка турда
Сонуннар | 07.02.2025 | 22:12
Саха түмэлигэр ураты быыстапка турда
Саха АССР оскуолаларын 1985 сыллааҕы выпускниктара быйыл оскуоланы бүтэрбиттэрэ 40 сылын туолар. Кыайыы 40 үбүлүөйдээх сылыгар Саха сирин оскуолаларын бүтэрбит  тыһыынчанан оҕо бүгүн бэйэлэрэ олохторун орто омурҕанын ааһан, үүнэр көлүөнэни, эдэр ыччаты дойдуга тулхадыйбат таптал, бэриниилээх буолуу тыыныгар үлэлэһэр ытыктанар дьон. Кинилэр бу үтүө дьулуурдара атыттарга холобур эрэ буолар аналлаах....
Анна Ефимова: «Мантан барар баһыылкалар  ханна да сүппэттэр»
Дьон | 07.02.2025 | 10:00
Анна Ефимова: «Мантан барар баһыылкалар ханна да сүппэттэр»
Куорат тыастаах-уустаах, дьалхааннааах олоҕуттан атын эйгэҕэ бара сырыттым. Онно үлэ күөстүү оргуйар, сарсыардаттан киэһээҥҥэ диэри иистэнэр массыына тыаһа, кыптыый  кылыр гынара, хаххаланар сиэккэ өрүүтэ о.д.а. күннэтэ оҥоһуллар. Мин баарбар “өйүүн көтөөрү сылдьабын” диэбит эдэркээн уол кэлэн таҥас кэтэн, мээрэйдэнэн барда, куорат хаһыаттарын аҕалан уурдулар. Манна ким да алҕас кэлбэт, ким...
Марат Залялов: «Саха сирин мүөтэ — дойдубут кыһыл көмүһэ»
Дьон | 06.02.2025 | 10:00
Марат Залялов: «Саха сирин мүөтэ — дойдубут кыһыл көмүһэ»
Тохсунньу ый бүтүүтэ Башкирия Уфа куоратыгар буолбут норуоттар икки ардыларынааҕы "ApiGlobal-2025" куонкурус "Полифлернай мүөт" категориятыгар Амма улууһун Мээндигитин ыҥырыа иитээччитэ Марат Залялов хомуйбут мүөтэ 2-с миэстэ буолан, Саха сирин ааттаппыта. «Киин куорат» бүгүҥҥү ыалдьыта – тыйыс айылҕалаах Сахабыт сиригэр мүөттээх ыҥырыаны иитиинэн хаһыс да сылын олохтоохтук дьарыктанар Марат Залялов.   –...