18.03.2022 | 12:00

«Күһүҥҥү ырыа» кимиэхэ анаммытай?

«Күһүҥҥү ырыа» кимиэхэ анаммытай?
Ааптар: Людмила Баишева-Федорова
Бөлөххө киир

Кулун тутар 15 күнүгэр саха норуодунай поэта Михаил Тимофеев төрөөбүтэ 90 сыла туолла.

Мин алын кылааска үөрэнэ сырыттахпына, дьикти курус ырыа баар буолла. Хайдах эрэ саха ырыатыттан атын. Киһи сүргэтин баттыыр, сүрэххин хам тутар. Киэһэ, күнүс араадьыйанан, тэлэбиисэринэн санньыардык иһиллэр.

 

Ол Михаил Тимофеев тылларыгар, композитор Герман Комраков мелодиятыгар “Күһүҥҥү ырыа” диэн элегия этэ.

Өссө мэҥэһиннэрэ "уос номохтоох" – ити эдэркээн поэт уол  табыллыбатах тапталын туһунан хоһуйбут, таптыыр кыыһа быраас, дьону быыһыы сылдьан ууга дэҥнэнэн бэйэтэ суорума суолламмыт үһү диэн. Тоҕо эрэ итинник кэпсэл өр сылларга баара.

Арааһа,  билигин санаатахха, хоһооҥҥо “баарыҥ дии”, “кэриэстээн” диэн тыллардааҕын  уонна музыката олус куруһун, мэктиэтигэр, дууһа кыланыытыныы иһиллэрин иһин буолуо...

 

Онтон хойут биирдэ поэт огдообото Александра Константиновна эрэдээксийэҕэ эрийбитигэр, өйдөөбүччэ, ыйыттым – Михаил Елисеевич ити хоһоону хаһан айбытай, кимиэхэ анаабытай диэн. Онуоха кини: “Ити миэхэ анаабыта. Биһиги кинилиин куорат таһыгар Сынньалаҥ дьиэтигэр билсибиппит. Кини доруобуйатынан аһаах буолан, күһүн аайы киирэн эмтэнэн, сынньанан сэниэ ылар эбит этэ... Мин буоллаҕына биирдэ эрэ киирдэҕим дии: эһиилигэр аттыгар баар буолуохпун, көрүөн баҕарбыт быһыылаах. Ахтыбыт иэйиитин айымньытыгар куппут...

Биһиги, урукку көлүөнэ кыргыттар, уолаттар, хас да сыл билсэн баран  холбоһорбут. Ол иһин кэргэннии олохпут бигэ, чиҥ буолара”, – диэн сүр холкутук уонна бэрт судургутук быһааран кэбиспитэ.

   

Онон, бу ис хоһоонунан даҕаны, музыкатынан даҕаны олус дьүөрэлэспит (гармониялаах), саха ырыатын эйгэтигэр ойуччу элегия айыллыбыт устуоруйата итинник.

 

КҮҺҮҤҤҮ ЫРЫА

Ыраахтан ыллыыр ырыабын

Ыйдаҥа киэһэ ыытабын,

Эйигин саныы-саныыбын,

Элгээни кыйа хаамабын.

 

Кэм-кэрдии түргэн да эбит:

Күһүммүт номнуо эргийбит.

Саһарбыт хатыҥ лабаата

Сэбирдэх кыымын тамнаата.

 

Былырыын күһүн баччаҕа

Баарыҥ дии эн бу чагдаҕа,

Тыыланан иһэн ыллыыргын,

Тыыммакка, истэр буоларым.

 

Ол онтон маҥнай тэппитэ

Сүрэхпэр таптал иэйиитэ!

Ол онтон куорсун аспыта

Ыҥырар музам ымыыта.

 

Көмүһүөм, бүгүн ол тыабын

Кэриэстээн кэлэн турабын.

Эйигин саныы-саныыбын,

Элгээҥҥэ тааһы тамныыбын.

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Аҕаа, бырастыы
Сынньалаңңа | 27.11.2024 | 10:00
Аҕаа, бырастыы
Уйбаан нэһиилэ сэттис этээскэ сынньана-сынньана кирилиэһинэн тахсан, кыыһа олорор ааныгар кэлэн, оргууй соҕус тоҥсуйда. Баҕардар дьиэҕэ ким да суоҕа дуу дии санаан, кулгааҕын ааҥҥа даҕайан иһиллээн тура түстэ. Киһи атаҕын тыаһа хааман кэлэн, сиэнэ уол куолаһа нууччалыы: «Кто там?» – диэн ыйыппытыгар: – Мин. Тоойуом, мин кэллим, ааҥҥын арый, –...
Кымыс Байбал ыра санаата туолуо дуо?
Сытыы муннук | 28.11.2024 | 14:00
Кымыс Байбал ыра санаата туолуо дуо?
Үөһээ Бүлүү улууһун Маҥаас нэһилиэгин 9 оҕолоох ыалын улахан уола Байбал Васильев оҕо эрдэҕиттэн эппиэтинэскэ үөрэммитэ, хайдахтаах да уустуктан чаҕыйбат, кыраларга холобур буола улааппыта күн бүгүнүгэр  диэри биллэр. Ытык киһибит быйыл 75-с хаарын санныгар түһэрдэ, сааһырда. Ол эрээри олоххо киллэрбит кыһыннары кымыстыыр дьарыгын тохтотуон, өбүгэ кымыстыыр үгэһин үйэтитэр баҕатыттан аккаастаныан...
Күндү күтүөт, көмүс күтүөт, көйгө күтүөт...
Сонуннар | 01.12.2024 | 12:00
Күндү күтүөт, көмүс күтүөт, көйгө күтүөт...
«Теща» туһунан атын омуктарга олус элбэх анекдот, көр-күлүү баар. Оттон биһиги, сахалар, күтүөт уолбутун хайдах ылынабыт, сыһыаммыт хайдаҕый, төһө тапсабытый? Өйдөспөт түгэн таҕыстаҕына, кыыскын көмүскүүгүн дуу, күтүөт диэки буолаҕын дуу? Онон бүгүн күтүөттэр туһунан кэпсэтиэххэйиҥ.   Светлана Петровна: — Мин ыал буолбутум оруобуна 40 сыл буолла. Ол эбэтэр 1984 сылга дьонум...
Ийэ буор
Сынньалаңңа | 07.12.2024 | 10:00
Ийэ буор
Гаврильева Оксана Павловна – Айсана 1963 с. Мииринэй оройуонун Ботуобуйа нэһилиэгэр күн сирин көрбүтэ. 1982 с. Н.Г. Чернышевскай аатынан Бүлүүтээҕи педагогическай училищены бүтэрбитэ, 1988 с. Дьокуускайдааҕы судаарыстыбаннай университеты бүтэрэн, нуучча тылын уонна литературатын учууталын идэтин ылбыта. Ити идэтинэн Н.Е. уонна П.Н. Самсоновтар ааттарынан Хатас орто оскуолатыгар үлэлиир. Педагогическай билим хандьыдаата,...