«Күһүҥҥү ырыа» кимиэхэ анаммытай?
Кулун тутар 15 күнүгэр саха норуодунай поэта Михаил Тимофеев төрөөбүтэ 90 сыла туолла.
Мин алын кылааска үөрэнэ сырыттахпына, дьикти курус ырыа баар буолла. Хайдах эрэ саха ырыатыттан атын. Киһи сүргэтин баттыыр, сүрэххин хам тутар. Киэһэ, күнүс араадьыйанан, тэлэбиисэринэн санньыардык иһиллэр.
Ол Михаил Тимофеев тылларыгар, композитор Герман Комраков мелодиятыгар “Күһүҥҥү ырыа” диэн элегия этэ.
Өссө мэҥэһиннэрэ "уос номохтоох" – ити эдэркээн поэт уол табыллыбатах тапталын туһунан хоһуйбут, таптыыр кыыһа быраас, дьону быыһыы сылдьан ууга дэҥнэнэн бэйэтэ суорума суолламмыт үһү диэн. Тоҕо эрэ итинник кэпсэл өр сылларга баара.
Арааһа, билигин санаатахха, хоһооҥҥо “баарыҥ дии”, “кэриэстээн” диэн тыллардааҕын уонна музыката олус куруһун, мэктиэтигэр, дууһа кыланыытыныы иһиллэрин иһин буолуо...
Онтон хойут биирдэ поэт огдообото Александра Константиновна эрэдээксийэҕэ эрийбитигэр, өйдөөбүччэ, ыйыттым – Михаил Елисеевич ити хоһоону хаһан айбытай, кимиэхэ анаабытай диэн. Онуоха кини: “Ити миэхэ анаабыта. Биһиги кинилиин куорат таһыгар Сынньалаҥ дьиэтигэр билсибиппит. Кини доруобуйатынан аһаах буолан, күһүн аайы киирэн эмтэнэн, сынньанан сэниэ ылар эбит этэ... Мин буоллаҕына биирдэ эрэ киирдэҕим дии: эһиилигэр аттыгар баар буолуохпун, көрүөн баҕарбыт быһыылаах. Ахтыбыт иэйиитин айымньытыгар куппут...
Биһиги, урукку көлүөнэ кыргыттар, уолаттар, хас да сыл билсэн баран холбоһорбут. Ол иһин кэргэннии олохпут бигэ, чиҥ буолара”, – диэн сүр холкутук уонна бэрт судургутук быһааран кэбиспитэ.
Онон, бу ис хоһоонунан даҕаны, музыкатынан даҕаны олус дьүөрэлэспит (гармониялаах), саха ырыатын эйгэтигэр ойуччу элегия айыллыбыт устуоруйата итинник.
КҮҺҮҤҤҮ ЫРЫА
Ыраахтан ыллыыр ырыабын
Ыйдаҥа киэһэ ыытабын,
Эйигин саныы-саныыбын,
Элгээни кыйа хаамабын.
Кэм-кэрдии түргэн да эбит:
Күһүммүт номнуо эргийбит.
Саһарбыт хатыҥ лабаата
Сэбирдэх кыымын тамнаата.
Былырыын күһүн баччаҕа
Баарыҥ дии эн бу чагдаҕа,
Тыыланан иһэн ыллыыргын,
Тыыммакка, истэр буоларым.
Ол онтон маҥнай тэппитэ
Сүрэхпэр таптал иэйиитэ!
Ол онтон куорсун аспыта
Ыҥырар музам ымыыта.
Көмүһүөм, бүгүн ол тыабын
Кэриэстээн кэлэн турабын.
Эйигин саныы-саныыбын,
Элгээҥҥэ тааһы тамныыбын.