04.05.2021 | 19:11

Илиинэн суруйуу – эмтэнии биир көрүҥэ

Ааптар: Айыына ДОНСКАЯ
Бөлөххө киир

Билиҥҥи көмпүүтэр үйэтигэр илиинэн суруйарбыт улам аҕыйаан иһэр.  XX үйэ 80-с сылларыттан саҕалаан «суругунан эмтэнии» ньымата киэҥник сайдыбыта.  

Киһи күн аайы 15-30 мүнүүтэ устата бэйэтин ис туругун, тугу этиэн баҕарарын илиинэн суруйара олус туһалааҕын учуонайдар дакаастаабыттар. Бу дьарык кини доруобуйатыгар бары өттүнэн үчүгэйдик дьайар эбит. Санаа түһүүтэ суох буолар, утуйар уу нуорматыгар түһэр, бэл диэтэр, иммунитет бөҕөргүүр. 
Тоҕо оннук буоларый? Тоҕо диэтэххэ, илиинэн суруйарга мэйиигэ баар иэнийии (эмоция) учаастагын таһыгар баар нейроннар кытталлар эбит. Оттон көмпүүтэргэ бэчээттээтэххэ, олох атын учаастактар үлэлииллэр диэн быһаарбыттар. Киһи туохтан эмит долгуйдаҕына, кыыһырдаҕына «Мин холкубун» диэн этиини 20 төгүл суруйдаҕына уоскуйар үһү. 
Илиинэн суруйарга, холобур, үөрэтэр матырыйаалыҥ өйгөр ордук хатыыгын, болҕомтолоох буолаҕын уонна толкуйуҥ кэҥиир диэн учуонайдар быһаараллар. Итиннэ үлэлэһэр нейроннар билгэ уорганнарын (органы чувств), ону кытта хамсанар, саҥарар уо.о.д.а. уобаластары кытта ситимнээхтэр. 
Үчүгэй уонна чуолкай буочарынан суруйуу (каллиграфия) Кытайга, Японияҕа, Америкаҕа уонна да атын сирдэргэ улахан сэҥээриини ылар. Пекиннээҕи институт доцена Юань Пу «Каллиграфия уонна доруобуйа» ыстатыйатыгар каллиграфияны цигун гимнастикаҕа холуур. Бу дойдуларга илиинэн үчүгэйдик уонна чуолкайдык суруйуу киһи доруобуйатын бөҕөргөтөр, мэйии үлэтин күүһүрдэр, оннооҕор олоҕун уһатар дииллэр. 
Санкт-Петербург куоракка энтузиастар мэйии өттүнэн доруобуйаларыгар хааччахтаах оҕолору бастаан 15 мүнүүтэттэн саҕалаан каллиграфиянан дьарыктаабыттар. 7 кылааска киирэллэригэр үгүс оҕо математикаҕа, поэзияҕа, искусствоҕа дьоҕура сайдан барбыт. Сорохторо оннооҕор инбэлиит учуотуттан уһуллубуттар. 
Итинник каллиграфияҕа сыһыаннаах хас да холобуру аҕалыахха сөп. 
Иллэҥ кэммитигэр уруучуканан элбэхтэ суруйуохха. Бу дьарык туһатын бэйэбит эппитинэн-хааммытынан билиэххэ. 

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Саргылана Слепцова: «Хаһан эрэ утуйан хаалбыт иэйиибин уһугуннарда...»
Дьон | 12.06.2025 | 16:00
Саргылана Слепцова: «Хаһан эрэ утуйан хаалбыт иэйиибин уһугуннарда...»
Олорор эйгэбитин киэргэтэр дьон олохпутун сырдаталлар, кэҥэтэллэр. Кинилэр нарын куоластарынан, уус тылларынан, уран оҥоһуктарынан биһигини угуттууллар, үөрдэллэр. Бүгүҥҥү нүөмэрбитигэр биир оннук киһи – СӨ Куукула оҥорооччуларын сойууһун чилиэнэ, уус-уран оҥоһук маастара Саргылана Слепцова хараҕы сылаанньытар, дууһаны кынаттыыр дьарыгын туһунан кэпсэтиэхпит.  – Самаан сайын салаллан кэлбитинэн, Саргылана Живкустовна! Сэһэргэһиибитин саха дьонун...
Сыдьаайа: «Хайдахтаах да уустук түгэҥҥэ сырдык туруккун ыһыктыма!»
Дьон | 11.06.2025 | 10:00
Сыдьаайа: «Хайдахтаах да уустук түгэҥҥэ сырдык туруккун ыһыктыма!»
«Талааннаах киһи барытыгар талааннаах» диэн мээнэҕэ эппэттэр. Бүгүҥҥү дьоруойбут, кырдьыга да, барытыгар дьоҕурдаах ийэ, эбэ, кэргэн, дьүөгэ. Баайар, иистэнэр, амтаннаах ас да астыыр. Уһанан да ылыан сөп, оннооҕор түннүк өстүөкүлэтин тарбаҕынан эрэ кээмэйдээн сөрү-сөп гына быһан олордоро. Эдэригэр тэлэбиисэри, магнитофоннары кытта өрөмүөннүүрэ үһү. Туруорар үҥкүүтүн муусукатын бэйэтэ сааһылаан, “нарылаан” быһан,...
Билбэти билэргэ дьулуһабын
Дьон | 13.06.2025 | 16:00
Билбэти билэргэ дьулуһабын
Уһун кыһыннаах Саха сирин  олохтоохторо итии дойдуга сайыннарын уһата бараллар, сорохтор кыстаан да кэлэллэр. Маннык көстүү олохпутугар киирбитэ син ыраатта диэххэ сөп. Дьокуускай куорат олохтооҕо Елена Толстоухова биһиги самаан сайыммытын санатар кэрэ сирдэри кэрийэр, үһүс сылын итии дойдуга кыстаан кэлэр. Тэгил сирдэргэ тэлэһийэ сылдьар киһи кэпсээнэ үгүс, олоҕу көрүүтэ да...
Инникибит хайдах буолар?
Сонуннар | 05.06.2025 | 14:00
Инникибит хайдах буолар?
(Сыыппара тугу кэпсиирий?)