01.08.2021 | 15:14

Хоту – соҕуруу

Ааптар: Киин Куорат
Бөлөххө киир

Кус кэлбит сураҕа бөһүөлэги тилийэ сүүрдэ. Хаһан баҕарар буоларын курдук, ким бастакы кус төбөтүн хампы ыстаабытын туһунан сураҕы – садьыгы манааһын кэмэ саҕаланна.
Бүөтүр обургу ботуруон атыылаһан, саатын массыынатыгар укта сылдьыбыта ыраатта. Кини быйыл бастакы куһу булгуччу бастакынан өлөрөргө туруна сылдьар. Ол – бу ,,көтөр кириибэ,, диэннэрэ салыннарбат. Этэр ньымаларын барытын тутустахха, туох да буолбатыгар бигэтик эрэнэ саныыр.
Сарсыарда тыҥ хатыыта ойон туран массыынатын эһээт, ”сыр” гыннаран хаалла. Хоту диэки сырылатан кэлбитэ, кинини күүппүт курдук көҕөн үөрэ түһэн олорор эбит. Биһиги киһибит үөрэн сүрэҕэ тилигирии түстэ. Массыынатын тыа саҕатыгар туруораат, үөмэн киирэн ытыалаан бардырҕатта. Хата, биэстэ эстэрин илдьэ кэлэн абыранна. Үс көҕөнү хаалларан, үөрүүтүттэн үөгүлээн ылла. Бу бөһүөлэккэ саамай бастакы куһу кини өлөрдөҕө дии.
Уруккутун курдук сааскы чычаас ууну саллырҕаччы кэһэн киирэн иһэн, өйүгэр көтөр кириибэ көтөн түстэ. Киэһээ аһылык саҕана кэргэнэ быраабыла бөҕөнү кэпсээбитэ, мааска, бэрчээкки туһунан этэ да барыллыбат, кылаабынайа, «өлөрөн баран маһынан иилэн ылан кулуһуҥҥа түүтүн сиэтэҕин, иһин уҥкучах хаһан онно көмөҕүн” диэни санаан кэллэ. ,,Ээ, чэ, оннук мачайдаммаппын, бэрчээкким, мааскам баар, ылан үргээн кээһиллиэ, умата хайыы сылдьыллыбат», –  дии санаата. Мааскатын, бэрчээккитин кэтэн, кустарын ылан ботуоҥкатыгар угаттаата. Дьэ, онтон хотуна «олох түүтүн үргээн, астаан дьиэҕэ аҕалыллыахтаах үһү» диэбитэ өйүгэр охсулунна. Куһун үргүүр мучумааныгар түстэ. Субу манна үргүөҕүн, аһын ылан баран түүнү үргэҥнэтэн хаалларар сүрэ бэрт курдук. Онон кустарын атын сиргэ үргүүргэ сананна. Аллаах атаҕар массыынатыгар олорон, дьиэтин ааһа көтүтэн, кус түспэтэх сирин булан, ойуур саҕатыгар үргээн бурҕаҥнатта, иһин хоойун ылан сиргэ көмтө. Кустарын этин, быраабыла быһыытынан, салапаан мөһөөччүккэ уган, ботуоҥкатыгар хаалаата. Этиллибит быраабыланы тутуспут курдук сананан, астынна.
Дьиэтигэр кэлбитэ, чаһы үлэ чааһын тоҥсуйа көрүстэ. Дьиэ хотуна да үөрэ көрсүбэтэ.
«Хайа бу айылаах түүнү супту ханна сырыттыҥ? Дьиэҕин ааһа көтөн баран, хантан кэллиҥ?» –  диэн уоттаах доппуруос ортотугар хорос гынна.
«Хайа, доҕоор, онтон куспун үргээн, астаан кэллим, бултаабыт сиргэ астыыр сүрэ бэрт курдук этэ…».
Кус үргэнэн, астанан бэлэм кэлбитин истэн, дьиэтээҕи хотун сымныы быһыытыйда. «Дьэ, ким билэр, ханнык да кусчут куһу хоту өлөрөн баран соҕуруу тиийэн үргээн астаабытын туһунан остуоруйаҕа да истибэтэҕим. Аныгы үйэҕэ кустуур да ньымабыт уларыйан эрдэҕэ. Чэ, сүөкээ, үлэҕэр бара оҕус», – диэн буолла.
Өссө да элбэҕи, хоту – соҕуруу туһунан туустааҕы, тумалааҕы истэргэ бэлэм турбута, хата «кус кириибэ» туран быыһаатаҕа үһү.

Сонуннар

17.07.2025 | 08:57
Сурук киирдэ

Ордук ааҕаллар

Батыһыннара ыйар аналлаах Өлөөн буойуна — БатЫйа
Дьон | 10.07.2025 | 18:00
Батыһыннара ыйар аналлаах Өлөөн буойуна — БатЫйа
Батыйа позывнойдаах байыас билигин Украина Луганскай сиригэр Ийэ дойдубутун көмүскүү сылдьар. «Батыйа – батыһыннара ыйар, (указать направление)» диэн кини позывнойун суолтатын быһааран биэрбиттэрин, кырдьык да дии санаатым.  Кинини кытта дьиктитик кэпсэттибит. Тоҕо диэтэххэ кини олус уйан дууһалаах, кэрэни кэрэхсиир, айар үлэтин онно да сылдьан бырахпат – уруһуйдуур, уһанар, арааһы астыыр,...
Хас биирдии оҕуруотчут бэйэтэ үүннэрэр ньымалаах
Дьон | 18.07.2025 | 16:00
Хас биирдии оҕуруотчут бэйэтэ үүннэрэр ньымалаах
Сайыммыт урукку сыллардааҕар ураты сөрүүн, ардахтаах буолла. Ол эрээри сорох сатабыллаах хаһаайкалар оҕуруот аһын сиэн ырааттылар. Бүгүн оҕуруотчут, Дьокуускай Мархатыгар Дьахтар сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ Екатерина Чербоеваттан сүбэлэри ылабыт. – Үтүө күнүнэн, Екатерина Егоровна! Бөтүрүөп куйааһа ардаҕынан күндүлээн ааһа оҕуста. Сайыммыт сөрүүн буолла. Эйигин оҕуруотчут быһыытынан ааҕааччыларга билиһиннэрэбин, хас сылтан оҕуруот үүннэриитинэн...
Айталина Васильева: «Олох тэтимиттэн хаалсыбакка, сыалларбын ситиһиэхтээхпин»
Дьон | 17.07.2025 | 13:00
Айталина Васильева: «Олох тэтимиттэн хаалсыбакка, сыалларбын ситиһиэхтээхпин»
Бүгүҥҥү ыалдьытым Хаҥалас улууһун «1-кы Мальдаҕар нэһилиэгэ» МТ баһылыга Айталина Ивановна Васильева, дойдутун, нэһилиэгин туһугар сүрэхтиин-быардыын ыалдьар, эдэр киһиэхэ лоп-бааччы тыллаах-өстөөх, тобуллаҕас толкуйдаах киһи эрэ киэн туттуох ыччата. Кини туһунан биир дойдулаахтара сөҕөллөрүн, хайҕыылларын, махтаналларын этэллэр. «Айталина Ивановна улахан куоракка да үлэлиир кыахтаах киэҥ, ыраах, дириҥ көрүүлээх, эппитин сыыска-буорга түһэрбэт,...
Кэлэр нэдиэлэҕэ «Работай в Якутии» ыччат бэстибээлэ күүтэр
Сонуннар | 08.07.2025 | 14:14
Кэлэр нэдиэлэҕэ «Работай в Якутии» ыччат бэстибээлэ күүтэр
От ыйын 16 күнүгэр Дьокуускайга СӨ Нэһилиэнньэ дьарыктаах буолуутугар судаарыстыбаннай кэмитиэтэ орто анал уонна үрдүк үөрэх кыһаларын бүтэрбит ыччаты «Работай в Якутии» бэстибээлгэ ыҥырар. Тэрээһин Үлэ кыбаарталыгар ыытыллыаҕа. Бэстибээл сыала — эдэр исписэлиистэри үлэ миэстэтинэн хааччыйыы, үлэ ырыынагар бэйэ миэстэтин булунарга көмөлөһүү. Бэстибээл алта араас хайысханан ыытыллыаҕа: #ПРО_ГЛАВНОЕ, #ПРО_РОДИНУ, #ПРО_РАБОТУ,...