13.09.2022 | 13:42

Хатаска бэлисипиэттээх дьон холуонната бэлиэ сирдэргэ сырытта

(Айан Дьокуускай куорат 390 сылыгар, САССР 100 сылыгар ананна.)
Хатаска бэлисипиэттээх дьон холуонната бэлиэ сирдэргэ сырытта
Ааптар: Наталья РУФОВА
Бөлөххө киир

Бэҕэһээ, балаҕан ыйын 10 күнүгэр,  Хатаспытыгар бииргэ буоларбытыттан  бигэтийиини, сэргэстэһэ сылдьарбытыттан сэргэхсийиини, түмсүүлээх буоларбытыттан тирэхтэниини өссө төгүл бигэргэттибит, суон тиит мас лабаатыныы сомоҕолостубут. Ол курдук «Уулуссаҥ историятын бил» диэн бырайыак чэрчитинэн «Аһаҕас халлаан анныгар музей» диэн хайысханан хас эмит уонунан киһи бэлисипиэтинэн нэһилиэкпитин кэрийдибит. «100 сыл – 100 бэлисипиэт тэбээччи» аахсыйа сыала – соруга -- чөл олоҕу бырапагаандалааһын уонна  Ийэ дойдуга бэриниилээх буолууну иитии үлэтэ, доруобуйаны тупсарыы. 

Хатаспытыгар 72 уулусса баар эбит буоллаҕына 22 уулуссат уһулуччу үтүө майгылаах, үлэһит бэрдэ, хорсун – хоодуот дьоммут аатын сүгэр. Аахсыйабыт Дьаарын түөлбэтигэр баар Калачев Анатолий Петрович аатынан уулуссаттан саҕаланна. Ол кэннэ Малгин түөлбэтигэр киирэммит убайдыы- бырааттыы Малгиннар, Р.Ф. Николаев, И.И.Захаров, П.Н.уонна Н.Е Самсоновтар ааттарынан уулуссаларынан сыыйа С.А.Алексеев уулуссатыгар тахсаммыт Киэҥ Хочо түөлбэҕэ А.П.Никифоров уулуссатыттан саҕалаатыбыт. Онтон ини-бии Емельяновтар, Ф.Е. Константинов, А.Д.Андреев, Е.Н уонна Н.И. Дегтяревтар, А.Д.Дьяконов, А.И.Еремеев,С.К.Щукин, Е.А. уонна В.В. Мокрощуповтар уулуссаларын ааһаммыт сыыйа 1 Баҕарах түөлбэтигэр киирдибит. Онно П.П.Софронов, Е.М.Решетников, Д.И.Панаев,Ю.Н.Шараборин, Н.П.Петров, П.П.Федорова уулуссаларыгар таарыйдыбыт. Ол тухары бу ааттаммыт дьоннорбут туһунан киэн-тутта, өрө көтөҕүллэ кэпсээтибит – сэһэргээтибит. 
Бу түгэҥҥэ, бу күҥҥэ бу дьоммут аймах – билэ дьонноро, көлүөнэ ситимэ оҕолоро, сиэннэрэ саха дьонун сиэринэн  үөрэ – көтө айах тутар алаадьылаах, муорустаах, бэрэскилээх, кэмпиэттээх, сибэккилээх, хаартыскалардаах  көрсүбүттэрэ наһаа долгутуулаах, истиҥ-иһирэх эйгэни, махталлаах буолууну үөскэттэ. 


Дьэ ити курдук аахсыйаҕа нэһилиэнньэ араас эйгэтэ барыта кытынна – дьиэҕэ оҕо көрөн  олорооччу, бочуоттаах сынньалаҥҥа олороччу, оскуола  үс сүһүөх кылаастарыттан, күн бүгүн үлэлии – хамсыы сылдьааччы. Аахсыйа олохтоох дьаһалта, орто оскуола уонна "Тускул" КК ситимнээх үлэлэрин түмүгэ диэн чуолкайдаан этэр тоҕоостоох. Бу күҥҥэ, бу кэмҥэ олохтоох дьаһалта салайааччыта Пермяков Е.П, ХОО дириэктэри иитэр үлэҕэ солбуйааччы Обоюкин В.В, Тускул КК дириэктэрэ Чепалов В.А. аахсыйа кыттаачыларын кытта бииргэ буолан бэлисипиэтинэн сылдьыбыттара кэрэхсэбиллээх кэпсээн. Манна даҕатан эттэххэ, олохтоох дьаһалта кэлэктиибэ толору састаабынан кыттыбыта үтүө холобур  буолла. Бэрт кылгастык быһа тардан аахсыйа кыттыылаахтарын туһулаан этэр буоллахха: Павлов Руслан Николаевич, Саввин Михаил Гаврильевич, Винокурова Елена Анатольевна,Иванова Ньургуйаана Николаевна уо.д.а кытыннылар. Холуонна баһыйар үгүс өттө оҕолор буолаллара киһини олус үөрдэр.

Щукин К.С: 
- Дьэ бэртээхэй тэрээһин буолан ааста. Хатаспыт дьоно сомоҕолоһон биир кэккэ буолан оҕолуун - уруулуун айаннаан ааспыттара көрөргө үчүгэй бөҕө буоллаҕа.Биһиги Щукиннар дьиэ кэргэн оҕобут, уолбут Софрон Щукин аатын доргуччу ааттаан, кэпсээн - ипсээн ааспыттарыгар аахсыйа кыттыылаахтарыгар махталбыт улахан. Түгэнинэн туһанан, сиэннэрбитин, оҕолорбутун кытта Хатаспыт дьонун - сэргэтин кытта бииргэ буоллубут.


Винокурова Е.А : 
- Хатаска олохсуйбуппут хас да сыл буолла. Куоракка үлэлиир буоламмын, этэргэ дылы, сарсыарда барабын, киэһэ кэлэбин. Онон түгэнинэн туһанан, оҕолорбун кытта олорор бөһүөлэкпитин кэрийдибит. Уонна Хатаспыт киэҥин - куоҥун, дэлэйин - холойун сөҕө махтайа көрдүбүт.  Астык тутуулар, тупсаҕай суоллар бааллар эбит. Биллиилээх дьон - сэргэ туһунан сэргэх кэпсээни иһиттибит.Маннык тэрээһин билиҥҥи балысхан сайдыылаах олох хардыытын долгунугар оҕустаран күннээҕигэ эрэ охтон хаалыан сөптөөх түгэннэрдээх   кэмҥэ дойдуга тапталы, дьоҥҥо - сэргэҕэ ытыктабылы  иитиигэ - үөрэтиигэ суолтата улаханын бэлиэтиэм этэ.Тэрийээччилэргэ махтал буоллун.

М.Е.Христофорова:  
- Биһиги, Аҕа дойду улуу сэриитин  кыттыылааҕа,сэрии урусхалын чөлүгэр түһэриигэ бастыҥ үлэһитин А.Д.Дьяконов сыдьааннара,  бу тэрээһини тэрийбит Хатас нэһилиэгин олохтоох дьаһалтатыгар,Хатас орто оскуолатыгар, "Тускул" КК махталбыт улахан. Күн бүгүн аан дойду  үрдүнэн ыксаллаах, кытаанах күннэргэ бу курдук биир сомоҕо буолуу, түмсүү олус наадалаах. Билэр турар, үүнэр көлүөнэни, ыччаты патриотическай санааҕа иитиигэ үтүө холобур буоллаҕа дии. 


Дьэ ити курдук тэрээһин сыалын - соругун сиппититтэн тэрийээччилэр ис сүрэхпититиэн үөрэбит. Маннык экскурсияны аны аҕам саастаах  ытык дьоммутугар оҥоруохпутун баҕарабыт. Уратыта диэн ол экскурсия кинилэр саастарыгар, туруктарыгар сөп түбэһиннэрэн айана техниканан - оптуобуһунан буолуо диэн былаанныыбыт.

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Якут Шурик: «Атахпын быстыбатаҕым буоллар, өлүөхтээх этим»
Дьон | 21.11.2024 | 12:00
Якут Шурик: «Атахпын быстыбатаҕым буоллар, өлүөхтээх этим»
Суруналыыс кэпсэтэр киһитин кытта кини олоҕун, үөрүүтүн, үлэтин-хамнаһын, кыһалҕатын тэҥинэн үллэстэр. Оннук эрэ сүрэҕэр чугастык ылынан суруйдаҕына, ааҕааччыга тиийэр ыстатыйа тахсар. Мин Александрдыын кэпсэтэрбэр, чэчэгэйим кэйиэлээн, төбөм ыараан да ылбыта, сотору атаҕын быстарын кэпсиир, ону хайдах эрэ тулуйан истибит киһи дии олорбутум. Хараҕым уута да сүүрэрэ, күөмэйбин туох эрэ кэлэн...
Аҕаа, бырастыы
Сынньалаңңа | 27.11.2024 | 10:00
Аҕаа, бырастыы
Уйбаан нэһиилэ сэттис этээскэ сынньана-сынньана кирилиэһинэн тахсан, кыыһа олорор ааныгар кэлэн, оргууй соҕус тоҥсуйда. Баҕардар дьиэҕэ ким да суоҕа дуу дии санаан, кулгааҕын ааҥҥа даҕайан иһиллээн тура түстэ. Киһи атаҕын тыаһа хааман кэлэн, сиэнэ уол куолаһа нууччалыы: «Кто там?» – диэн ыйыппытыгар: – Мин. Тоойуом, мин кэллим, ааҥҥын арый, –...
Кымыс Байбал ыра санаата туолуо дуо?
Сытыы муннук | 28.11.2024 | 14:00
Кымыс Байбал ыра санаата туолуо дуо?
Үөһээ Бүлүү улууһун Маҥаас нэһилиэгин 9 оҕолоох ыалын улахан уола Байбал Васильев оҕо эрдэҕиттэн эппиэтинэскэ үөрэммитэ, хайдахтаах да уустуктан чаҕыйбат, кыраларга холобур буола улааппыта күн бүгүнүгэр  диэри биллэр. Ытык киһибит быйыл 75-с хаарын санныгар түһэрдэ, сааһырда. Ол эрээри олоххо киллэрбит кыһыннары кымыстыыр дьарыгын тохтотуон, өбүгэ кымыстыыр үгэһин үйэтитэр баҕатыттан аккаастаныан...
Туох да мээнэҕэ буолбат
Сынньалаңңа | 25.11.2024 | 23:17
Туох да мээнэҕэ буолбат
Сардаана куруук да холку-наҕыл бэйэтэ, мэктиэтигэр хараҕын уута биллэ-көстө ыгыллан тахсыар диэри абатыйда. Кыһыйбытын омунугар „үөрүүлээх“ сонуну тиэрдибит суотабайын дьыбааҥҥа элиттэ. Хаарыан былаан!! Күүтүүлээх көрсүһүү хаалла!! Бүгүн үлэтигэр бардаҕына табыллар буолбут!   Саатар, бэҕэһээ биллибитэ буоллар. Түүҥҥү дьуһуурустубатын кэнниттэн сынньаммакка, түүннэри былаачыйа тиктэн „быччайан“ олоруо суох этэ! Кыргыттара төһө эрэ хомойоллор....