18.12.2019 | 10:30

ДЬЫБАРДААХ АЙАН

Ааптар: Киин Куорат
Бөлөххө киир

Айаммыт суола илин эҥэр дьэ арыллан, кэлии-барыы, суксуруһуу саҕаланна. Доллоһуйар Дьокуускайбар дьыбардаах айаным саҕаланнаҕа. Оҕолорбор идэһэ эттээх, кууллаах хортуоппуйдаах дьэ айаннаатым. Сарсыарда эрдэттэн хоролло уһуктан, айанныахтаах таксибын кэтэһэ, үүттээх чэйбин иһэн сыпсырыйа  олордум.

Оҕолорум котокулар бүгүн эбэбит кэлэр диэн кэтэһэн чоҕулуһа олордохторо. Хоп курдук этиллибит кэмигэр массыынам тиийэн кэллэ. Эмээхсин куораттыыр үөрүүбэр таҥна охсон сүүрэн таҕыстым, оҕонньорум малы-салы массыынаҕа таһан ходьороҥноото. Тыа киһитэ кэһиитэ суох киирбэт, сиэннэр барахсаттар сибиэһэй ас сиэбэтэхтэрэ ырааттаҕа. Ии, оҕолорбор собо сырылатан сиэтиэм буоллаҕа диэн саныы-саныы, ол санаабыттан мичээрдээн, сымнаҕас олбохтоох массыынабар олорон куораппар айаннаан истим. Арай нухарыйан хаалбыппын, уһуктан кэлбитим куорат уоттара туман быыһынан көстөр буолбут эбит. Куораппыт барахсан туман бударык быыһынан үрдүк дьиэлэрэ хайалар курдук күлүгүрэллэр, массыыната туох да уу сүүрүгүнүү субуруһар, бу түргэннэрин, кымырдаҕас курдук аалсыһан түһэн. Суоппар уол куоракка киирэн баран, мөҕүттэрэ-үөхсэрэ элбээтэ, хайыаҥый, тыаҕа сүүрдэр курдук буолбатах, киһи барыта массыыналаммыт үйэтигэр араас суоппар үгүс буоллаҕа. «Ким ханна түһэрий?» - диэн суоппар ыйытара иһилиннэ. Мин арай биирдэ өйдөөбүтүм, аадырыспын таһыччы умнубуппун. Бээ, эрэ, ким этэй? Толкуйдуу сатаан кэбис, мэлигир, туох эрэ сотторон кэбиспитин курдук төбөм иһэ кубус-кураанах. Хата, мин дьолбор, кыыһым эрийдэ, онуоха аадырыспын ыйыттым, суоппар уолга бэйэтэ быһааран эттэ. Дьэ онтон син уоскуйан аадырыспар тиэрдэр ини диэн холкутук айаннаан истибит. Арай биир устудьуон оҕо барахсан уопсайга түһэбин диэтэ. Сотору үөрэх уопсайыгар кэллибит, суоппар “түс” диэтэ. Оҕо муҥнаах бастакы сыла эбит, сураһан билбитим, сээкэй дуомнаах. Арай ханан да уот-күөс көстүбэт, уолбут аны мунаахсыйда, бу дуу, бу буолбатах дуу диэхтээтэ. Суоппары кыратык кэтэһиэҥ дуо диэн көрдөстө. Суоппар уол ыксаатар да, син сөбүлэстэ. Сотору оҕобут төттөрү сукуҥнаан кэллэ. Вахтер киллэрбэтэ, уопсай аһылла илик диэтэ. Мин туран эттим: “Бээ, бу тымныыга хайдах сир-халлаан ортотугар хаалыаххыный, сүрүн, тыаттан кэлбит оҕо диэн киллэриэхтэрин”, - диэн тыл кыбыта олордум. Онтон суоппар уолу кытта кииристэ, эмиэ төннөн таҕыстылар. Олох киллэрбэппин, уопсай арылла илик диэн буолла. Бу куоракка хоноро суох оҕо хайдах буоларый, аам-даам ахсынньы тымныытыгар? Инньэ гынан бэйэбин кытта илдьэ бардым. Сарсыныгар кыыспын дьаһайан, бу оҕону уопсайыгар киллэрэр курдук кэпсэт диэн ыыттым. Кыыһым тиийэн кэпсэтэн, киллэттэрбит этэ. Дьэ, айыы накаас диэтэҕиҥ. Арай итиннэ бу оҕону ким да ыҥырбатах буоллун, оҕо барахсан ханна барар? Итинник сыыстаран, туора-маары, ойдом-сайдам сылдьан хаалар ыччат дьоммут туохха-туохха тиксэллэрэ буолуой? Аныгы үйэ диибит да, ама да, киһи барыта куоракка аймахтаах буолбатах, оҕо барыта сытыы буолбатах, кэнэн-симик уһук тыа оҕото баар буоллаҕа, ону ааһан дьон-сэргэ билигин үтүө санаалаах, амарах дууһалаах аҕыйаан, суоҕун кэриэтэ буолла. Оҕолоох  да, оҕото да суох дьон манныкка түбэстэххитинэ, устудьуон оҕоҕо көмөлөһө сатааҥ, олоххо арааһынай буоллаҕа, үтүө үтүөнэн ыччаккытыгар эргиллиэ дии.

Февронья ПОПОВА

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Хатас нэһилиэгэ үбүлүөйдээх ыһыаҕын Ойуу Хатыҥ  сиригэр ыытта
Сонуннар | 22.06.2025 | 15:03
Хатас нэһилиэгэ үбүлүөйдээх ыһыаҕын Ойуу Хатыҥ сиригэр ыытта
Бу дьиктилээх кэмнэргэ, сардаҥалаах сайыҥҥы күннэргэ күөххэ үктэммит, санныттан хаары түһэрбит киһи эрэ барыта сүргэтэ көтөҕүллэр, сүрэҕэ сүр күүскэ битигириир, сылы быһа тикпит мааны таҥаһын таҥнар, хамсаатар эрэ үрүҥ көмүһүн  күҥҥэ күлүмүрдэтэр, алтан чуораанын чугдаардар, уохтаах кымыһынан утахтанар, үтэһэлээх этинэн күндүлэнэр туоната – ЫҺЫАХ! Дьэ, манна буоллаҕа ахтылҕаннаах алтыһыы, үөрүүлээх...
Тааттаҕа Кыайыы ыһыахтара хайдах тэриллибиттэрэй?
Сонуннар | 19.06.2025 | 10:00
Тааттаҕа Кыайыы ыһыахтара хайдах тэриллибиттэрэй?
Таатта улууһун муниципальнай архыыбыгар харалла сытар сэдэх докумуоннарга олоҕуран, 1944-1945 сс. Кыайыы ыһыахтара хайдах  тэриллибиттэрин билсиэҕиҥ. Бу сырыыга Улуу Кыайыы 80 сылынан, ааспыты эргитэ, Кыайыы ыһыахтарын сырдатарга сананныбыт.   Бастакы докумуону көрүөххэ (оччотооҕу кэм суруйуута уларытыллыбата, хайдах баарынан бэчээттэннэ): Протокол №28. Очередного заседания Исполкома  Таттинского РСДТ. От 20 мая 1944 г.”...
Саргылана Слепцова: «Хаһан эрэ утуйан хаалбыт иэйиибин уһугуннарда...»
Дьон | 12.06.2025 | 16:00
Саргылана Слепцова: «Хаһан эрэ утуйан хаалбыт иэйиибин уһугуннарда...»
Олорор эйгэбитин киэргэтэр дьон олохпутун сырдаталлар, кэҥэтэллэр. Кинилэр нарын куоластарынан, уус тылларынан, уран оҥоһуктарынан биһигини угуттууллар, үөрдэллэр. Бүгүҥҥү нүөмэрбитигэр биир оннук киһи – СӨ Куукула оҥорооччуларын сойууһун чилиэнэ, уус-уран оҥоһук маастара Саргылана Слепцова хараҕы сылаанньытар, дууһаны кынаттыыр дьарыгын туһунан кэпсэтиэхпит.  – Самаан сайын салаллан кэлбитинэн, Саргылана Живкустовна! Сэһэргэһиибитин саха дьонун...
Билбэти билэргэ дьулуһабын
Дьон | 13.06.2025 | 16:00
Билбэти билэргэ дьулуһабын
Уһун кыһыннаах Саха сирин  олохтоохторо итии дойдуга сайыннарын уһата бараллар, сорохтор кыстаан да кэлэллэр. Маннык көстүү олохпутугар киирбитэ син ыраатта диэххэ сөп. Дьокуускай куорат олохтооҕо Елена Толстоухова биһиги самаан сайыммытын санатар кэрэ сирдэри кэрийэр, үһүс сылын итии дойдуга кыстаан кэлэр. Тэгил сирдэргэ тэлэһийэ сылдьар киһи кэпсээнэ үгүс, олоҕу көрүүтэ да...