07.03.2024 | 18:00

Дьэ, кырдьык да, хоту дойду хоһуун хотойо!

Көҥүл тустууга ССРС спордун маастара Михаил Васильевич Ноговицын төгүрүк 70 сааһын көрсө, чугас доҕотторун, үөлээннээхтэрин, аймахтарын, бииргэ төрөөбүттэрин, биир дойдулаахтарын ортотугар “Дьааҥы хоһуун хотойо Михаил Ноговицын” диэн кинигэ сүрэхтэннэ.
Дьэ, кырдьык да, хоту дойду хоһуун хотойо!
Ааптар: Баһылай ПОСЕЛЬСКАЙ
Бөлөххө киир

М.В. Ноговицын - көҥүл тустууга ССРС спордун маастара, ССРС үс төгүллээх боруонса медалиһа, ССРС Кубогын икки төгүллээх кыайыылааҕа, икки төгүллээх үрүҥ көмүс уонна боруонса призера, норуоттар икки ардыларынааҕы турнирдар икки төгүллээх кыайыылааҕа, хас да төгүллээх призера, Тбилиситээҕи “аан дойду аччыгый чемпионатын” үс төгүллээх призера, ССРС устудьуоннарын сэттэ, Украина сэттэ төгүллээх чөмпүйүөнэ, ССРС Сэбилэниилээх күүстэрин үс төгүллээх үрүҥ көмүс призера, ССРС Сэбилэниилээх күүстэрин Кубогын үс төгүллээх кыайыылааҕа, үстүү төгүллээх призера, Дьааҥы улууһун, Верхоянскай куорат уонна Дулҕалаах нэһилиэгин бочуоттаах олохтооҕо.

Кинигэ дьоруойун бу күн Сахабыт сирин аатырбыт бөҕөстөрө, ССРС спордун үтүөлээх маастардара - “Монреаль-1976” Олимпийскай оонньуулар чөмпүйүөнэ Павел Пинигин, үрүҥ көмүс призера Александр Иванов, “Үтүө дьулуур оонньууларын” чөмпүйүөнэ Василий Гоголев, СӨ физическэй култуураҕа уонна спорка миниистирэ, Афинытааҕы уонна Пекиннээҕи Олимпийскай оонньуулар кыттыылааҕа, аан дойду боруонса призера, Азия чөмпүйүөнэ Леонид Спиридонов, тустуу фанаттара, спорт суруналыыстара эҕэрдэлээтилэр.

“Саха сирин чулуу тустууктара” сериянан тахсыбыт элбэх хаартыскалаах, 60-ча ахтыылаах, 239 сирэйдээх “буруолуу сылдьар” бэртээхэй кинигэни Улуу тренер Д.П. Коркин иитиллээччитэ, физико-математическай наука кандидата Дмитрий Афанасьевич Егоров хомуйбут, Гаврил Петрович Стручков эрэдээктэрдээбит. Үбүлээһинин спорт министиэристибэтэ, Дьааҥы улууһун дьаһалтата, “Нөмүгү килиэп оҥорор собуота”, “Емеян” ХТ, Чурапчы улууһун үөрэҕин профсойууһун тэрилтэтэ уо.д.а.оҥорбуттар.

Кинигэ “Саханы саха дэппит тустуук уолаттарбыт”, “Аймахтарын ахтыылара”, “Чурапчы интэринээт-оскуолатыгар бииргэ үлэлээбит дьоно”, “Чугас доҕотторо, алтыспыт табаарыстара”, “Дьааҥы дьоно”, “Кинигэлэртэн, хаһыаттартан, сурунааллартан ыстатыйалар”, “Бырааттыы Ноговицыннар турнирдара” түһүмэхтэрэ уһулуччулаах бөҕөс туһунан сиһилии кэпсииллэр-сэһэргииллэр.

Сурукка-бичиккэ киирбитинэн, Михаил Ноговицын төрүччүтэ 1630 сылтан саҕаланар. Аҕата Василий Павлович Ноговицын, ийэтэ Татьяна Павловна Мандрова уон оҕолоох, ол иһигэр сэттэ боотур уолаттардаах ытыктанар ыал. Михаил учууталлар дьиэ кэргэннэрин үһүс оҕолоро. Верхоянскайга Саха АССР спордун маастара, Саха АССР үтүөлээх тренерэ  Николай Михайлович Давыдов тустууга оскуолатын ааһан, салгыы Чурапчыга Дмитрий Петрович Коркиҥҥа “буһан-хатан”, Киевкэ Георгий Анатольевич Бураковка сүдү бөҕөс буола уһаарыллыбыта. Бырааттарын тустуунан дьарыктаабыта, тустуу эйгэтигэр “бырааттыы Ноговицыннар” дэтэн, үөрэхтээх дьон оҥортообута. Бииргэ төрөөбүттэригэр эрэ буолбакка, тулалыыр дьонугар-сэргэтигэр “Убайынан” эрэ ааттанар, билиниллэр.

Киһи тас көрүҥүнэн кырата-улахана быһаарыллыбат. Михаил Ноговицын чугас доҕотторо-атастара мындырдык бэлиэтээбиттэрин курдук, “кыра киһи  хамсанара да элбэх, оҥороро да үгүс”. Ол курдук, сытыы өйүнэн-санаатынан, күүс-күдэх өттүнэн сөҕүмэр кыахтааҕын көрдөртөөбүтэ. Көрдөртүүр даҕаны. Киһи сөҕөр түгэннэрэ ытыктабылы, биһирэбили үөскэтэллэр. Ону күннээҕи олоҕуттан, тустуу киэҥ түһүлгэлэригэр соргулаах кыттыыларыттан да билиэххэ сөп.

Ааҕааччы киэҥ араҥатыгар анаммыт кинигэ олоххо-дьаһахха туһалаах, көрүдьүөстээх да түгэннэрдээҕинэн, сэҥээриини ылара саарбахтаммат.

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Ылланарга айыллыбыт олох
Дьон | 11.10.2024 | 12:00
Ылланарга айыллыбыт олох
Хаһааҥҥытааҕар даҕаны ардахтаах күһүн буолла. Уһун ардахтарга өйбөр куруутун “Тохтообокко ардах түһэр, Түннүкпэр таммаҕы ыһар...” ырыа тыллара ытыллар.   Биһиги көлүөнэ оҕолор үрдүкү кылаастартан саҕалаан “Ардахха санаа” ырыаны истэ улааппыппыт. Оччолорго, биллэн турар, ким тыла, ким матыыба буоларын улаханнык билэ да сатаабат этибит. Ырыа баар да баар. Киһи олоҕун кэрдиис кэмнэринэн...
Борис Борисов: «Пушкиҥҥа сүгүрүйүүм — “Евгений Онегины”  нойосуус билиим»
Дьон | 10.10.2024 | 10:00
Борис Борисов: «Пушкиҥҥа сүгүрүйүүм — “Евгений Онегины” нойосуус билиим»
Саха киһитэ тыйаатыры, артыыстары олус ытыгылаан  ылынар ураты көрөөччү. Ол оруоллары ураннык толорор артыыстартан сүдү тутулуктааҕын саарбахтаабаппын. Оннук биир үтүө киһи, Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуодунай артыыһа, Щепкин аатынан Үрдүкү театральнай училище “көмүс выпускнига” Борис Иванович Борисовы кытта өрөгөйдөөх 75 сааһынан сэһэргэстибит.   – Артыыс буолар баҕа санаа оҕо эрдэххиттэн баара дуу? –...
Кинини саха быһаҕа быыһаабыта
Дьон | 11.10.2024 | 10:00
Кинини саха быһаҕа быыһаабыта
Кинилэр – биһиги дьоруойдарбыт, кинилэр – өлөллөрүн кэрэйбэккэ эйэлээх олох туһугар охсуһаллар, бааһырбыт доҕотторун өстөөх уотун аннынан быыһыыллар, бука бары быраат, убай диэн ыҥырсаллар.   Бу анал байыаннай дьайыы бүттэҕинэ, элбэх кэпсэниэ, элбэх кистэлэҥ арыллыа, ким эрэ ол саҕана кимиэхэ да эппэтэх санаатын дьэ этиэ турдаҕа. Сорох ардыгар киһи дьиибэргиир, итэҕэйиэ...
Биэнсийэ туһунан тугу билиэххэ?
Тускар туһан | 17.10.2024 | 12:00
Биэнсийэ туһунан тугу билиэххэ?
Судаарыстыба социальнай өттүнэн көмүскэлэ суох нэһилиэнньэҕэ араас суол чэпчэтиилэри көрөр. Оттон ону бары билэбит, бырааппытын толору туһанабыт дуо?  Мантан аллара биэнсийэ уонна онно сыһыаннаах уларыйыылар, чэпчэтиилэр тустарынан санатыһан, быһаарсан ааһыаҕыҥ.   Үлэлиир уонна үлэлээбэт киһи биэнсийэтэ Биэнсийэ күннээҕи наадыйыыны толуйбатын быһыытынан, сынньалаҥҥа тахсан да баран салгыы үлэлии хаалааччы үгүс. Оччотугар кинилэр,...