«Чэгиэн олохтоох нэһилиэк» бырайыак саҕаланна!

Эрдэ Ил Дархан Айсен Николаев: «Саха сиригэр физическэй култуураны уонна спорду сайыннарыыга ураты болҕомто ууруллар. Аҕам саастаах көлүөнэҕэ уһун үйэлэниини хааччыйар дьарыктары, адаптивнай спорду эмиэ өрө тутуохха наада. Онон «Чэгиэн олохтоох нэһилиэк» бырайыак өйөнүөхтээх, бүтүн өрөспүүбүлүкэ үрдүнэн тарҕатыахха наада»,– диэн турар.

“Чэгиэн олохтоох нэһилиэк” бырайыак 2021 сылтан 30 муниципальнай тэриллиигэ үлэлии турар. Билигин манна эбии 70 нэһилиэк кыттыһан, спордунан уонна физическэй култууранан хабыллыы 2030 сылга 67% тэҥнэһэрэ күүтүллэр.

СӨ Бырабыыталыстыбатын Бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Сергей Местников этэринэн, 2023 сылга бырайыагы олоххо киллэриигэ, ол иһигэр спорт тэрээһиннэрин ыытыыга, мэтээл, кубок, грамота о.д.а. атыылаһыыга өрөспүүбүлүкэ бүддьүөтүттэн 15 мөл. солк. көрүллүбүт.

Ити курдук, физическэй култууранан уонна спордунан утумнаахтык дьарыктаныыга, чэгиэн-чэбдик олоҕу тутуһууга Арассыыйа Бэрэсидьиэнэ Владимир Путин уонна Саха Өрөспүүбүлүкэтин Аҕа Баһылыга Айсен Николаев биэрбит сорудахтарын толорууга күргүөмнээх хамсааһыннар бараллар.

Дьон-сэргэ, оҕо-ыччат чэгиэн-чэбдик сылдьалларыгар туһуламмыт дьоһун дьаһалы биллэрэр үөрүүлээх быһыыга-майгыга ыытыллыбыт өрөспүүбүлүкэ таһымнаах тэрээһиҥҥэ дьаһал кыттыылаахтарын – Сахабыт сирин араас муннуктарыттан түмсүбүт нэһилиэктэр баһылыктарын Саха Өрөспүүбүлүкэтин Бырабыыталыстыбатын Бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Сергей Местников, өрөспүүбүлүкэ физическэй култуураҕа уонна спорка миниистирэ Леонид Спиридонов эҕэрдэлээтилэр.

Бырайыак быйыл өрөспүүбүлүкэ 100 нэһилиэгэр үлэлиэҕэ.

“Чэгиэн олохтоох нэһилиэк” бырайыагы көҕүлүүр өрөспүүбүлүкэ нэһилиэктэрин ааттарыттан Уус Алдан улууһун 2-с Лөгөй нэһилиэгин баһылыга Иннокентий Троев, Орто Халыма улууһун 2-с Хаҥалас нэһилиэгин баһылыга Юрий Гуляев, Нам улууһун Хатырыгын нэһилиэгин баһылыга Юрий Дьяконов тыл эттилэр.

“Чэгиэн олохтоох нэһилиэк” бырайыакка үлэлэрин саҕалаабыт нэһилиэктэр баһылыктара, чуолаан Өлөөн эбэҥки национальнай оройуонун Кирбэй национальнай нэһилиэгин баһылыга Владислав Николаев санаатын кытта үллэһиннэ:

– Бүгүн өрөспүүбүлүкэ нэһилиэктэригэр, олор истэригэр Арктика нэһилиэктэригэр, үөрүүлээх түгэн буолла. Биһиги СӨ физическэй култуураҕа уонна спорка министиэристибэтэ, миниистирбит, олимпиец Леонид Николаевич Спиридонов Саха АССР уонна өрөспүүбүлүкэҕэ физкултуурунай хамсааһын төрүттэммиттэрэ 100 сылынан көҕүлээбит “Чэгиэн олохтоох нэһилиэк” диэн хамсааһыны өйөөммүт, бииргэ үлэлиир туһунан Сөбүлэһиигэ илии баттаары кэлэн турабыт. Өлөөн оройуонун баһылыга Лена Степановна Иванова маассабай спорду күүскэ өйүүр. Соторутааҕыта 1-кы регионнар икки ардыларынааҕы Спартакиада ыытылынна. Спартакиада иитинэн ССРС ыһыллыаҕыттан Арктика оройуоннарыгар бастакы улахан күрэхтэһии тэриллэн, нэһилиэктэрбит сэргэхсийдилэр. Спорка өссө утумнаахтык дьарыктаналларыгар хайҕаллаах дьыала оҥоһулунна. Уонтан тахса сыл спортсаалата суох олорон бараммыт, икки сыллааҕыта оройуоммутугар икки этээстээх саҥа оскуола киирбитэ бу иккис сыла. Инньэ гынаммыт оскуолабыт үөрэнээччилэрэ спорт бары көрүҥүнэн, ордук сөбүлээн игровой көрүҥнэринэн дьарыктаналлар уонна номнуо көрдөрүүлээхтэр. Оройуон волейболга, баскетболга, минифутболга күрэхтэһиилэригэр сэмэй ситиһиилэрдээхтэр. Биһиэхэ тустуу өрө тутуллар. Дьоҕурдаах оҕолорбут Горнай Бэрдьигэстээҕин, Уус Алдан оҕо спорт оскуолаларыгар, Чурапчы институтугар үөрэммиттэрэ, үөрэнэ да сылдьаллар. Ону таһынан, быйыл нэһилиэкпитигэр спортивнай саала тутуллан үлэҕэ киириэхтээх. Онон, ити объектар үлэҕэ киирдэхтэринэ, нэһилиэк чөл олоххо тардыһыыта, маассабай спордунан дьарыктаныыта өссө күүһүрүөҕэ. Аны туран, ааспыт нэдиэлэҕэ үгэскэ кубулуйбут  табабыт бырааһынньыга ааста. Таба сүүрдүүтэ – киһи сэниэтин ылар, сүрдээх тыҥааһыннаах күрэхтэһии. Табанан сүүрдүүгэ элбэх көрүҥнэр бааллар. Эдэр табаһыттарга 1-кы сугулаан буолан ааста. Хас да көрүҥҥэ күрэхтэһэннэр, нэһилиэкпит оҕолоро бастакы-иккис миэстэлэнэннэр итиэннэ “Буран” снегоход ылан, үөрүүбүт-көтүүбүт улахан.

Мин үөрэхпинэн физкултуура учууталабын. СГУ педфагын бүтэрбитим. Урут хайыһарынан, биатлонунан дьарыктанар этим. Онон спорду икки илиибинэн өйүүбүн. Нэһилиэгим дьоно-сэргэтэ физкултууранан уонна спордунан дьарыктаннахтарына, доруобуйалара тупсарыгар саарбахтаабаппын. Спордунан дьарыктанар киһи дэгиттэр сайдыылаах буолар диэн бигэ санаалаахпын. 

Орто Халыма улууһун 2-с Хаҥалас нэһилиэгин баһылыга Юрий Гуляев:

– Биһиги нэһилиэкпит улуус саамай ыраах сытар бөһүөлэгэ, суола-ииһэ суоҕун кэриэтэ. Улуус киинин – Орто Халыма куораты, атын ыаллыы сытар нэһилиэктэри кытта сиринэн сырыы кыһыҥҥы кэмҥэ эрэ баар. Бу “Чэгиэн олохтоох нэһилиэк” бырайыакка биһиги өссө былырыын киирсэн, номнуо үлэбитин саҕалаабыппыт. Ол курдук, сүрүн болҕомтобутун маассабай спорка уурдубут. “Уһун үйэлэнии”, ГТО уонна “Спорт” хайысхаларынан үс инструктор үлэлээтэ. Бу бырайыактарынан аҕам уонна орто саастаах биир дойдулаахтарбытын барыларын кэриэтэ хаптыбыт. Скандинавскай хаамыыга улахан үлэ барда. Оҕо, дьахтар аймах тыаҕа сир астыы баралларыгар, сайын айылҕаҕа сынньана тахсалларыгар хаалыктарын тута сылдьаллар, үлэ тэрилтэлэринэн, түөлбэлэринэн эмиэ бу көрүҥ улахан сэҥээриинэн туһанар.

Маны таһынан, “Көҕүлээһинтэн – профессионализмҥа” девизтээх ыччат бырайыагар кыттаммыт, сайыҥҥы спорт балаһааккатын уонна спорт саалабытыгар тренажернай ылары ситиспиппит. Дьон, ыччат чөл олохтоох буоллун, спордунан дьарыктаннын диэммит, былырыын Саха Өрөспүүбүлүкэтин Аҕа Баһылыгын Граныгар кыттаммыт, “Ски-паарка” ылбыппыт, ону Дьокуускайтан бу саҥа тиэннибит, масссыына суола баарынан ыытан кэбиһиэхпит. Мантан саас туруоруохпут. Спорт объектарын өрөмүөнүн нэһилиэнньэ күүһүнэн ыытарга быһаарынныбыт, субуотунньуктар былааннарын ылынныбыт. Тутууга наадалаах маспыт кэрдиитин саҕалаатыбыт. Уопсайынан, биһиги нэһилиэкпит спорка кыттарга баҕата улахан, «Чэгиэн олохтоох нэһилиэк» бырайыактан элбэҕи күүтэбит, маннык хамсааһын саҕаламмыта саамай тоҕоостоох диэн санаалаахпыт.

Өрөспүүбүлүкэ улуустарын нэһилиэктэрин баһылыктара “Чэгиэн олохтоох нэһилиэк” бырайыак түстээччитэ уонна салайааччыта, Саха Өрөспүүбүлүкэтин  физическэй култуураҕа уонна маассабай спорка управлениетын начаалынньыга Роман Оконешниковы кытта бииргэ үлэлэһии Сөбүлэһиитигэр илии баттастылар.

Саха Өрөспүүбүлүкэтин Бырабыыталыстыбатын Бэрэссэдээтэлин солбуйааччы Сергей Местников, Саха Өрөспүүбүлүкэтин физическэй култуураҕа уонна спорка миниистирэ Леонид Спиридонов, физическэй култуура уонна маассабай спорт управлениетын начаалынньыга Роман Оконешников үрдүк трибунаҕа туруоруллубут символическай кнопканы үһүөн бииргэ баттааннар, “Чэгиэн олохтоох нэһилиэк” бырайыак үлэтэ саҕаламмытын биллэрбиттэрэ дохсун ытыс тыаһынан доҕуһуолланна!

Ити курдук, физкултууранан уонна спордунан дьарыктанарга сир ахсын көхтөөх үлэ саҕаланна.