Барыта кыраттан саҕаланар
Экология кыһалҕаларын туһунан, бастатан туран, волонтердар толкуйдууллар. Көхтөөх экологтар Дьокуускай хас биирдии ыалыгар күннэтэ тахсар бөҕү тус-туһунан, көрүҥүнэн наардаан туттарар үөрүйэхтэри киллэрэргэ кыһаллаллар. Бу хамсааһыны хайҕыахха эрэ сөп. Ол курдук, Дьокуускайга «Раздельный сбор. Якутск» волонтердар хамсааһыннара үлэлиир. Кинилэр куорат олохтоохторо бөхтөрүн наардаан хомуйууга бэлэмнэр, систиэмэ эрэ оҥоһуллуон наада диэн санаанан салайтаран, кэнники сылларга утумнаах үлэни ыытан кэллилэр.
Айылҕа чөл туруктаах буоларын туһугар олохтоох дьаһалта эмиэ туһааннаах дьаһаллары ылар. Куорат араас туочукаларыгар, элбэх кыабртыыралаах олорор дьиэлэр тастарыгар бөҕү наардаан хомуйуу ууруналара турдулар. Дьокуускайга кытаанах бөҕү арааран мунньар маҥнайгы муниципальнай пуун баар буолла (Поярков уул., 17/2).
Дьокуускайга барыта 16 бөҕү арааран мунньар туочука үлэлиэҕэ. Пууннары “Дьокуускайдааҕы экологическай хампаанньа” хааччахтаммыт эппиэтинэстээх тэрилтэ дьаһайыаҕа.
Үөһэ этиллибит тэрилтэ генеральнай дириэктэрэ Сергей Петров иһитиннэрбитинэн, саҥа эбийиэк инвесторынан Дьокуускай куорат дьаһалтата буолла.
Куорат баһылыгын солбуйааччы Георгий Гаврильев бэлиэтээбитинэн, бу Олохтоох дьаһалта Дьокуускайдааҕы экологическай хампаанньаны кытта пилотнай бырайыактара буолар. Тустаах быһаарыныы сыл саҕаланыыта ылыллыбыта, бөҕү араарар алта пуун оҥоһулларыгар 261 тыһыынча солкуобай үп тыырыллыбыта.
Манна мунньуллубут пластик бытыылканы, алюминий бааҥканы уонна хортуону арааран, сааһылаан, наардаан баран атын регионнарга, чуолаан Иркутскай куоракка переработкаҕа ыыталлар.
Куорат дьаһалтата киин куорат олохтоохторун бөх боппуруоһун быһаарар үлэҕэ көхтөөх кыттыыны ыларгытыгар ыҥырар.
Бөҕү арааран мунньар пууннар аадырыстара:
- Бүлүү трагын 3 км, 1/4
- Бүлүү трагын 6 км, 11/1
- Автодорожнай уул., 2/4
- Ойуунускай уул., 10
- П. Алексеев уул., 72/1
- 203-с микрооройуон 1, 12 уонна 18 куорпустара
- Курашов уул., 6
- Каландарашвили уул., 32
- Ленин пр., 17
- Октябрьскай уул., 17
- Поярков уул., 17/2.
Сотору кэминэн пууннар бу аадырыстарга баар буолуохтара:
- Каландарашвили уул., 23/1
- Киров уул., 31/4Б
- Аммосов уул., 4/1-4/2
- Петр Алексеев уул., 7/2-15/2
- Короленко уул., 25.
Үтүө санаа хаппахтара
Дьокуускайга, Арассыыйа бүттүүнүгэр курдук, “Добрые крышечки” хамсааһын үлэлээбитэ хаһыс да сылыгар барда. Эргэ пластик хаппахтары туттаран эһиги икки куобаҕы биирдэ өлөрөҕүт:
айылҕаны ыраастыыгыт;
доруобуйаларыгар хааччахтаах оҕолорго көмө буолаҕыт.
Араас утах, уу, оҕо пюретын, кетчуп, үүт, о.д.а. хаппахтарын мунньан туттарыаххытын сөп. 8 туонна пластик хаппах хомулуннаҕына (биир грузовик массыына) биир инбэлиит оҕоҕо саҥа кэлээскэ атыылаһыахха сөп. Бу 4 мөлүйүөн хаппах (1 киилэҕэ ортотунан 500 хаппах киирэр) – биир хаппах сыаната 7 харчы, пластмаасса биир туонната – 25 тыһыынча солкуобай!
Холобур, ааспыт сыл ахсынньытыгар @dobrye_krishechki волонтердара Аллараа Халыма Черскэйигэр олорор Женя Батюшкиҥҥа саҥа инбэлиитинэй кэлээскэ ыларыгар көмөлөспүттэрэ.
Женя – ыарахан дьылҕалаах оҕо. Кини балтараа сааһыгар диэри оҕо-оҕо курдук улаатан испитэ, онтон эмискэ комаҕа киирэн хаалбыта. Балтараалааҕар ийэтэ онкологическай ыарыыга ылларбыта, биир сылынан суох буолбута. Женяны эбэтэ Матрена Ильинична көрөр-истэр.
Женя билигин 13 саастаах, ыарыытын содулуттан сатаан хаампат, саҥарбат, өйөбүлэ суох олорбот. Урукку кэлээскэтэ кыччаан хаалбытыгар, “Добрые крышечки” бырайыак киниэхэ саҥа кэлээскэ ыларга күүс-көмө буолла. Манна ким баҕарар, пластик хаппаҕы анал контейнерга илдьэн укпут, кыттыгастаах буолуон сөп!
“Добрые крышечки” – Арассыыйа бары регионнарыгар ыытыллар аһымал аахсыйа. Хаппахтары хомуйан Москва куоракка ыыталлар. Салгыы пластик собуоттарга туттарыллар, төлөбүрэ "Волонтеры в помощь детям-сиротам" пуонда счетугар түһэр. Бу харчыга доруобуйаларыгар хааччахтаах тулаайах оҕолорго реабилитацияны ааһар тиэхиньикэни атыылаһан биэрэллэр.
Маннык хаппахтары туттарыахха сөп:
- 2 уонна 4 диэн маркировкалаах аһылык бытыылкатын хаппахтарын;
- Tetra Pak уонна Дой-пак упаковка хаппахтарын;
- BERICAP (В) маркировкалаах хаппахтары;
- 5 лиитэрэлээх бытыылка хаппаҕын уонна тутаахтарын;
- Play-Doh хаппахтарын уонна 5 лиитэрэлээх уу канистратын, өстүөкүлэ сууйар суурадаһын хаппахтарын;
- арыы хаппахтарын хайаан да сыатын сууйуллуохтаах.
Туттарбаккыт:
- Үөһэ ыйыллыбыттан атын маркировкалаах хаппахтары;
- Tetra Pak упаковка моойдорун;
- бытовой химия уонна косметика хаппахтарын.
“Добрые крышечки” пластиковай хаппахтары тутар сир аадырыһа: Бүлүү трагын 3 км, ¼, “Юником” маҕаһыын таһыгар.
Аптекашеринг – бөҕү аҕыйатыы биир ньымата
Ыалдьыбат туһугар тугу гыныахтаахпытый? Биллэн турар, бэйэбитин көрүнэбит, иҥэмтиэлээхтик аһыыбыт уонна чөл олоҕу тутуһабыт.
Экологтар этэллэринэн, экологичнайдык эмтэнэри эмиэ сатыахтаахпыт. Ол аата иккистээн туһаныллар хахтаах эмтэри атыылаһа сатыахтаахпыт. Алюминиевай блистердэри, саше-пакетиктары, испириистэри уонна ингалятордары Дьокуускайга билигин туппаттар.
ВКонтакте социальнай ситимҥэ эмп тобохторун атастаһар, ылсар-бэрсэр “АПТЕКАШЕРИНГ ЯКУТСК” бөлөх арылынна. Коронавирус дьаҥа тарҕанан турар кэмигэр, эмп-томп аптекаларга бүтэн хаалар түгэнигэр, дьон бу ситимҥэ киирэн бэйэ-бэйэлэригэр көмөлөсүһэр буоллулар.
Маны таһынан, туттуллубакка хаалбыт эми-тому тутар, быраабыланан суох оҥорор “Эко-Партнер” тэрилтэ үлэлиир: 89142739305 уонна 89245911627 төлөпүөннэринэн билсиэххитин сөп.
Ханнык да эмп тобоҕун унитазка, раковинаҕа тоҕор, бөххө быраҕар сыыһа! Маны кыыллар сиэхтэрин сөп. Эбэтэр бу эмп бөххө быраҕыллан сири өр сыллар устата буорту гынар.
Дьон өйө-санаата уларыйдаҕына...
Дьокуускайга иккистээн туһаныллар бөҕү (анал терминэ – “вторсырье”) хомуйар, тутар 4 бөдөҥ тэрилтэ баар. Холобур, “Века” тэрилтэ макулатураны тутан аныгы итиини тутар матырыйаалы – эковатаны оҥорон таһаарар. “Чөл сир” хампаанньа пластик бытыылкалары тутан, тротуарнай билиитэлэри оҥорор.
Туһаныллыбыт батарейкалары “Планета Электро маҕаһыыҥҥа” туталлар. Биир батарейка сиргэ сытан 20 квадратнай миэтэрэ сири, 400-500 лиитэрэ ууну буорту гынар кыахтаах. “Планета Электро” маҕаһыын – батарейкалары айылҕаҕа буортута суохтук оҥорор Челябинскай собуотун кытта дуогабардаһан үлэлиир Саха сиригэр билиҥҥитэ соҕотох тэрилтэ.
Туттуллубут, алдьаммыт гаджеттары “Респект” цифровой техника маҕаһыыннарыгар туттарыахха сөп. Оттон энергосберегающай лаампалары хас биирдии салайар хампаанньа олохтоохторуттан тутар эбээһинэстээх.
***
“Саха – айылҕа оҕото” диэн мээнэҕэ этиллибэт, айылҕа харыстабылын боппуруостара биһиэхэ ордук чугастар. Дьон өйө-санаата уларыйан, туттуллубут малы-салы, бөҕү-сыыһы хомуйарга болҕомтолоох буолан эрэр. Ол иһин биирдиилээн аахсыйаларга кыттар дьон элбээн иһэр.
Экологтар этэллэринэн, бастаан оҕолортон саҕалыахтаахпыт. Оҕо кыра эрдэҕиттэн, холобур батарейкалары мунньан анал сиргэ илдьэн туттарар буоллаҕына, өйүн олоруута уларыйар, айылҕаны харыстыыр кыахтаах эбиппин диэн санааны иитиэхтиир.
Билигин күөгэйэр күммүтүгэр сылдьар эдэр дьон айылҕаттан туһанар эрэ менталитеттаахпыт – “потребитель уопсастыбатыгар” олоробут. Оттон биһиги оҕолорбут “өйдөөх туһаныы” (“разумное потребеление”) уопсастыбатыгар олоруохтара.
БӨХПҮТҮН НААРДААН ТУТТАРЫАХХА:
Бытыылкалар
1/ПЭТ/PET/РЕТЕ
Араас утах, уу бытыылкалара
Сайҕыыбыт, кыччатан дьаарыстыыбыт. Хаппаҕын туспа туттарабыт.
“Юником”, Вилюйскай тр., 3 км, ¼
“Экопартнер”, ИП Петров Е.Н., 50 лет Сов. Армии, 53/3, Төл: 241-317
8-999-173-86-85
“Вторпроект”, Базовый пер., 3/4 , төл: 50-59-39
Хаппахтар
02 HDPE уонна 4 LDPE
Ас, утах бытыылкатын, тетра-пак, дой-пак хахтарын хаппахтара. 5 лиитирэлээх уу бытыылкатын хаппаҕа уонна тутааҕа. 19 л уу бытыылкатын хаппаҕа.
Кирдээх, маркировката суох, иһигэр атын матырыйаалтан вкладыштаах хаппахтары туппаттар.
“Юником”, Вилюйскай тр., 3 км, ¼
“Прометей” уонна 203 мкрн подъезтарыгар
“Алмазэргиэнбанк” офистарыгар
Пластик
1/ПЭТ/PET/РЕТЕ/
Бытыылкалара, иһиттэр, контейнердар о.д.а.
2/ПНД/ HDPE/ Пакеттар, пищевой пленка, фасовочнай пакет, канистралар, бытовой химимя тааралара о.д.а.
4/ПВД/ LDPE/PELD/ Брендовай пакеттар, зип-пакеттар, биэдэрэ, таас о.д.а.
Сууйабыт, куурдабыт.
Кирдээх, фольгированнай пластигы туппаттар. Маркировката / бэлиэлээх хас да булкадаһыктааҕы туппаттар. “Биоразлагаемай” пакет 3,6,7 маркировкалааҕы туппаттар.
“Чөл сир”, ИП Николаев А.Ю., тротуарнай билиитэ оҥорорго, Мэҥэ Хаҥалас улууһа, Павловскай с., Терютская уул., 1а. Төл: 8-999-082-78-73
Дьокуускайга “Раздельный сбор” аахсыйалар кэмнэригэр эрэ туталлар.
Стрейч-пленка
Упаковочнай пленка
Кыра кээмэйдээх гына сааһылыыбыт.
Скотч туппаттар.
“Экопартнер”, ИП Петров Е.Н., Сэбиэскэй Армия 50 сыла уул., 53/3, Төл: 241-317
8-999-173-86-85
“Carton Company”, ИП Соболева Н.А., Заимка 6. Төл: 8-984-116-87-99
“Вторпроект”, Базовый пер., 3/4 , төл: 50-59-39
Хортуон
Хортуон, гофрокартон
Маркировката РАР 20, 21
Сымыыт ячейката, араас табаар хаҕа.
Кыра кээмэйдээх гына сааһылыыбыт.
Тетрапак, ламинированнай (Хайыта тыытан көрөбүт, пластиктаах хортуон мээнэ хайдыбат), сыалаах-арыылаах, кирдээх хортуону туппаттар.
“Экопартнер”, ИП Петров Е.Н., Сэбиэскэй Армия 50 сыла уул., 53/3, Төл: 241-317
8-999-173-86-85
“Carton Company”, ИП Соболева Н.А., Заимка 6. Төл: 8-984-116-87-99
“Вторпроект”, Базовый пер., 3/4 , төл: 50-59-39
Макулатура
А4 кумааҕы, тэтэрээт, эргэ кинигэ (хаҕа суох).
Хаһыаты “Вектор” эрэ тутар.
“Экопартнер”, ИП Петров Е.Н., Сэбиэскэй Армия 50 сыла уул., 53/3, Төл: 241-317
8-999-173-86-85
“Carton Company”, ИП Соболева Н.А., Заимка 6. Төл: 8-984-116-87-99
“Вторпроект”, Базовый пер., 3/4 , төл: 50-59-39
“Вектор” (Эковата) ХЭТ, 50 лет Сов.Армии, 3. Төл: 8-964-425-31-86
Алюминий бааҥкалар
Араас утах бааҥкалара
Сайҕыыбыт, сууйабыт, хам тутабыт.
Кэнсиэрбэ бааҥкатын туппаттар.
“Юником”, Вилюйскай тр., 3 км, ¼
“Trash2cash”, Билибин уул., 17/1г. Төл: 8-914-275-71-76
БУОРТУЛААХ ТОБОХТОРУ ТУТАЛЛАР:
Батарейкалары
Алдьамматах, хампарыйбатах эрэ буоллаҕына.
“Планета Электро” маҕаһыыннара
МФЦ офистара, сорох атыы-эргиэн кииннэрэ, оскуолалар, библиотекалар.
Люминесцентнай лаампалары (ртуттаахтар)
Биирдиилээн дьонтон
Хампаанньалартан, юридическэй сирэйдэртэн
Салайар хампаанньалар
“Новые технологии” ХЭТ
Төл: 32-09-38, 8-924-765-09-58
“Экопартнер”, ИП Петров Е.Н.
Петровскай уул., 2
Төл: 8-914-2-739-305
Градусниктары
Хаппахтаммыт өстүөкүлэ бааҥкаҕа
“Экопартнер”, ИП Петров Е.Н.
Петровскай уул., 2
Төл: 8-914-2-739-305
Аккумулятордары
Массыына киэннэрин, “бесперебойник” аккумулятордарын
“Trash2cash”, Билибин уул., 17/1г. Төл: 8-914-275-71-76
Сонуннар
Ордук ааҕаллар
