Аан дойдуга урут суох энциклопедия тахсан эрэр

Энциклопедия бастакы таһаарыыта «Энциклопедия Олонхо: Олонхосуты» диэн ааттанан быйыл тахсыаҕа. 2027 сылга диэри биэс туом тахсара былааннанар. Бу таһаарыы биир сүрүн уратыта – аан дойдуга бастакытын норуот эпоһын систиэмэлээһин буолар.

Бастакы туом кэнниттэн кэлэр таһаарыылар олоҥхо сюжеттарыгар, персонажтарыгар, эпос уонна уопсастыба, эпос универсалията уонна уникалията диэн тиэмэлэргэ ананыахтара.

Олоҥхо институтун дириэктэрэ Руслан Анисимов кэпсээбитинэн, бастакы туомҥа бүттүүн норуот түмсэн үлэлэһэ сылдьар: “Энциклопедияҕа 700 олоҥхоһут туһунан сэдэх чахчылар киириэхтэрэ. Өрөспүүбүлүкэ кыраайы үөрэтэр исписэлиистэрэ  бары үлэлэһэн, улуустар култуураҕа управлениелара, библиотекалара көхтөөхтүк көмөлөһөн эрэллэр. 140-ча олоҥхоһут аймах-билэ дьонноро информацияны хомуйаллар, ситэрэн-хоторон, сыыһаны көннөрөн, эбии матырыйаалы булан биэрэллэр”.

“Олоҥхо энциклопедията” дьэрэкээнник киэргэтиллэн, иллюстрацията элбэх уонна эриэккэс буолара күүтүллэр. Научнай-популярнай таһаарыы быһыытынан ааҕааччы киэҥ араҥатыгар ананыаҕа.

“Бу энциклопедия биһиги өрөспүүбүлүкэбитигэр эрэ буолбакка, дойду тас өттүгэр да ирдэнэр, атын норуоттарга туһалаах таһаарыы буолуохтаах. Маннык хабааннаах үлэ Арассыыйа үрдүнэн суох. Холобур, Кыргызстаҥҥа, Манас Национальнай академията баар сиригэр, быйыл «Эр Тёштюк» эпос энциклопедиятын оҥорон таһаардылар”, - диир Олоҥхо институтун дириэктэрэ.

Олоҥхо энциклопедиятын таһаарыы идеята ХИФУ-га бастаан 2011 сыллаахха үөскээбит. Олоҥхону чинчийэр научнай институт бастакы дириэктэрэ Василий Иванов салалтатынан үлэ 2014 сыллаахтан саҕаланан барбыт, 2017 сыллааха энциклопедия хара барыйаана бэлэм буолбут. Ол иннинэ 2016 сыллаахха ХИФУ учуонайдара Башкортостан Наукаҕа академиятыгар “Башкир энциклопедията” научнай-издательскай кииҥҥэ анаан-минээн баран үөрэнэн кэлбиттэр. Биһиги энциклопедиябыт тахсыытыгар башкирдар консультант быһыытынан үлэлэһэн эрэллэр эбит.

Энциклопедияны таһаарар эрэдээксийэ хамыыһыйатыгар, Ил Дархан Айсен Николаев ыйааҕынан, министиэристибэлэр салайааччылара, туһааннаах биэдэмистибэлэр, учуонайдар, Олоҥхо Ассоциациятын салалтата, Олоҥхо тыйаатыра, Национальнай архыып үлэһиттэрэ киирбиттэр.

Руслан Анисимов тоһоҕолоон бэлиэтииринэн, энциклопедия наука, ол аата саха эпосоведениетын, сайдыытын биир туспа таһымҥа таһаарар. Олоҥхону үөрэтии, чинчийии биир сиргэ турбат, кэми кытта тэҥҥэ сайдар. Ону Олоҥхо институтун учуонайдара 400-тэн тахса научнай үлэни таһаарбыттара да бигэргэтэр. Онон энциклопедия курдук улахан үлэ олоххо киириитэ кэм-кэрдии ирдэбилигэр, сайдыы таһымыгар хоруйдуур улахан историческай соругу толорууга тэҥнэһэр.