Тымныыттан харыстанабыт

Кэлэр нэдиэлэттэн хабараан тымныылар түһүөхтэрэ. Сорохтор маннык күннэргэ сылаас суорҕаҥҥа сууланан баран сытыахпытын эрэ баҕарабыт дииллэр. Дьиҥэр, тымныыттан харыстанар сүбэлэри туһаннахпытына, кыһын бүппүтүн да билбэккэ хаалыахпытын сөп.

Көҥүллэммэт утахтар

Сорох дьон таһырдьа тахсыахтарын иннинэ хайаан даҕаны итии чэйи, кофены иһэллэр, тоҥуохпут суоҕа дии саныыллар. Ол сыыһа эбит. Тоҕо диэтэххэ бу утахтары итиилии истэххинэ, тымырдарыҥ кэҥииллэр, ол иһин тымныыга организм сылааһын түргэнник сүтэрэр. Тохтооҥ, бээ, оччотугар аһыы утах абырыаҕа диэн үөрүмэҥ. Ону баара, арыгы испит киһи бастаан утаа сылыйар уонна бэрт түргэнник тоҥор. 

Сыалаах-арыылаах ас ордук

Тымныыга хам аччык, этэргэ дылы, кураанах куртахтаах тахсар – улахан сыыһа. Ас биһиги организммытыгар оттук оруолун толорор. Аһа суох сатаммаппыт, тоҥобут. Ол иһин таһырдьа тахсыаххыт иннинэ эбэтэр уһуннук сылдьар былааннаах буоллаххытына, үчүгэйдик аһааҥ. Үрдүк калорийдаах, сыалаах-арыылаах ас ордук. Уойуохпут диэн долгуйумаҥ, аһаабыт аскыт 70%-на организмы сылытарга ороскуоттаныаҕа.

Тымныы күннэргэ бастыҥ астар: эт, сыа, балык, эриэхэ, сыыр, хортуоппуй, курага, банаан.

Саарпыккытын сөпкө бааныҥ

Ахсынньы аам-даам, тохсунньу томороон тымныыларыгар муннугутун тууна баанымаҥ. Тоҕо диэтэххэ тымныыга саарпык мууска кубулуйар, ол организмҥытыгар өссө кутталлаах. Саарпыктарын тууна баанар дьон ордук элбэхтик тымныйаллар, ангиналыыллар. Ол оннугар түөскүтүн уонна күөмэйгитин саарпыктаныҥ.

Төбө ыарыытын аргыс оҥостумаҥ

Сорох эдэр дьон чап-чараас бэргэһэлээх эбэтэр олох даҕаны төбө сыгынньах сылдьалларын үгүстүк көрөбүт. Сылаас дойдуларга барсар муода сиэртибэтэ буолумаҥ.“Массыынанан сылдьабын”, “чугас олоробун”, “бүрүчүөскэбин харыһыйабын” диэн куотунар сатаммат. Бэрт түргэнник тахсан киирэргэ даҕаны бэргэһэҕитин кэтэргитин умнумаҥ.

Таһырдьа тымныыга мэйии тымырдара кыарыыллар, онтон дьиэҕэ киирдэххэ, төттөрүтүн, кэҥииллэр. Температура түһүүтэ-тахсыыта биһиги тымырдарбытыгар улахан охсуулаах. Оннооҕор менингиттиэххэ сөп. Төбө ыарыытын олоххут арахсыспат аргыһа оҥостуоххутун баҕарбат буоллаххына, бэргэһэлээх сылдьыҥ.

Сөпкө таҥныҥ

Ханнык да халыҥ сибиитэрэни эбэтэр сылаас саҕынньаҕы бэйэтинэн эрэ кэттэххитинэ, тымныыттан харыстаабат. Ол эбэтэр таҥас халыҥа улахан оруолу оонньообот, хас да хос таҥас абырыыр. Холобур, маайка (футболка), сибиитэрэ уонна истээх сон. Хаппыыста курдук үрүт үөһэ таҥныбатаргыт да, сөбүгэр көрөн, халыҥнык таҥна сатааҥ.

Бараары сылдьан суунумаҥ

Сорох дьон үлэлии барыахтарын иннинэ баттахтарын суунар үгэстээхтэр. Ыксаан, оннооҕор ситэ куурдубакка, таһырдьа ойоллор.

Тымыр сылаас ууга кэҥиир, оттон тымныыга, төттөрүтүн, кыарыыр диэн өйдөөҥ. Онон дьыл тымныы кэмигэр киэһэ душтанар эбэтэр ванналанар ордук.

Кириэм

“Илиим, сирэйим балык хатырыгын курдук” диэн муҥатыйар дьон баар. Кырдьык, кыһын киһи тириитэ хатырар. Ол иһин сирэйгитин кириэмнэнэ сылдьыҥ диэн косметологтар сүбэлииллэр. Уоскутун гигиеническэй помаданан соттуҥ.

Настарыанньаттан тутулуктаах

Итэҕэйиҥ-итэҕэйимэҥ, санаата түспүт, хомойо, кыыһыра сылдьар киһи ордук тоҥор эбит. Аны туран, күн-дьыл туругун көрөн баран, эрдэттэн “ычча” диир дьон баар. Ол иһин таһырдьа тахсыахтарын инниттэн “тоҥоллор”. Ити сыыһа. Киһи санаатынан олорор. “Тымныы баҕайы, айака, тугу да гыныахпын баҕарбаппын” диэбэт буолуҥ.

Кыһын тымныы эрээри, дьоллоох дьоҥҥо ичигэс!