Тэллэйтэн сүһүрбэт туһугар

Арассыыйаҕа сыл аайы  тэллэйи сиэһини кытта сибээстээх   сүһүрүү бэлиэтэнэ турар. 
Тэллэй – куртахха ыараханнык “буһар”  бородуукта. Тэллэйгэ организмҥа «буһан» быстыбат хитин диэн суба (клетчатка) олус элбэх. Ол иһин,  тэллэйи төһө да таптаабыппыт иһин, ас буһарар уорганнарыгар ханнык да ыарыыта суох,  доруобай эрэ дьон сиирэ ордук.

Сүһүрүү төрүөттэрэ

Тэллэйтэн сүһүрүү сүрүн төрүөтүнэн тэллэй астаах  эттигэр  токсиннар бааллара буолар. Ону таһынан тэллэй ыарахан металлары, радионуклидтары, сир үрүт араҥатыттан пестицидтары мунньар.

Киһи доруобуйатыгар  тэллэй бу көрүҥнэрэ ордук улахан кутталы үөскэтэллэр:

–  сытыган тэллэй (поганка),

кыһыл уонна  пантернай  мухомор,

свинушка,

чөҥөчөк тэллэйэ (опята),

үөстээх тэллэйдэр, 

лепиота,

волоконница уо.д.а.

Тэллэйтэн сүһүрүү тарҕаммыт төрүөттэринэн  тэллэй сэлээппэтин эттиктэригэр  (ардыгар атахтарыгар) радионуклидтар мунньуллуулара буолар. Онтон саамай актыыбынайдара – цезий.

Доруобуйа эмсэҕэлээбэтин курдук

Тэллэйтэн сүһүрүүттэн сэрэнэр миэрэлэри саҥа тэллэйдээччилэр эрэ буолбакка, уопуттаах тэллэйдьиттэр эмиэ билиэхтээхтэр. Сүрүн быраабылалары тутустахха, сүһүрэр куттал хаһан баҕарар кыра буолар.

Онуоха СӨ Роспотребнадзор управлениета тугу сүбэлиирий?

Билбэт тэллэйдэргитин хомуйумаҥ. Саарбахтыыр буоллаххытына – ол тэллэйи быраҕар ордук. Оннук тэллэйи  атын тэллэйдэргитин кытта бииргэ уурар да сыыһа.

Эргэрбит уонна чиэрбэлэммит тэллэйдэри ылымаҥ.

Тэллэйи хомуйаргытыгар  кини өҥүн-дьүһүнүн: сэлээппэтин  өҥүн, атахтарын (атахтарыгар тиэрбэстэр бааллар дуу, суохтар  дуу) болҕомтолоохтук көрүҥ.

Тэллэйи полиэтилен бакыакка хомуйуллубат, ордук корзина барсар.

Тэллэйи дьиэ сылааһыгар 3 чаастан ордук харайыллыбат.

Ханнык баҕарар тэллэйи бэлэмниэххитин иннинэ үчүгэйдик ыраастааҥ уонна буһарыҥ.

Кыра оҕолор тэллэйдээх аһылыгы сиэбэттэрэ ордук.

Ботулизм – ыарахан
ыарыы

Тэллэй ботулизм курдук олус ыарахан ыарыы төрүөтүнэн буолуон сөп. Ботулизмы көбүтээччилэр   сүрүннээн кырыска бааллар. Тэллэй кэнсиэрбэлэниэн иннинэ ситэри ыраастамматах уонна кичэллээхтик сууллубатах буоллаҕына, тэллэйгэ сир кыра өлүүскэлэрин кытта  ботулизмы көбүтээччилэр эмиэ баар буолуохтарын сөп. Кинилэр дьиэтээҕи термическэй ыраастаһыҥҥа бэриммэттэр, өлбөттөр. Оттон салгын киирбэт,  ыксары бүөлэммит бааҥкаҕа киһиэхэ буортулаах дьаат – микробтаах токсин үөскүүр куттала улахан. Ботулизмынан ыалдьыы тэллэйи  сиэбитиҥ 12-72 чаас кэнниттэн биллэр.

Ботулизм сибикилэрэ:

– Төбөҥ ыалдьар, айаҕыҥ куурар, хотуолуугун, сыптарыйаҕын, иҥиириҥ тардар, ыйыстарыҥ ыарыыр уонна көрөрүҥ мөлтүүр (биридимиэт икки буолан, чуолкайа суох көстөр).

Тэллэйи хомуйаргытыгар, бэлэмнииргитигэр уонна астыыргытыгар  болҕомтолоох буолуҥ. Сүһүрүү сибикитэ билиннэ да, төһө кыалларынан түргэнник  эмтиир тэрилтэ көмөтүнэн туһаныҥ. Быраас ыйыыта-кэрдиитэ суох бэйэҕит эмтэнимэҥ.