Төгүрүк сыл олохтоох оҕуруот аһа

Киин куоракка «Саюри» диэн дьоппуон омуктуу ааттаах төгүрүк сыл оҕуруот аһын үүннэрэр тэпилииссэ баарын билбэт киһи суоҕа буолуо. 2016 сылтан үлэлиэҕиттэн кыһыннары-сайыннары оҕурсу, помидор, ону сэргэ бытархай үүнээйилэри – укуруобу, петрушканы, салааты үүннэрэн куорат маҕаһыыннарыгар тиһигин быспакка атыылыыр. Саамай сүрүнэ – манна үүммүт оҕуруот аһа ыраах сиртэн айаннаан кэлбиккэ тэҥнээтэххэ, этэргэ дылы, тэпилииссэттэн сонно тута остуолга баар буола түһэр. 

Дьон-сэргэ сөбүлээн хамаҕатык атыылаһар оҕурсута, помидора хайдах усулуобуйаҕа үүнэрин илэ харахпытынан көрөөрү, Сыырдаах сэлиэнньэтигэр баар «Саюри” тэпилииссэҕэ ыалдьыттыы бардыбыт.  Биһигини маркетинг салаатын салайааччыта С.В. Воронин уонна агроном-технолог Т.М. Иванов көрсөн кэпсии-кэпсии экскурсиялаттылар. Тэпилииссэ киэҥэ-куоҥа харахха тута быраҕыллар.  Киин галерея икки өттүнэн оҕурсулаах уонна томаттаах блоктар бааллар. Сорохторго бытархай үүнээйилэр (укуруоп, салаат, петрушка, мята уо.д.а) уонна арассаадалар үүнэн тураллар.

Сергей Воронин, маркетинг салаатын начаалынньыга:

– Мин манна былырыыҥҥыттан үлэлиибин. Тэпилииссэбит уопсай иэнэ – 1,8 гектар. Үлэһиппит уопсай ахсаана 90 киһи, олортон 27 –  оҕуруот аһын үүннэрээччи. Бастаан тэпилииссэ эксперимент быһыытынан үлэтин саҕалаан баран, үчүгэй үүнүүнү биэрэн, кэҥэтэр былаан киирбит. Сылын аайы көрдөрүү үрдээн иһэр. Быйыл сыл бүтүүтэ кэҥэттэммит, эбии 6 блок үлэҕэ киириэҕэ. Оччоҕо уопсайа 15 блок буолуоҕа. Билигин кыра үүнээйилэртэн биэрэс кэтээн көрүүнү бара сылдьар. Сотору кэминэн редис, баклажан атыыга тахсарга бэлэмнэнэллэр.

Биллэн турар, тэпилииссэ иһэ наһаа итии, сииктээх. Үлэһиттэр эппиттэринэн, дьиҥэр, наһаа сииктээх буолан итии курдук үһү. Биһиги сылдьар күммүтүгэр тэпилииссэ температурата 23 кыраадыс итии, сиигэ быһа холоон 70-ча % диэбиттэрэ.

Агрономияҕа улахан сыһыана суох киһи көрүүтүгэр, биир дьиктитэ диэн, «Саюри” оҕуруот аһын гидропоника диэн ньыманан үүннэрэр эбит. Ол курдук үүнээйилэр дьиэтээҕи тэпилииссэҕэ курдук буорга үүммэттэр, силистэрэ үүнээйини аһатарга анаммыт суурадаһынтан хааппыланан аһаан тураллар. Уулаах суурадаһын төгүрүк суукканан быһа холоон 40-ча мүнүүтэ буола-буола 100 мл таммалыыр эбит.

Аны үүнээйини куоппастааһын туһунан кэпсиир буоллахха, томат үүнэр блогар химияны туттумаары, тойон ыҥырыалары туһаналлар эбит. Үлэһиттэр этэллэринэн, хас биирдии томат блогар 90-ча устуука ыҥырыа баар үһү.

Тимир Иванов, агроном-технолог:

– Хайа күн тэрилли-эҕиттэн «Саюри» томаттары тойон ыҥырыанан куоппаһырдар (оҕурсулар бэйэлэрэ куоппаһыраллар). Бастаан араас сиртэн – Англияттан, Израильтан атыылаһар этибит. Билиҥҥи ыҥырыаларбытын Украинаттан ылбыппыт. Биирдии блокка 3-түү ыҥырыа «уйата» баар, хас биирдиитигэр 80 ыҥырыа олорор. Билигин үүннэрэн турар томаппыт суорда «Трованзо” диэн (голландскай). Тэпилииссэ гидропоника ньыматынан үлэлиир буолан, оҕуруот аһын үүннэрээччилэр буору кытта үлэлээбэттэр. Ол оннугар күнү быһа сэбирдэҕи кытта үлэ. Бэйэбит суоттаан таһааран, биирдии үүнээйиттэн үстүү сэбирдэҕи быһар табыгастааҕын быһаарбыппыт. Бу билигин кэлэн турар блокпутугар быһа холоон 4 тыһыынча кэриҥэ томат уга баар. Тэпилииссэ төһө улаханыттан көрөн, 9, 11 эрээтинэн үүннэрэбит, хас биирдии эрээт 100 тахса миэтэрэ усталаах.

Томаты нэдиэлэҕэ үстэ 1 кв. м. быһа холоон 60 киилэни хомуйаллар. Ол аата биирдии тэпилииссэттэн 800-900 киилэни хомуйаллар (томат тэпилииссэтэ икки). Ситэ буспатах томаттары ыскылаакка 3 хонук курдук сытыараллар. Үлэһиттэр этэллэринэн, оччоҕо амтана өссө тупсар, минньийэр.  Оҕурсу блоктарыгар быһа холоон 6-8 тыһыынча оҕурсу уга баар эбит. Өлгөм үүнүүнү ылар курдук туох уоҕурдууну тутталларын ыйыттым. Онуоха Новосибирскайдааҕы аграрнай университеты бүтэрбит эдэр үлэһит, агроном көмөлөһөөччүтэ Герман Ордахов маннык хоруйдаата:

– Уоҕурдуу чуолкай састаабын, бырыһыанын этиллибэт. Ол эрэн биһиги киһи доруобуйатыгар буортулаах уоҕурдуулары туттубаппыт диэн этэрим наадалаах. Барыта ГОСТ-ка эппиэттиир уоҕурдуулары олох кыра концентрациялаах суурадаһын оноробут. Тиһигин быспакка уоҕурдуу төһө элбэх кутуллубутун кээмэйдии сылдьабыт, онтубут көҥүллэнэр нуорматтан 10 төгүл кыраны көрдөрөр.

«Саюри» тэпилиисэтэ рекламаҕа наадыйбат. Сыырдаах сэлиэнньэтигэр баар фирменнэй маҕаһыыннарын аана сабыллыбат – атыылаһааччы баһаам. Ордук бырааһынньыктар иннилэригэр манна массыына, уочарат бөҕө дииллэр үлэһиттэр. Онон «Саюри» бородууксуйата куорат уонна чугас улуустар остуолларын маанылаах аһа буолар. Маркетинг салаатын начаалынньыга Сергей Воронин тэпилииссэлэргэ эбии блоктар тутуллан бүттэхтэринэ, үлэ өссө тэтимирэн, саҥа таһымҥа тахсыахпыт диэн санаатын үллэстэр.