25.03.2020 | 19:04

Степановтар музей балаҕаннаахтар

Ааптар: Киин Куорат
Бөлөххө киир

Чурапчы улууһун Одьулуунугар Степановтар дьиэлэрин тиэргэнигэр саха балаҕанын музей оҥостубуттар. Ыал ийэтэ, эбээтэ Христина Исааковна өбүгэ олоҕун туһунан ыччатыгар өйдөтөр үлэни хайдах тобулбутун кэпсиир:

– Биһиги 70 сааспытын ааспыт дьоммут, кырдьаҕас ыалбыт. 6 оҕолоохпут, 10-тан тахса сиэннээхпит. Мин үйэм тухары буҕаалтырдаабытым, кэргэним Иван Иванович ДТ-75 тырахтарыыһынан өргө диэри үлэлээбитэ.

Саха балаҕанын музей оҥорор туһунан санаа Одьулууҥҥа кэлэн барбыт улахан халаан уутун кэннэ үөскээбитэ. Бастаан балаҕаммытыгар бэйэбит олорор дьиэбит этэ. Онтон уу кэлэн барбытын кэннэ балаҕаммыт муостата эҥин барыта өрө сүргүллэн, оһоҕо сууллан түспүтүгэр оҕолорбут көтүрэн кэбиһээри гыммыттара. Онуоха аҕалара “биһиги манна музей тэриниэхпит” диэн тохтоппута. Онон бу музейбыт барыта аҕабыт идеятынан олохтоммута диэххэ наада.

Аҕабыт маһынан уһанар, мин иистэнэбин. Онон илиибитинэн ону-маны син сатыыр дьоммут. Халаан кэннэ балаҕаммытын чөлүгэр түһэрбиппит. Былыргылыы олоҕу көрдөрөр сыаллаах-соруктаах буоламмыт, буор муостанан хаалларбыппыт уонна аҕабыт оҕолорун кытта наара ороннору оҥортообута. Эргэ малы-салы аймахтарбытыттан хомуйбуппут. Ким туохтааҕынан биэрбиттэрэ.

Мындаҕаайыттан Дьөгүөр Дьөгүөрэбис Аммосов диэн убайбын анаан-минээн ыҥыран таһааран, былыргылыы ньыманан симии көмүлүөк оһох оҥорбуппут. Оһох оҥоһуутугар оҕолор, сиэннэр бары илии-атах буолан көмөлөспүт буоланнар, билигин да оһохторун наһаа күндүтүк көрөллөр-истэллэр. Оттон көннөрү көрө кэлэр дьон былыргылыы оҥоһуллубут көмүлүөгү эргиччи тутан-хабан имэрийэ сылдьан сыныйан көрөн бараллар. Наһаа үчүгэй буолар эбит – уоту тардара, сылааһы биэрэрэ, олох буруолаабат.

Ийэм былыргы ыксаабын сөргүтэн, иһити-хомуоһу муспуппут. Эһэлэрэ сиэннэригэр былыргы оҕо оонньуурдарын оҥорбута: талах ынахтартан

саҕалаан, хабылыгы, хаамысканы барытын. Былыр кулунчук атаҕын туйаҕын быалаан аттаах оонньуурун санаан оннугу оҥорбута – бу билигин оҕо аймах саамай сэҥээрэр экспоната буолан хаалла.

Биһиги, эһээлэр уонна эбээлэр, былыргы олохпут укулаатын туһунан аныгы оҕолорго төһө баҕарар элбэҕи кэпсиэхпитин сөп. Ол эрэн оҕолорбут ол кэпсээннэртэн төһөтүн өйдүөхтэрэ биллибэт. Оттон маннык кырдьык баар этэ диэн кэпсээн баран, туттаран, оонньотон көрдөрдөххө, өссө туһалаах буолара биллэр. Эһиги өбүгэлэргит бу иһиккэ уу баһаллара, маннык чугууҥҥа эт буһарынарбыт, хатараанньыга лэппиэскэ буһара, маннык таҥнарбыт-саптарбыт о.д.а. көрдөрө-көрдөрө кэпсиир наһаа үчүгэй. Оттон сиэннэрбит бу балаҕаммытынан Москваҕа тиийэ научнай-практическай конференцияларга ситиһиилээхтик кытталлар. Балаҕаммыт – биһиги саха ыччатын иитиигэ кыракый кылааппыт буолла диэн астына саныыбыт. Ким баҕалаах, Одьулууҥҥа кэлбит-барбыт ыалдьыт барыта кэлэн босхо көрөн барыан сөп.

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Бобёр: «Үрдүк Айыылартан эрэ көрдөһөҕүн, ханнык да хамандыыр кэлэн быыһаабат»
Дьон | 09.05.2025 | 14:00
Бобёр: «Үрдүк Айыылартан эрэ көрдөһөҕүн, ханнык да хамандыыр кэлэн быыһаабат»
Анараа хас биир күн күндү: бүгүн бааргын — сарсын суоххун... Уолаттарбыт барахсаттар араас моһолтон, чуһуурар буулдьаттан, үөһээттэн көтөн кэлэр «дьэгэ-баабалартан» кыл түгэнэ, мүччү-хаччы түһэн төннөн кэллэхтэринэ, айыыларбытыгар эрэ махтанабыт буоллаҕа. «Бобёр» позывнойдах хорсун буойун иккистээн хантараак баттаан сэриилэһэ сылдьан бааһыран, билигин Москваҕа госпитальга  кэлэн эмтэнэ сытар.   Бобёр 2023 сыл саҥатыгар,...
Эр киһи наада дуо?
Сынньалаңңа | 18.05.2025 | 21:35
Эр киһи наада дуо?
Бу киһи эмиэ мэлийдэ. Күүтэн-күүтэн көхсүм сылайда, кэтэһэн-кэтэһэн кэтэҕим элэйдэ. Баҕайы, эмиэ ханна эрэ халаара сылдьара буолуо, эбэтэр гаражка тиийэн хаартылыы олороро дуу? Уопсайынан, эр киһи туохха наадалааҕый? Күннээҕи олоххо дуу, түүҥҥү таҕылы ханнарыыга дуу? Саатар дьиэтигэр кэлэн дьыбааҥҥа тиэрэ түһэн тэлэбиисэр да көрөрө баҕалаах. Сорох дьахталлар эрбит суох буоллаҕына...
Историяны сэгэттэххэ...
Сонуннар | 10.05.2025 | 12:06
Историяны сэгэттэххэ...
Улуу Кыайыы 80 сылын чэрчитинэн быйылгы сыл Арассыыйаҕа Аҕа дойдуну көмүскээччи, Саха сиригэр Ийэ дойдуну көмүскээччи сылларын биллэриллибитэ.  Оттон култуура  тэрилтэлэригэр быйыл – История өйдөбүнньүгүн сыла.   Дьокуускайга сахаттан бастакы Сэбиэскэй Сойуус Дьоруойа Федор Кузьмич Поповка аналлаах пааматынньык турда.  Дьоруой биир дойдулаахтара, Мэҥэ Хаҥалас улууһун Баатара нэһилиэгин бэрэстэбиитэллэрэ дьоруой аймахтара  Федор...
Айталина Спиридонова: «Бэйэ-бэйэҕин сатаан истиһэр, биир көрүүттэн өйдөһөр буолаҕын...»
Дьон | 17.05.2025 | 18:00
Айталина Спиридонова: «Бэйэ-бэйэҕин сатаан истиһэр, биир көрүүттэн өйдөһөр буолаҕын...»
Бүгүҥҥү сэргэх сэһэргэһээччибит күөрэгэй чыычаахтыы дьырылатар куолаһа көрөөччү кутун-сүрүн тутар. Кини сөбүлээн толорор ырыатыгар ыллыырыныы, «сүрэҕинэн талар сиргэ тугу таптыырын». Билсиҥ, «Туймаада» судаарыстыбаннай ырыа ансаамбылын солиһа Айталина Спиридонова.   • Тылбын ыйыстан кэбистим, испиттэн туох да тахсыбат... • «Чэ, дьээбэҕэ...» диэн тиийбиппит... • Киһи ылла да үөрэммэт, сылы-сыллаан үгүс дьарык түмүгэр...