Спорт сонуннара

Саха Өрөспүүбүлүкэтин Аҕа баһылыга Айсен Николаев Ил Түмэн дьокутааттарыгар оҥорбут Туһаайыытыгар физическэй култуураҕа уонна спорка соруктары туруорарыгар, үбүлүөйдээх сылга аны сайын Бороҕоҥҥо буолар Саха сирин норуоттарын VII-с спортивнай оонньууларын, бэс ыйыгар Дьокуускайга ыытыллар мас тардыһыыга аан дойду чемпионатын, Сахабыт сиригэр спорт сайдыытыгар уонна былыргы өбүгэлэрбититтэн кэлбит төрүт оонньуулары үйэтитиигэ суолталарын бэлиэтээтэ.

2024 сыллаахха VIII-с “Азия оҕолорун” оонньууларын Сахабыт сиригэр ыларга көрдөһүүбүт олоххо киирэригэр эрэнэрин, Оонньуулар төрөөбүт-үөскээбит сирдэригэр-уоттарыгар үрдүк таһымҥа ыытыллалларыгар саарбахтаабатын биллэрдэ.

Норуоттар икки ардыларынааҕы “Азия оҕолоро” кэмитиэтин бэрэсидьиэнэ Владимир Максимов Москваҕа Арассыыйа Олимпийскай кэмитиэтин мунньаҕар кыттыыны ылла. “Азия оҕолорун” VII-с сайыҥҥы уонна II-с кыһыҥҥы спортивнай оонньууларын боппуруостара көрүлүннүлэр. “Азия оҕолорун” оонньуулара аны сайын Владивостокка уонна 2023 сыллаахха Кемеровоҕа ыытыллыахтара. Спортсмен оҕолор олимпиада тыыныгар киирэн, улахан күрэхтэһиилэртэн уопут ылалларыгар, Уһук Илиҥҥэ спорт инфраструктурата сайдарыгар кыахтар үөскэтиллиэхтэрэ.

Өрөспүүбүлүкэ Аҕа баһылыгын дьаһалыгар олоҕуран, Саха өрөспүүбүлүкэтин физическэй култуураҕа уонна спорка миниистирэ Иннокентий Григорьев Саха сиригэр ыытыллар улахан күрэхтэһиилэр буолар бэрээдэктэрин, күннэрин-дьылларын быһаарда. Саха АССР төрүттэммитэ 100 сылыгар анаммыт Саха сирин норуоттарын VIII-с спортивнай оонньуулара Бороҕоҥҥо от ыйын 4-9 күннэригэр ыытыллыахтара. Бу күннэргэ бэлэмнэнии үлэлэр көхтөөхтүк бараллар, үс объект тутулла турар – Бороҕоҥҥо сүүрэр дорожкалаах 1000 олорор миэстэлээх стадион, элбэх функциялаах чэбдигирдэр-спортивнай комплекс уонна Мындаабаҕа 32 миэстэлээх общежитиелаах спортивнай единоборстволар Универсальнай комплекстар тутуулара үгэннээн барар.

Күрэхтэһиилэргэ вакцинациялаах эрэ спортсменнар уонна тэрийээччилэр кытталлар, оттон көрөөччүлэр Оонньууларга эмиэ вакцинациялаах буоллахтарына сылдьаллара көҥүллэниэн сөп.

Өрөспүүбүлүкэ улахан күрэхтэһиилэрэ түөртүү сыл арыттаах буолуохтара. 2022 с. Хотугу норуоттар Оонньуулара, 2024 с. спорт кыһыҥҥы көрүҥнэрин Спартакиадата, 2025 с. “Манчаары оонньуулара”, 2026 с. үлэ кэлэктииптэрин  уонна Адаптивнай спорт көрүҥнэрин Спартакиадалара, 2027 с. Саха сирин норуоттарын XI-с Спортивнай оонньуулара ыытыллыахтара диэтэ спорт миниистирэ Иннокентий Григорьев.

Читаҕа Владимир Ешеев бирииһигэр буолан ааспыт Бүтүн Арассыыйатааҕы оҕунан ытыы турнирыгар Саха сирин оҕунан ытааччыта, спорт маастара Виктор Скрыбыкин блочнай оҕунан ытыыга үрүҥ көмүс мэтээлгэ тигистэ. 

Иван Макаров бэрэсидьиэннээх Саха Өрөспүүбүлүкэтин спортиҥҥа Федерацията ааһан эрэр 2021 сыл бастыҥнарын быһаарда. Спортинг көрүҥүн бэргэн ытааччылара Бүтүн Арассыыйатааҕы уонна аан дойдутааҕы күрэхтэһиилэртэн араас солотуулаах мэтээллэри ылаттаатылар. Николай Кобяков Европаҕа бастаата, Рамир Николаев ыччаттарга Европаҕа бастаата. Арассыыйа чөмпүйүөннэрэ уонна призердара Айаал Макаров, Степан Чепалов, Николай Местников, Василий Алексеев наҕараадалары ылаттаатылар. Нонна Миронова, Евгений Иванов, Дархан Федотов, Петр Неустроев Арассыыйа маастарын нуорматын толордулар.
Уон бастыҥнарга бастакынан Айаал Макаров, Игорь Егоров, Степан Чепалов, Николай Кобяков, Альберт Кузьмин, Ариан Аммосов, Георгий Новгородов, Петр Неустроев, Евгений Иванов, Евгений Шишигин киирдилэр. 
Эһиил сайын Арассыыйа уонна аан дойду чөмпүйүөнэ Айаал Макаров үбүлүөйүгэр аналлаах спортинг аһаҕас турнирыгар аан дойду уон бэргэн ытааччыта, ону таһынан Арассыыйа уонна Саха сирин күүстээх ытааччылара кыттыыны ылыахтара.

Сахабыт сирин мадьынылара Арассыыйаҕа эрэ буолбакка, бүтүн аан дойду үрдүнэн тэҥнээхтэрэ суоҕунан биллэллэр. Финляндияҕа мас тардыһыыга аан дойду Кубогар сэргэх киирсиилэр буоллулар. Арассыыйа регионнара уонна омук дойдулара мас тардыһыытын балачча баһылаан эрэллэрэ көһүннэ. Словакияттан Оливер Курек 80 кг Саха сирин күүстээх мас тардыһааччыларын – Арассыыйа икки төгүллээх чөмпүйүөнүн Станислав Иванову уонна Манчаары оонньууларын чөмпүйүөнүн Айсен Атастыровы маҥнайгы икки көрсүһүүгэ хотуталаата, ити иннинэ грузины кыайбыта. Финалга армянины тулуппата. Онон Словакия спортсмена Оливер Курек биир да хотторуута суох аан дойду Кубогын кыайыылааҕынан буолбута соһуччу түгэн быһыытынан сыаналанна. Аан дойду Кубогын үс түһүмэҕиттэн үһүөннэрин, эбэтэр иккитин ылбыттар Кубок кыайыылааҕынан ааҕыллаллар. Онон бу иннинэ икки кыайыылаах Айсен Атастыров аан дойду Кубогын хаһаайынынан буолла. 125 кг үөһэ саамай ыарахан ыйааһыннаахтарга Смоленскай бухатыыра Виктор Колибабчук биһи Сергей Фролкиммытын 2:1 баһыйан, урукку хотторуутун төнүннэрдэ уонна Кубок кыайыылааҕынан буолла.

Итинтэн атын ыйааһыннарга Саха сирин мадьынылара кыайыылары ситистилэр: 60 кг - Дмитрий Неустроев, 65 кг - Виктор Крылов, 70 кг - Михаил Емельянов, 75 кг - Сергей Константинов, 90 кг - Федоров Иннокентий, 105 кг - Дмитрий Попов. Дьахталларга 55 кг Татьяна Черноградская бастаата.

Тааттаҕа хапсаҕай Федерациятын 23-c төгүлүн ыытыллар  Кубогар хапсыһыылар күүстээх бэлэмнээх улууһу быһаардылар. 11-дии кыттааччылаах аҕыс хамаанда кытынна. Алта Кубок кыайыылааҕа Үөһээ Бүлүү хамаандата бу сырыыга бүтэһик миэстэҕэ тэбилиннэ. Үһүс бириистээх миэстэни былдьаһыыга мэҥэ хаҥаластар Дьокуускай хамаандатын 8:3 кыайдылар. Нам уонна Таатта хамаандалара бастакы миэстэ иһин финалга күөн көрсүһүүлэрэ сүрдээх сытыытык, хардарыта хотуһуулардаах ааста. Тэҥ киирсиилэрдээх кытаанах финал буолла. Кыайыылааҕы бүтэһик хапсыһыы быһаарда. 95 кг үөһээ саамай ыарахан ыйааһыннаахтарга уопуттаах бөҕөс Кузьма Сивцев  утарсааччытын баһыйа тутан, Нам хамаандатыгар кыайыы үөрүүтүн аҕалла! Федерация Кубогын аан маҥнай ылан ааны астылар. Күрэхтэһиини тэрийэн ыыппыт таатталар бастакы миэстэҕэ ыкса чугаһыы сырыттылар. “Мамонт” телевидение ханаалынан уонна онлайн-интернет ситиминэн хапсыһыылары бүтүннүү көрөн улахан сэргэхсийии буолла! 

Албан аатырбыт бөҕөс, Арассыыйа алта төгүллээх, ССРС үс, Европа икки төгүллээх чөмпүйүөнэ, аан дойду боруонса призера, Үтүө Дьулуур оонньууларын чөмпүйүөнэ, ССРС спордун үтүөлээх маастара Василий Николаевич Гоголев үбүлүөйдээх 65 сааһын “Триумф” спорткомплекска үөрүүлээхтик бэлиэтээһин буолла. Саха Өрөспүүбүлүкэтин ФКС миниистирэ Иннокентий Григорьев, Арассыыйа тустууга федерациятын президенэ Михаил Мамиашвили, өрөспүүбүлүкэ спорка кииннэрэ, үөһээ бүлүүлэр уонна биир дойдулаахтарын ааттарыттан Чурапчы баһылыга Степан Саргыдаев, улуус тустууга федерациятын салайааччыта Михаил Кириллин, тустуу тренердэрэ, Чурапчытааҕы спортивнай оскуола-интэринээккэ улуу тренер Д.П. Коркиҥҥа бииргэ эрчиллибит, күрэхтэспит үөлээннээхтэрэ, доҕотторо итии-истиҥ эҕэрдэлэрин анаатылар.

Василий Николаевич Гоголев бирииһигэр 90-с сыллартан үтүө үгэс быһыытынан ыытыллар өрөспүүбүлүкэ көҥүл тустууга турнирыгар бырааттыы Герман, Александр Контоевтар, Леонид Спиридонов, Виктор Лебедев курдук аныгы үйэ чулуу бөҕөстөрө үүнэн-сириэдийэн тахсыбыттара. Быйылгы турнирга 250-ча  13-14 саастаах уолаттар иэмэх талахтыы эристилэр. Саамай чэпчэки 35 кг Саша Жданов (Ньурба), итинтэн үөһэ ыйааһыннарга Эрнест Яковлев (Сунтаар), Валера Корякин (Чурапчы), Рома Кириллин (Сунтаар), Эдгар Поднебесов (Сунтаар), Артем Винокуров (Амма), Артур Попов (Чурапчы), Толя Иванов (Сунтаар), Дима Павлов (Дьокуускай), Володя Алексеев (Мэҥэ Хаҥалас), Ян Абрамов (Мэҥэ Хаҥалас) уонна саамай ыарахан 85 кг ыйааһыҥҥа Ньурбаттан Миша Николаев бастаатылар.