ЩЕПКИНЕЦТЭР КЫЫСТАРА Александра СИВЦЕВА

Биир кыһыҥҥы киэһэ Саха тыйаатырыгар баар буола түстүм. Миигин сырдык дьүһүннээх, мичилийэ сылдьар арылхай харахтардаах кыыс көрүстэ...

Александра Сивцева – көрөөччү биһирэбилин ылбыт киинэ даҕаны, театр даҕаны артыыһа. Билигин «Саха» НКИХ «Күдээринэ күүрээн» сериалыгар Макаар кэргэнин Саргыны оонньуур.

ДЬЫЛҔА АЙАН ТАҺААРАР

Александра оҕо сылдьан үҥкүүнэн, ырыанан дьарыктаммыта эрээри, инники идэтин кэрэ эйгэни кытары ситимниэҕин түһээн да баттаппатаҕа.

“Устудьуоннуу да сылдьан, артыыс буолуом диэн санаабат этим. Бастаан манна колледжка үөрэммитим. Бу санаатахпына, онно уһуйааччым Гаврил Гаврильевич тыйаатыр туһунан наһаа да  элбэҕэи кэпсээбит эбит. Гаврил  Колесов артыыстар хайдах репетициялыылларын, сыанаҕа тутта-хапта сылдьары, дьону кытта хайдах кэпсэтиэхтээхпитин наһаа элбэхтэ кэпсиир эбит. Өссө кини бэйэтэ биһигини сиэтэн илдьэн операҕа, балекка сырытыннарар этэ: “Олоххут тухары туһалыаҕа”,  - диирэ. Биһиги салаабыт фольклор, сахалыы ырыа да буоллар, онно хас өрөбүл аайы тиийэрбит.

Бу билигин бииргэ үлэлиир кэллиэгэлэрбин сыанаттан эрэ көрөр этим. «Ийэ сирэ”, “Хаарыан хаампа күөх кытылым”, “Улуу Кудаҥсаны” о.д.а. барытын сыанаттан көрбүтүм. Оччолорго улахан туох да толкуй киирэрин өйдөөбөппүн. Колледжка СГУ-ттан Бырдьахаанап оҕонньор биһиэхэ кэлэн саха тылын пааратын биэрэрэ. Кини миэхэ:“Училищены бүтэрдиҥ эрэ миэхэ кэлэн үөрэнээр», - диэбитэ. Ол иһин онно үөрэнэр былааннааҕым.

Дьылҕа Хаан үтүө бэлэҕинэн 1998 сыл сайыныгар ыччаттары артыыс үөрэҕэр сүүмэрдии Москваттан хамыыһыйа кэлбит сураҕын уһуйааччыта Степанида Ильинична Борисова этэр. Степанида Борисова кыыһы бэйэтэ бэлэмниир.

Кэрэ мөссүөннээх, сырдык харахтаах кыыһы хамыыһыйа сэргии көрөр. Биирдии миэстэҕэ 12-лии кыыс туттарсар куонкуруһугар хабыллан хаалар. Ол кэмнэри билигин Александра: “Уһун сарапаан кэтэн тиийбитим. Ону “маадьаҕар атаххын кистээтиҥ дуо, сарапааҥҥын үөһэ тарт» диэбиттэрэ. Аны, тииһиҥ быратыас дуо? диэн ыйыталаспыттара. Сонно ким ханнык оруолга барсыан сөбүн, онно быһыыта-таһаата төһө эппиэттэһэрин быһааран кэбистилэр. Ол тухары мин бэйэбэр эрэммэккэ, төбөбөр наар СГУ-м эрэ баар... Түүн 11 чааска диэри сүүмэрдээбиттэрэ», -диир.  

Ити курдук Москваҕа Щепкин училищетыгар үөрэнэ барар буолбута.

ОРУОЛЛАР

“Тиийээппитин кытта зоопаркаҕа иттилэр. Актер буолар киһи аан бастаан кыыл саҥатын сатаан үтүктүөхтээх диэтилэр. Ити курдук түөрт сыл биллибэккэ ааһан хааллар. 2002 сыллаахха үөрэхпин бүтэрэн, Саха тыйаатырыгар үлэҕэ анаммытым.

Маҥнайгы оруолум “Эргиллиэм хайаан да” диэн испэктээкилгэ Елена этэ, иккис “Cааскы кэмҥэ” – Настаатаачыйа уобараһа. Кыра баҕайы, көстөн ааһар эрэ оруол. Көрөөччү сэҥээриитин ылбыт оруолларым - «Дыгын Дархан», «Хара кыталык», «Макбет», «Гарольд и Мод», «Золотой клад», «Сыгый Кырынаастыыр», «Учуутал» о.д.а. испэктээкиллэри кытта ситимнээх”. 

ТЫЙААТЫР УОННА СЕРИАЛ

Миэхэ иккиэннэрэ үчүгэй. Ол эрээри испэктээкилгэ артыыс сырыы аайы  саҥалыы арыллан оонньуур. Оттон киинэ биирдэ уһулунна да, бүттэ. Артыыс диэн артыыс. Аккаастыа эбэтэр сирэ-тала сылдьыа суохтаах. Артыыс идэтигэр кыра оруол диэн суох.

КҮДЭЭРИНЭ КҮҮРЭЭН

«Күдээринэ күүрээн» сериалга, аата да этэринэн, сахалыы тылга-өскө, өйдөбүллэргэ болҕомто ууруллубута көстөр. Бу сериалга көрөөччү дьүүлүгэр киһи киһиэхэ сыһыана, олоххо баар чахчылар дьон дьылҕатыгар дьайыылара, дууһа туруга, өй-санаа сайдыыта, тургутуулары туорааһын көстөллөр. Мин оруолум бэйэбэр ханан даҕаны чугас буолбатах, онон көрөөччүбүттэн чугастык ылымматыгар көрдөһөбүн (күлэр). Артыыс буоларым быһыытынан, бэриллэр уобараһы арыйабын. Бэйэс сыанабылбынан, сериал олус табылынна.

ДЬИЭ КЭРГЭН

Артыыс олоҕор биир бэлиэ миэстэни кэргэнэ ылар. Александра кэргэнин бастаан убайын дуу, чугас табаарыһын дуу курдук ылынара. Сотору кинилэр истиҥ доҕордоһуулара уоттаах тапталга кубулуйбута. Иннокентий билигин «Сахафильм» тэрилтэҕэ уот, сибээс операторынан үлэлиир. Александра кэргэнин туһунан маннык ахтар: «Мин бэйэбин дьоллоох киһинэн ааҕынабын. Тоҕо диэтэр, эрим мин айар үлэбин олус убаастыыр, ытыктыыр, сыаналыыр. Куруутун өйдүүр уонна өйүүр киһим». Сивцевтар түөрт оҕолоохтор, улаханнара устудьуон, уоннааҕылар оскуола, оҕо саадын иитиллээччилэрэ.

Биллэн турар, дьиэ үлэтигэр, оҕону көрүүгэ-истиигэ иккиэн култуура дьоно буолаллара уустуктардаах. Саамай ыарахана — гастролга барарга оҕолору хаалларыы. «Арыт оҕолорбут утуйа сыттахтарына кэлэбит, утуйа сыттахтарына барабыт. Бэлэмнэниибит бириэмэтэ араас буолар. Ол да буоллар дьиэ үлэтин син аттаран сылдьабыт. Атын артыыстар дьиэ кэргэттэригэр хайдаҕын билбэппин эрээри, биһиги дьиэ иһинээҕи үлэни эр киһи, дьахтар киэнэ диэн араарбаппыт. Мин суохпуна аҕабыт ас астыан, иһит сууйуон, дьиэ дьаһайыан сөп”, - диэн кэпсиир.

ПОЭЗИЯ АЛЫПТААХ ТҮГЭНЭ

Төрөөбүт тылбынан саҥарарбынан, тыынарбынан олус астынабын. Оҕо эрдэхпиттэн хоһоон суруйар идэлээхпин. Урут сыанаттан түһээт, хоһоон суруйар аакка барарым. Билигин бэйэбэр, чугас дьоммор анабыл хоһооннору суруйабын. Хоһооҥҥо, мин санаабар, киһи бэйэтин ыратын, санаатын-оноотун тиһэр. Холобура, мин, туохтан эрэ кэлэйдэхпинэ эбэтэр үөрдэхпинэ эбэтэр санааҕа ыллардахпына иэйиим киирэр.

Саха талааннаах артыыһыгар Александра Сивцеваҕа олох дьикти суолунан айанныырыгар ситиһиилэри баҕарыахха.