Сахалыы куттаах Васильевтар: «Тус холобур — оҕону иитиигэ бастыҥ ньыма»

Светлана Жилиновна, Николай Николаевич Васильевтар куорат кытыы оройуонугар дьиэ-уот туттан быр-бааччы олороллор. Ыал аҕа баһылыга Национальнай медицина киинигэр Инженернэй салаа начаалынньыгынан үлэлиир, оттон алаһа дьиэ айыыһыта, үс оҕо иһирэх ийэтэ – “Брусничка” оҕо уһуйааныгар музыкальнай салайааччы.

Аҕа туйаҕын хатарааччы Данил – Саха политехническай лицей Инженернэй оскуолатын 9 кылааһын үөрэнээччитэ. Ийэ сүрүн көмөлөһөөччүтэ Самаана эмиэ ити оскуолаҕа 7 кылааска үөрэнэр. Мурун бүөтэ Тускулаана – “Парус” оҕо уһуйаанын иитиллээччитэ. Оҕолор төрөппүттэрин сахалыы уйаҕастык “ийээ”, “аҕаа” диэн ыҥыралларын истэргэ олус кэрэ.

– Оҕону иитии дьиэ кэргэнтэн саҕаланар. Биһиги дьиэбитигэр сахалыы эрэ кэпсэтэбит. Нууччалыы тылы кыбыппат буола сатыыбыт.

Кэргэним дьоно Горнай Күөрэлээҕэр олороллор. Данилбыт уһуйааҥҥа онно сылдьыбыта. Самаанабыт “Парус” уһуйааҥҥа сахалыы бөлөххө уһуйуллубута. Оттон кыра кыыспыт эмиэ бу уһуйааҥҥа сахалыы бөлөххө сылдьар. Сорох төрөппүттэр оҕолорун кытта нууччалыы кэпсэтэллэр. “Как дела?”, “Как прошел день?” эҥин диэн ыйыталлар. Бөлөххө аҕыйах оҕо нууччалыы саҥарар буолла да, атын оҕолор эмиэ үтүктэллэр. Ону истэ сылдьан көннөрөн иһиэххэ наада дии саныыбын.

Төрөппүт тус холобурунан оҕолорун сахалыы үгэскэ, итэҕэлгэ, сиэри-туому тутуһарга үөрэтэр. Биһиги айылҕаҕа тахсар, айаҥҥа турунар буоллахпытына хайаан даҕаны алаадьы астанабыт. Ону оҕолорбут кыра эрдэхтэриттэн билэллэр. Тохтоон ааһар сирдэрбитигэр алаадьы ууран ааһабыт, сир-дойду, уот иччитин күндүлүүбүт, – диэн ыал ийэтэ Светлана сэһэргэһиибитин саҕалыыр.

Төлөпүөҥҥэ олорор сололоро суох

– Оҕо эбии дьарыктааҕа ордук. Оччоҕуна ситиһиилээх, тулуурдаах, олоххо бэлэмнээх буолар. Данил Уйбаан Белолюбскай “Боотур” кулуубугар үс сыл дьарыктаммыта. Тутум эргииригэр чемпионнаабыта. Многоборьеҕа иккис, үһүс миэстэ буолбута. Өрөспүү-бүлүкэҕэ иккис миэстэҕэ тиксибитэ. Билигин 3 №-дээх Оҕо спортивнай оскуолатыгар тустуу секциятыгар дьарыктанар.

Самаана саахыматтыыр, оскуолатыгар бастакы миэстэ буолан, куоракка ыытыллар күрэхтэһиилэргэ кыттыбыта. “Бриллианты Туймаады” художественнай гимнастика кулуубугар сылдьыбыта. Куорат таһымнаах күрэхтэргэ үс сыл субуруччу бастаабыта. Наартаны ыстаныыга өрөспүүбүлүкэҕэ бэһис миэстэлээх.  Билигин 4 №-дээх Оҕо спортивнай оскуолатыгар чэпчэки атлетиканан дьарыктанар. Соторутааҕыта дистанционнай күрэхтэһиигэ бастакы миэстэ буолбута. Кыра кыыс уруһуйдуурун сөбүлүүр. Оҕолор бассейҥҥа сылдьаллар. Онон төлөпүөҥҥэ олорор сололоро суох.

Үлэни өрө тутан

– Бэйэм элбэх оҕолоох дьиэ кэргэҥҥэ улааппытым. Элбэх сүөһүлээх буоламмыт, сарсыарда аайы хотоҥҥо сылдьыһан, ынах сааҕын таһан баран үөрэнэ сүүрэрим. Оҕотук санаабар, оскуолаҕа барарбын кыбыстарым. Сайын үтүөтүн билбэккэ оттуурбут. Тоҕус сааспыттан от оҥорооччунан турбутум. Аты миинэн ходуһабытыгар барарбыт.

Биһиги улаатарбыт саҕана ас-үөл кэмчи, кырыымчык этэ. Килиэпкэ уочарат диэн бэйэтэ туспа кэпсээн. Күнү быһа туран баран, кыһыылаах баҕайытык матарбыт, отчуттарбын килиэбэ суох хаалларан хаста да хомойбутум. Балтыларбын батыһыннара сылдьан сир аһын хомуйарбыт. Билигин санаатахпына, букатын кыра эрдэхпиттэн ас астыырбын өйдүүбүн. Оҕолорбун эмиэ үлэҕэ үөрэтэбин, элбэҕи сатыыллара олохторугар туһалыа дии саныыбын.

Уол оҕо аҕатыгар ордук чугас. Данил кыра сааһыттан аҕатын кытта булка сылдьыһар. Оттон кыргыттар миэхэ илии-атах буолаллар.

Биир сайыҥҥы күн дьылы аһатар

Чааһынай дьиэ түбүгэ хаһан да бүппэт. Оҕолор ис-тас үлэтигэр тэбис-тэҥҥэ сылдьыһаллар. Сайын аайы оҕуруот аһын арааһын олордоллор. Үөрэх дьыла бүттэ да, улахаттар Горнайга эбэлээх эһэлэригэр оттуу бараллар. Онно ыраас салгыҥҥа дуоһуйа оонньоон-көрүлээн, сынньалаҥнарын туһалаахтык атаараллар. Самаана ынах ыаһар, хотоҥҥо сылдьыһар. Светланалаах Николай өрөбүллэригэр Горнайга бараллар, от үлэтигэр көмөлөһөн кэлэллэр, таарыйа сир астыыллар. Ол курдук сайын барахсан үлэни өрө туппут ыалга биллибэккэ ааһар.  Васильевтар күһүн аайы бэйэлэрин үүнүүлэрин хомуйаллар, кыһыҥҥы хаһаастарын бэлэмнэнэллэр.

– Кэргэним дьоно – Маргарита Нестеровна, Николай Николаевич Васильевтар Горнайга олороллор. Биһиги үөрэнэр кэммитигэр оҕо көрсөн күүс-көмө буолбуттара. Эбэбит оҕо уһуйааныгар үлэлиир буолан, биһиги үөрэнэр кэммитигэр улахан уолбут киниэхэ сылдьыбыта. Балтараа сааһыгар номнуо тылламмыта, элбэх ырыаны, хоһоону билэрэ.

Оҕолорбут сайын хаһан буоларын олус күүтэллэр. Эбэлээх эһэлэригэр үөрүүнэн бараллар. Ыаммытынан үүтү иһэн улааппыт дьоллоох дьон. Кырдьык даҕаны, тыа сирэ салгынныын да ураты. Онно доҕотторун кытта астына оонньууллар. Аммаҕа мин дьоммор аҕыйах хонукка баран оттоһобут, сир астыыбыт. Кинилэргэ айанныырбыт туспа күүтүүлээх түгэн буолар. Эт, үүт кэлэ турар. Онон күндү дьоммутугар махталбыт муҥура суох, – диир элбэх оҕолоох ыал ийэтэ. 

Дьиэбит – дьолбут уйата

Васильевтар ыал буолуохтарыттан уонтан тахса сыл Лермонтов уулуссатыгар турар икки этээстээх мас дьиэҕэ кып-кыараҕас кыбартыыраҕа олорбуттара. Бас билэр чааһынай дьиэ туттан киирэллэрин ыра санаа ымыыта оҥостубуттара. Кыра-кыралаан харчы мунньуналлара. Сыал-сорук туруорунан, ону сыыйа-баайа олоххо киллэрэргэ дьулуспуттара. Бастаан 2013 сыллаахха уһаайба ылбыттара. Онтон олбуор оҥостон, кумах куттаран, күрүөлэнэн-хаһааланан, баҕа санааларын толорон барбыттара. Элбэх оҕолоох эдэр ыал бырагыраамаҕа хапсан, субсидияҕа тиксибит. Онон Васильевтар дьиэлэрин туттан дьэндэппиттэр. 2017 сыллаахха малааһыннаабыттар.

– Бэйэ бас билэр дьиэлээх-уоттаах, тэлгэһэлээх, оҕуруоттаах олус үчүгэй. Арай ыраах соҕус. Хата, быйыл суолбутун оҥордулар. Иван Кульбертинов уулуссата аспаалланна. Онон үөрүүбүт үксээтэ. Өссө “Птицевод” суола оҥоһуллуохтаах. Оччоҕо абыранабыт, – диэн сэһэргиир Светлана Жилиновна. 

Оҕону атаарыы, көрсүү сиэрэ

– Куорат кииниттэн тэйиччи олоробут, ол иһин бары эрдэ турабыт. Күммүт алта чаастан саҕаланар. Сарсыарда үлэҕэ, үөрэххэ, уһуйааҥҥа тарҕаһабыт. Эбиэттэн киэһэ оҕолор дьарыктарыгар бараллар. Онтон киэһэ бары хомуллан кэлэбит. Остуол тула олорон сонуммутун үллэстэбит. Оҕону кытта элбэхтик кэпсэтиэххэ наада, оччоҕо кини киэҥ билиилээх буолар, санаатын сатаан этэргэ үөрэнэр.

Элбэх оҕо – баай. Сахалыы эйгэ дьиэ кэргэнтэн быһаччы тутулуктаах. Оҕолоргутун кытта сахалыы кэпсэтиҥ. Нууччалыы саҥардахтарына даҕаны көннөрөн биэриҥ.

Оҕону оскуолаҕа, уһуйааҥҥа ситиһиилээх күнү баҕаран атаарыы, киэһэ дьиэҕэ үөрэ-көтө көрсүү, остуол тула сэһэргэһии оҕо төрөппүтүн кытта сыһыаннарын бөҕөргөтөр, дьиэ кэргэни түмэр. Оҕо ордук аһаҕас, төрөппүттэригэр чугас буолар, – диэн ыал ийэтэ Светлана кэпсэтиибитин түмүктүүр.