27.01.2023 | 16:00

Саҥа остуол оонньуута

ХИФУ Педагогическай институтугар национальнай дидактическай “Таай” оонньууну оҥорон таһаардылар. Оҕолорго уонна улахан дьоҥҥо аналлаах оонньуу толкуйдуур дьоҕуру, өйгө оҥорон көрөр кыаҕы, моториканы сайыннарар. Манна 8 араас сценарийынан оонньуохха сөп.
Саҥа остуол оонньуута
Ааптар: Розалия Томская
Бөлөххө киир

“Таай” оонньууга 16 карточка киирэр, бары сахалыы тиэмэлээхтэр: дьыл кэмнэрэ, булт-алт, дьиэ-уот, киэргэл-симэх о.д.а. Маны таһынан 3D-бэчээтинэн оҥоһуллубут 28 устуука хаптаҕай фигуралар бааллар. Хас биирдии карточкаҕа 1-3 өҥө суох фигуралар ойууламмыттар.

Бу оонньуу сүрүн сыала – бэриллибит бириэмэ иһигэр илии иминэн, биир эрэ илиини туһанан, карточкаларга баар фигуралары булан, моһуоннарын сабыахтааххын – биир сценарийа итинник буолуон сөп, – диэн кэпсээтэ ХИФУ Педагогическай институтун информатикаҕа уонна ааҕар-суоттуур техникаҕа кафедратын доцена Юрий Корнилов. – Бырайыактыырбытыгар өйгө оҥорон көрөр толкуйу, оҕо саҥатын сайдыытын кытта ыкса ситимнээх тутар-хабар моторикатын сайыннарыыга болҕомто уурдубут. Итиэннэ билэр-көрөр баҕаны көҕүтэр сыаллаахпыт – бу ордук оскуола иннинээҕи саастаах уонна алын кылаас  оҕолоругар наада”.

Сорох карточкалар уонна фигуралар пааралаһаллар, ис хоһооннорунан холбоһоллор эбит. “Холобур, дьыл кэмин көрдөрөр фигуралар бааллар. Атыттары кыыллар, айылҕа, тутар сэп-сэбиргэл, таҥас-сап уо.д.а. бөлөхтөргө холбуохха сөп. Фигуралар уратытык толкуйданан оҥоһуллубуттара. Бары ис хоһоонноохтор: таба уонна ыт – кыыллар; собо уонна сордоҥ – балыктар. Быһаччы эттэххэ, биир оонньуу 8 араас сценарийынан оонньонуон сөп,” – диэн тоһоҕолоон бэлиэтиир Юрий Корнилов.

Оҕо маны барытын тутан-хабан, убахтаан, эргитэн-урбатан көрөн, тулалыыр эйгэни ылынарыгар, араас предмети биир тиһиликкэ өйдүүрүгэр (ассоциативные связи) көмөлөһөр бэртээхэй оҥоһук буолбут эбит. “Карточкалар ааптарыскай иллюстрациялаахтар, саха төрүт дьарыгын көрдөрөр матыыптаахтар: таҥас-сап, сэп-сэбиргэл, национальнай бырааһынньык өйдөбүллэрэ, өбүгэ олоҕун укулаата – барыта оҕо бу өйдөбүллэри ситимнии тутарыгар төһүү буолуохтаах. Оонньуу улахан да дьоҥҥо, олох кыра оҕолорго да сөп түбэһэр буолан, дьиэ кэргэнинэн дьарыкка табыгастаах”,  – диир Пединститут технологияҕа кафедратын преподавателэ Ольга Лыткина.

Ааптардар тоһоҕолоон бэлиэтээбиттэринэн, инникитин оонньуу сценарийдарын кэҥэтэн, фигуралары мастан лазерынан быһан тупсаран биэриэхтэрин сөп. Педагогическай институт үлэһиттэрэ устудьуоннары кытта бииргэ үлэлэһэн, өбүгэр төрүт дьарыгар, култууратыгар, үгэстэригэр олоҕуран, арааһы айар киэҥ былааннаахтар.  

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Олох салҕанар...
Сонуннар | 21.03.2025 | 16:00
Олох салҕанар...
Бу тула суруйуохпун баҕарбытым ыраатта. Хайдах эрэ уустук,  суруйарга ыарахан тиэмэ. Билигин олохпут чэпчэкитэ суох, анал байыаннай дьайыы салҕанан бара турар, сүтүк элбэх, хас биирдии дьиэ кэргэни, ыалы таарыйан айманыы, кэтэһии, эрэнии тохтообот.   Элбэх статуһу көрөбүн, элбэх киһини кытта алтыһабын. СВО саҕаланыаҕыттан бу тиэмэҕэ суруйар буолан, онно сыһыаннаах үгүс киһини...
Артемий Афанасьев: «Оччолорго сампаан үс арааһа атыыланара»
Дьон | 20.03.2025 | 10:00
Артемий Афанасьев: «Оччолорго сампаан үс арааһа атыыланара»
Бүгүҥҥү ыалдьытым – Реас Кулаковскайга үөрэммит, Саха сиригэр бастакынан «Оскуола-производство-үрдүк үөрэх» бачыымы тэрийсибит, хоту дойдуга аһаҕас халлаан анныгар бассейн оҥотторбут, бороболуохата суох төлөпүөн сибээһин олохтоспут, Совмиҥҥа киирэн «уотунан барар подвесной тимир суол» бырайыагын көрдөрөн, «улуу фантазер эбиккин» дэттэрбит – Артемий Викторович Афанасьев.   Ыалдьыппар тылы биэриэх иннинэ, ааҕааччыларбар кини туһунан кылгастык...
Дойдубут туһугар
Дьон | 15.03.2025 | 12:00
Дойдубут туһугар
Ийэлэр оҕолорун, кэргэттэрин туһунан кэпсиэхтэрин, санааларын этэн чэпчиэхтэрин баҕаралларын биһиги хаһан баҕарар ылынан, истэн, ааҕааччыларга тиэрдэбит. Бүгүн кэпсэппит ийэм Елена Егоровна Бережнова – кэргэнин уонна уолун анал байыаннай дьайыыга атаарбыт, биэс оҕолоох бэйэтэ туһунан дьоруой.   – Елена Егоровна, үтүө күнүнэн! Байыас ийэтэ уонна кэргэнэ буолар хайдаҕый? – Биллэн турар, олус...
Кыайыы Знамята Хатас нэһилиэгин устун айанныыр
Сонуннар | 14.03.2025 | 12:22
Кыайыы Знамята Хатас нэһилиэгин устун айанныыр
Сүгүрүйүөхпүт сүүс да сыл буолан баран Үтүөкэн дьоннорбут ааттарын чиэһигэр...   Улуу Кыайыы солбуллубат бэлиэтэ буолбут Кыайыы Знамята нэһилиэкпит устун айанныыр. Бу тэрээһин Е.П. Пермяков салайааччылаах Хатас нэһилиэгин дьаһалтата уонна В.А. Чепалов дириэктэрдээх Хатастааҕы “Тускул” КК көҕүлээһининэн ыытыллар.   Знамяны Улуу Кыайыы 70 сылыгар төлөннөөх хомсомуол сааһыттан дойду туһа диэн үлэлээбит-хамсаабыт Василий...