27.01.2023 | 16:00

Саҥа остуол оонньуута

ХИФУ Педагогическай институтугар национальнай дидактическай “Таай” оонньууну оҥорон таһаардылар. Оҕолорго уонна улахан дьоҥҥо аналлаах оонньуу толкуйдуур дьоҕуру, өйгө оҥорон көрөр кыаҕы, моториканы сайыннарар. Манна 8 араас сценарийынан оонньуохха сөп.
Саҥа остуол оонньуута
Ааптар: Розалия Томская
Бөлөххө киир

“Таай” оонньууга 16 карточка киирэр, бары сахалыы тиэмэлээхтэр: дьыл кэмнэрэ, булт-алт, дьиэ-уот, киэргэл-симэх о.д.а. Маны таһынан 3D-бэчээтинэн оҥоһуллубут 28 устуука хаптаҕай фигуралар бааллар. Хас биирдии карточкаҕа 1-3 өҥө суох фигуралар ойууламмыттар.

Бу оонньуу сүрүн сыала – бэриллибит бириэмэ иһигэр илии иминэн, биир эрэ илиини туһанан, карточкаларга баар фигуралары булан, моһуоннарын сабыахтааххын – биир сценарийа итинник буолуон сөп, – диэн кэпсээтэ ХИФУ Педагогическай институтун информатикаҕа уонна ааҕар-суоттуур техникаҕа кафедратын доцена Юрий Корнилов. – Бырайыактыырбытыгар өйгө оҥорон көрөр толкуйу, оҕо саҥатын сайдыытын кытта ыкса ситимнээх тутар-хабар моторикатын сайыннарыыга болҕомто уурдубут. Итиэннэ билэр-көрөр баҕаны көҕүтэр сыаллаахпыт – бу ордук оскуола иннинээҕи саастаах уонна алын кылаас  оҕолоругар наада”.

Сорох карточкалар уонна фигуралар пааралаһаллар, ис хоһооннорунан холбоһоллор эбит. “Холобур, дьыл кэмин көрдөрөр фигуралар бааллар. Атыттары кыыллар, айылҕа, тутар сэп-сэбиргэл, таҥас-сап уо.д.а. бөлөхтөргө холбуохха сөп. Фигуралар уратытык толкуйданан оҥоһуллубуттара. Бары ис хоһоонноохтор: таба уонна ыт – кыыллар; собо уонна сордоҥ – балыктар. Быһаччы эттэххэ, биир оонньуу 8 араас сценарийынан оонньонуон сөп,” – диэн тоһоҕолоон бэлиэтиир Юрий Корнилов.

Оҕо маны барытын тутан-хабан, убахтаан, эргитэн-урбатан көрөн, тулалыыр эйгэни ылынарыгар, араас предмети биир тиһиликкэ өйдүүрүгэр (ассоциативные связи) көмөлөһөр бэртээхэй оҥоһук буолбут эбит. “Карточкалар ааптарыскай иллюстрациялаахтар, саха төрүт дьарыгын көрдөрөр матыыптаахтар: таҥас-сап, сэп-сэбиргэл, национальнай бырааһынньык өйдөбүллэрэ, өбүгэ олоҕун укулаата – барыта оҕо бу өйдөбүллэри ситимнии тутарыгар төһүү буолуохтаах. Оонньуу улахан да дьоҥҥо, олох кыра оҕолорго да сөп түбэһэр буолан, дьиэ кэргэнинэн дьарыкка табыгастаах”,  – диир Пединститут технологияҕа кафедратын преподавателэ Ольга Лыткина.

Ааптардар тоһоҕолоон бэлиэтээбиттэринэн, инникитин оонньуу сценарийдарын кэҥэтэн, фигуралары мастан лазерынан быһан тупсаран биэриэхтэрин сөп. Педагогическай институт үлэһиттэрэ устудьуоннары кытта бииргэ үлэлэһэн, өбүгэр төрүт дьарыгар, култууратыгар, үгэстэригэр олоҕуран, арааһы айар киэҥ былааннаахтар.  

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Оҕоҕун иккистээн ыытар саҕа ыарахан суох...
Сонуннар | 30.03.2023 | 14:00
Оҕоҕун иккистээн ыытар саҕа ыарахан суох...
Ийэлэри кытта кэпсэттэҕим аайы, кинилэр тулуурдарыттан, кытаанах санааларыттан сөҕөбүн. Тастарыгар таһаарбакка, истэригэр төһөлөөх айманалларын айбыт таҥара эрэ билэн эрдэҕэ. Ол да буоллар, «атын ийэлэргэ хайдах эрэ көмө буолларбыт, баҕар, сүбэбит-амабыт тиийиэ» диэн, аһаҕас кэпсэтиигэ тахсалларын иһин тус бэйэм махтанабын уонна бары Ийэлэргэ сүгүрүйэбин.   Анна Ивановна Николаева, саллаат ийэтэ, куорат олохтооҕо:...
Остуоруйаттан саҕыллыбыт дьарык
Дьон | 25.03.2023 | 14:00
Остуоруйаттан саҕыллыбыт дьарык
Хаһыаппыт бүгүҥҥү таһаарыытыгар айылҕа биир кэрэ бэлэҕин – сибэккини оҥорор Мария Попова бу дьикти дьарыга остуоруйалаах кинигэттэн саҕыллыбытын, ол кинигэтэ аны олоҕун аҥаарын булсуһуннарбытын уонна «Кэрэни көрбүт / Не хороните меня без Ивана» киинэҕэ кини туох сыһыаннааҕын туһунан кэпсиэхпин баҕарабын.   – Үтүө күнүнэн, кэрэни оҥорор Мария! Куйаар ситиминэн эн олус...
Өлгөм үүнүү элбэх үлэни эрэйэр
Дьон | 30.03.2023 | 14:00
Өлгөм үүнүү элбэх үлэни эрэйэр
Сааскы ылааҥы күннэри баттаһа, күннээҕи түбүктэн ордон, кэрэ аҥаардар ким иистэнэр, ким оҕуруот олордуутун саҕалыыр. Ханнык баҕарар үлэни өрө тутар дьонтон биирдэстэринэн Любовь Петровна Луковцева буолар.
Ирина Саввина:  Арассыыйа үрдүнэн итинник мөһөөччүгү ким да тигэн, толорон биэрбэт
Дьон | 30.03.2023 | 10:00
Ирина Саввина: Арассыыйа үрдүнэн итинник мөһөөччүгү ким да тигэн, толорон биэрбэт
«Мэтээл туһугар буолбакка, кыайыы туһугар» диэн ырыаҕа ылланарын курдук, иистэнньэҥ кыргыттар күннэри-түүннэри, өссө үлэ чааһын кэнниттэн кэлэн биир кэппиэйкэни эрэйбэккэ, биир хайҕал тылы күүппэккэ үлэлииллэр эбит. Барыта кыргыттар диэхпин, хамаандаларыгар биир соҕотох эр киһи эбиллибит, кини туһунан ааҕан иһэн билиэххит.   Дзержинскэй уулусса 76 нүөмэригэр, “Технопарк” дьиэтигэр анал байыаннай дьайыыга сылдьар...