Оҕо хамсааһына — кэскилбит түстэниитэ

Оҕо хамсааһына баай устуоруйалаах, үтүө үгэстэрдээх. Бүгүҥҥү күҥҥэ 800-чэ оҕо хамсааһына баар, кинилэри «Движение Первых» Арассыыйатааҕы оҕо уонна ыччат хамсааһына ситимниир. Саха сирэ ити хамсааһыҥҥа бастакынан киирэн, Дьокуускай куоракка олохтоох салаа аһыллыбыта.

Киин куоракка оҕо хамсааһына араас хайысханан үлэлиир: үөрэнээччилэр итиэннэ баһаатайдар этэрээттэрэ, волонтердар хамсааһыннара, оҕо медиакииннэрэ, ирдиир-кыраайы үөрэтэр хамсааһын уо.д.а.  Ол иһигэр «Движение Первых» Арассыыйатааҕы оҕо уонна ыччат хамсааһынын бастакы сүһүөх уонна олохтоох салаалара бааллар, хамсааһын уонна «Орлята России» бырагыраама 20 000 тахса оҕону хабар 200-тэн тахса тэрилтэни түмэллэр.

Наталья Шубина, Дьокуускай куораттааҕы Үөрэҕирии управлениетын иитиигэ уонна эбии үөрэхтээһиҥҥэ салаатын сүрүннүүр исписэлииһэ:

— Кэнники сылларга оҕону социализациялааһыҥҥа, олоххо көхтөөх сыһыаны үөскэтэргэ, гражданскай хаачыстыбаларын сайыннарарга Дьокуускай куораттааҕы «Юный горожанин» хамсааһын уонна итиннэ киирэр оҕо тэрилтэлэрэ төһүү күүс буоллулар. «Юный горожанин» уопсастыбаннай хамсааһын 2001 сыллаахха тэриллибитэ уонна билигин куорат хамсааһыннарын барыларын түмэр.

Куорат уокуругар оҕо хамсааһыннарын, көҕүлээһиннэрин өйүүр уонна сайыннарар, оҕо холбоһуктарын уонна муниципальнай оскуолалар үөрэнээччилэрин киин куорат социальнай-экономическай уонна уопсастыбаннай олоҕор кытыннарар сыаллаах 2022 сыл алтынньы 22 күнүгэр куорат баһылыгын иһинэн үлэлиир Оҕо уопсастыбаннай сэбиэтэ тэриллибитэ. Уопсастыбаннай сэбиэт састаабыгар, сүүмэрдээһин түмүгүнэн, муниципальнай оскуолалар 8-10 кылаастарыттан 57 үөрэнээччи киирдэ. Координатор – «Юный горожанин» уопсастыбаннай хамсааһын.

«Юный горожанин» хамсааһыны кытта үгэс буолбут тэрээһиннэри ыытабыт: «Тургутуу ыллыга» оонньууну, «Оҕо көҕүлээһинин киинэ» куонкурус муниципальнай түһүмэҕин, куорат баһылыгын иһинэн үлэлиир Оҕо уопсастыбаннай сэбиэтин састаабыгар куонкурус быһыытынан сүүмэрдээһини, «Саха сирин эдэр лиидэрэ» уонна «Саха сирин баһаатайын сүрэҕэ» өрөспүүбүлүкэтээҕи күрэхтэр муниципальнай түһүмэхтэрин уо.д.а.

Быйыл сайын Ф.И. Авдеева аатынан Оҕо айымньытын дыбарыаһын педагогтарын салалтатынан Оҕо уопсастыбаннай сэбиэтэ «Движение Первых» Арассыыйатааҕы оҕо уонна ыччат хамсааһынын гыраанын күрэҕэр кыайда. Сэтинньи 16 күнүттэн ахсынньы 5 күнүгэр диэри «ВозМОЖНОсти» куораттааҕы айар (креативнай) индустрия бэстибээлэ ыытылынна, итиэннэ «Саха сирин баһаатайын сүрэҕэ» өрөспүүбүлүкэтээҕи күрэх муниципальнай түһүмэҕин түмүгэ таҕыста.

Анна Захарова, куораттааҕы «Юный горожанин» оҕо хамсааһынын бэрэссэдээтэлэ:

— 2019 сылтан Ф.И. Авдеева аатынан Оҕо айымньытын дыбарыаһа Арассыыйатааҕы оҕо хамсааһынын муниципальнай тирэх балаһаакката, куораттааҕы «Юный горожанин» хамсааһын 2001 сылтан бу баазаҕа үлэлиир. Хамсааһын оҕо сэбиэтигэр куорат оскуолаларыттан 36 көхтөөх үөрэнээччи, оттон улахан дьон сэбиэтигэр педагог-тэрийээччилэр, итиэннэ уһуйааччылар сэбиэттэрэ бааллар. Уһуйааччылар сэбиэттэригэр «Юный горожанин» тэриллиэҕиттэн үлэлээбит дьон баар, сүбэ-ама буолаллар. Хамсааһын сүрүн сыала – оҕолорго гражданскай көҕүлээһини сайыннарар усулуобуйаны тэрийии. Чуолаан оҕо уопсастыбаннай тэрилтэлэригэр оҕо үтүө өттүгэр сайдарыгар усулуобуйа оҥоһуллар, оҕолор манна социальнай үлэҕэ уопутураллар. Биир санаалаахтар сомоҕолоһон, кэлэктиип тэрийэн, оройуоннарын, оскуолаларын, куораттарын уонна өрөспүүбүлүкэлэрин соруктарын, кыһалҕаларын быһаарарга үөрэнэллэр.

Бу хамсааһыны тэрийии толкуйа пионерскай тэрилтэ эстибитин кэнниттэн  үөдүйбүтэ. Хас биирдии оскуолаҕа дьоҕус уопсастыбаннай тэриллиилэр бааллара: пионерскай, экологическэй этэрээттэр, эдэр патриоттар, ол эрэн бары үрүө-тараа сылдьаллара. Куорат үрдүкү кылааһын үөрэнээччилэрин сэбиэтэ баара, оҕо бэйэни салайыныыта наһаа сайдан турар кэмэ этэ. Наһаа чаҕылхай, лиидэр оҕолор бааллара. Кэнники кинилэр ити хаачыстыбаларын өссө сайыннарбыттара, үрдүк таһымҥа тахсыбыттара.

Оҕолору уопсастыбыннай тэрилтэлэргэ киллэрии сүрүн усулуобуйата – булгуччу баҕа өттүнэн буолуохтаах. Оҕо тэрилтэтин сүрүн уратыта оҕо бэйэтин тус баҕатын олоххо киллэрэригэр, бэйэтин миэстэтин булунуутугар уонна социальнай сайдыытыгар сытар.

Ордук кэрэхсэбиллээҕэ – Дьокуускай куорат саамай улахан оҕо хамсааһынын бастакынан тэрийдэ: 2001 сыллаахха куорат үрдүнэн этэ, 2013 сыллаахха – Саха Өрөспүүбүлүкэтигэр. Арассыыйа үөрэнээччилэрин хамсааһына кэнники, 2015 сыллаахха тэриллибитэ. 

Бүгүҥҥү күҥҥэ «Юный горожанин» хамсааһын оҕо араас хайысхалаах холбоһуктарын түмэр: оскуолатааҕы үөрэнээччилэр этэрээттэрин, волонтерскай, баһаатайдар, итиэннэ ирдиир-кыраайы үөрэтэр хамсааһыннары, оҕо медиакииннэрин, Арассыыйатааҕы оҕо хамсааһынын бастакы сүһүөх тэрилтэлэрин. Үгэс быһыытынан, Ф.И. Авдеева аатынан Оҕо айымньытын дыбарыаһын баазатыгар слеттар, бэстибээллэр, лиидэрдэр уонна оҕо уопсастыбаннай холбоһуктарын күрэхтэрэ, «Сыл баһаатайа» куонкурус ыытыллаллар. 2019 сыллаахха «Юный горожанин» юридическай сирэй быһыытынан регистрацияламмыта, бастакы бэрэссэдээтэлинэн Мария Романовна Матчитова буолбута.

Ульяна Макарова, куорат баһылыгын иһинэн үлэлиир Оҕо уопсастыбаннай сэбиэтин салайааччыта:

— Куорат баһылыгын иһинэн үлэлиир Оҕо уопсастыбаннай сэбиэтин бэрэссэдээтэлэ – 29-с №-дээх орто оскуола 11 кылааһын үөрэнээччитэ Дарья Соколова. Кини солбуйааччыта – Саха-корейскай оскуола 9 кылааһын үөрэнээччитэ Роман Хайдуров. Сэбиэт үлэтин хайысхата:

- информационнай-медийнай;

- патриотическай;

- айар үлэ.

2023 сыл муус устар ыйыгар Оҕо сэбиэтэ «Куорат уокуругун оҕо хамсааһынын көхтөөх кыттааччыларыгар түөскэ анньынар бэлиэтин бастыҥ дизайна» диэн күрэҕи ыытта. Түмүккэ Д.Г. Новопашин аатынан 10-с №-дээх оскуола үөрэнээччитэ  Алена Адушинова бастаата. Ахсынньы 5 күнүгэр ыытыллыбыт «ВозМОЖНОсти» куораттааҕы айар (креативнай) индустрия бэстибээлигэр ити бэлиэнэн 36 бастыҥ кыттааччы наҕараадаланна.

Быйылгы үөрэх дьылыгар сэбиэт сүрүн үлэтин туһунан кэпсиир буоллахха, атырдьах ыйын 22 күнүгэр, Арассыыйа Судаарыстыбаннай былааҕын күнүгэр, «Движение Первых» хамсааһыны кытта «СахаЛето» бэстибээлгэ, итиэннэ сайын эмиэ ити хамсааһын тэрийбит гыраан куонкуруһугар кытынныбыт. Аны атырдьах ыйын 29 күнүгэр  сэбиэт бэрэссэдээтэлэ Дарья Соколова үөрэҕирии эйгэтин үлэһиттэрин атырдьах ыйдааҕы мунньахтарыгар кыттан, «ВозМОЖНОсти» куораттааҕы айар (креативнай) индустрия бэстибээлин бырайыагын билиһиннэрбитэ.

Балаҕан ыйын 8 күнүгэр Куорат күнүн чэрчитинэн Кыайыы пааркатыгар ыытыллыбыт кэнсиэргэ Оҕо сэбиэтин чилиэннэрэ кытыннылар, ол иһигэр Анастасия Пуляева уонна Артем Егоров ыытааччы быһыытынан. Балаҕан ыйын 17 күнүгэр ыытыллыбыт «Тургутуу ыллыга» оонньууга 36 үөрэҕирии тэрилтэтэ кытынна. Сэбиэт чилиэннэрэ станцияларга баһаатайдарга көмөлөстүлэр.

Балаҕан ыйын 13 күнүттэн алтынньы 10 күнүгэр диэри куорат баһылыгын иһинэн үлэлиир Оҕо уопсастыбаннай сэбиэтин састаабыгар киирэргэ куонкурус ыытылынна. Манна барыта  36 үөрэҕирии тэрилтэтиттэн 67 үөрэнээччи кытынна. Сүүмэрдээһин икки түһүмэҕинэн барда. Балаҕан ыйын 23 күнүгэр куонкурус кыттыылаахтарын кытта бастакы көрсүһүү буолбута, 11-12 киһилээх 6 этэрээккэ арааран, бэйэни билиһиннэрэр араас оонньуулар тэриллибиттэрэ. Манна сэбиэт чилиэннэрэ баһаатайдаабыттара. Балаҕан ыйын 30 күнүгэр Дьыалабыай оонньуу ыытыллыбыта. Манна күрэхтэһээччилэр бырайыак оҥорор, баһылыыр-көһүлүүр, айар дьоҕурдарын көрдөрбүттэрэ. Тэрийээччилэринэн Ф.И. Авдеева аатынан Оҕо айымньытын дыбарыаһа, куораттааҕы «Юный горожанин» хамсааһын буоллулар.

Алтынньы 10 күнүгэр куонкурус үөрүүлээх быһыыга-майгыга түмүктэнэн, 30 үөрэнээччи Оҕо сэбиэтигэр киирдилэр. Алтынньы 21 күнүгэр президиум бырайыактарынан үлэни тэрийдэ. Сэбиэт чилиэннэрэ 6 хамаандаҕа арахсан, араас хайысхалаах бырайыактары оҥордулар. Түмүккэ «По зову предков» бырайыак бастаан, куорат баһылыга Евгений Григорьевка билиһиннэрбиппит.

Алтынньы 31 күнүттэн сэтинньи 3 күнүгэр диэри «Время первых» диэн каникулярнай симиэнэ ыытылынна, сэбиэт чилиэннэрэ баһаатай быһыытынан үлэлээтилэр, тэрээһин  боппуруостарыгар көмөлөстүлэр.

Сэтинньи 16 күнүттэн ахсынньы 5 күнүгэр диэри «ВозМОЖНОсти» куораттааҕы айар (креативнай) индустрия бэстибээлэ ыытылынна, итиннэ 400-тэн тахса оҕо кытынна. Бэстибээл хайысхалара:

1. Муода уонна дизайн;

2. Муусука;

4. Үп-харчы өттүгэр билиилээх буолуу;

5. Медиа хайысха;

7. Норуот уус-уран оҥоһуктара;

8. IT-технологиялар.

Сэтинньи 21-22 күннэригэр Оҕо сэбиэтэ «Движение Первых» хамсааһын бастакы регионнааҕы форумугар кытынна.

Өссө биир ситиһиибит – «Куораттааҕы медиа-комьюнити «DOS Media» диэн бырайыакпыт «Мин дойдум – мин Арассыыйам» XX-с Бүтүн Арассыыйатааҕы куонкурус бастакы категориятыгар 3-с миэстэни ылла.