26.06.2021 | 14:08

Надежда КОРОТОВА: «Выпускниктарбынан киэн туттабын!»

Надежда КОРОТОВА: «Выпускниктарбынан киэн туттабын!»
Ааптар: Розалия Томская
Бөлөххө киир

Оскуоланы бүтэрээччилэргэ билигин тыҥааһыннаах кэм үүннэ. Биир кэлим эксээмэннэр буола тураллар, төрөппүттэри кытта учууталлар оҕолорун туһугар улаханнык долгуйаллар. Биир эксээмэнтэн оҕо дьылҕата, икки-үс баалтан үөрэххэ киирэрэ-киирбэтэ тутулуктаах.

Билигин учууталларга “өҥөнү оҥорооччуга” курдук сыһыаннаһыы, төрөппүттэр “сакаасчыттар” курдук тутталлара-хапталлара чахчы баар буолла. Оскуоланы билиини биэрэр тэрилтэ быһыытынан эрэ сыаналыыр татым... Оттон учуутал билиини ыстаан, оҕо мэйиитигэр уган биэрэрин таһынан, кинини олоххо бэлэмниир, салайар, кэлэктиипкэ алтыһарга үөрэтэр сүҥкэн суолталаах эбээт.

 

Надежда Афанасьевна КОРОТОВА – Дьокуускай куорат 17-ис нүөмэрдээх оскуолатыгар нуучча тылын уонна литератураны үөрэтэр, быйыл 27 выпускниктаах 11 “в” кылаас салайааччыта. Бу кылаас куорат, өрөспүүбүлүкэ, дойду таһымыгар үгүс ситиһиилэрдээх, ордук үтүө дьыала, аһымал ааксыйаларыгар кыттарынан атыттарга холобур буолар үлэни ыытан кэлбитэ. Быйыл Н.А.Коротова үлэтэ үрдүктүк сыаналанан, СӨ Ил Дарханын Бочуоттаах грамотатынан наҕараадаламмыта.

 

– Бэйэм Амматтан төрүттээхпин. Өнньүөс диэн дьэдьэнинэн, сардааналаах сыһыыларынан, ып-ыраас уутунан аатырбыт кэрэ сиргэ төрөөбүтүм. Дьонум, ийэм-аҕам, бииргэ төрөөбүттэрим бары онно бааллар. Ол иһин сайын аайы онно барабыт. Ынах ыыбыт, сөтүөлүүбүт, сир астыыбыт, сынньанабыт. Кэргэним дойдутугар Сунтаарга эмиэ хайаан да сылдьабыт.

Үлэнэн иитии холобурунан

– Быйыл 27 оҕом бүтэрэр, онтон 3 кыыс – Айсена Борисова, Ираида Сивцева, Люда Аммосова кыһыл көмүс мэтээлгэ баран эрэллэр, оттон Юля Федорова  кыһыл аттестатынан түмүктүөхтээх. Оҕолорум туттарсар үөрэхтэрин, идэлэрин номнуо талбыттара ыраатта.

Быйыл БКЭ-лээхпин, ОГЭ-лаахпын. Сыл аайы эксээмэн туттарар оҕолордоохпун, быйыл хата ситиһиилээхтик туттардылар. ОГЭ-ны тохсустарым эмиэ үчүгэйдик суруйбуттара. Онон санаам көтөҕүллэн сылдьабын.

Волонтер хамсааһыныгар көхтөөхтүк кыттыбыт биир бастыҥ кылааһым. Оҕону үлэнэн иитии үтүө холобура буолар дьонум бүтэрэн эрэллэр диибин. Кыра эрдэхтэриттэн сиргэ үлэлээтилэр. Ол курдук, Григорий Эм салайар Дьокуускай биир бөдөҥ бааһынай хаһаайыстыбатын кытта шефтэһэн, хас да сыл устата сиргэ үлэлэригэр көмөлөстүбүт. Үүнээйини олордууттан саҕалаан хомууругар тиийэ үлэлэһэн кэллибит. Ол үлэбит хамнаһыгар 20-чэлии куул хаппыыста, хортуоска ылан кыамматтарга түҥэтэр үгэһи олохтообуппут.

Үтүө санаалаах волонтер Антон Васильев биһиги табаарыспыт буолбута. Кинини кытта элбэхтик субуотунньуктаабыппыт, куорат уулуссаларын, Өлүөнэ өрүс биэрэгин бөҕүн хомуйсан кэллибит. Ону таһынан, Антон ыйан биэрбит кыаммат ыалларыгар бу оҕуруоппут аһын түҥэтэр этибит. Бэйэбит оскуолабытыгар баар элбэх оҕолоох учууталларбытыгар оҕуруот аһынан көмөлөспүппүт.

Саас аайы кинилэр тэпилииссэлэригэр арассаада олордорго көмөлөһөбүт, ол үтүөбүтүгэр Эмнар биһиэхэ сибэкки арассаадатын босхо бэрсэллэр. Ол сибэккилэрбитин “Саха” НКИХ аттынааҕы герой Н.Кондаков пааматынньыгын скверин сибэккинэн киэргэтэбит. Бу биһиги үөрэнээччибит Диана Попова эһэтэ. Онон бу сквери биһиги кылаас көрөн-харайан кэллибит.

Оҕо дьиэтигэр хаста да көмөлөһөн турабыт, саас тиэргэннэрин ыраастаан биэрэбит.

Үүнэр көлүөнэлэр пуондалара икки сыллааҕыта “Үтүө санаа дневнигэ” диэн куонкурус биллэрбиттэрэ. Биһиги курдук киэҥ хабааннаахтык үлэлиир кылаас бэйэтин түмүгүн көрдөрүөхтээх диэн, куонкуруска кыттарга санаммыппыт. Туох баар үтүө дьыалаларбытын кэпсиир улахан кинигэ таһаарбыппыт. Онно кыайан 100 тыһ. солк. грант ылбыппыт. Ол харчынан оскуолабытыгар “Все начинается со школьного звонка” диэн улахан истиэндэ сакаастаан оҥотторбуппут. Ол истиэндэбитигэр выпускниктар бэлэх биэрбит чуораанчыктарын, звонарьдар хаартыскаларын туруорабыт. Оскуолабытыгар хас да коллекционер учуутал баар. Холобур, билигин Людмила Александровна Аксенова диэн өр үлэлээн баран быйыл сынньалаҥҥа барбыт учууталбыт коллекцията турар. Ол иннинэ миэнэ турбута.

Маны таһынан, биһиги кылаас араас тэрээһиннэргэ Дьокуускай куорат “Ротари” кулуубун кытта хас да сыл бииргэ үлэлээтибит, “Харысхал”, “Солнышки Якутии”, “Праздник жизни” аһымал пуондалары, Куораттааҕы специализированнай оҕо дьиэтин, онтон да атыттары кытта ыкса үлэлээбиппит. “Волонтеры Победы” диэн хамсааһыҥҥа кыттыһан, үлэлэһэн, былырыын Москубаҕа Кыайыы параадыгар кытта барыахтаах этибит даҕаны, дьаҥ тарҕанан, көтөр билиэппит оннугар ваучер эрэ илиибитигэр тутан хаалбыппыт. Дьиҥэр наһаа бэлэмнэммиппит ээ...

Бэйэм олоххо олус көхтөөх, үлэбэр үлүһүйдэхпинэ умайыктана сылдьар киһибин. Оҕолорбун бэһис кылаастан саҕалаан араас күрэхтэргэ кытыннаран, “Биһиги кыттар буоллахпытына, хайаан да үрдүк таһымнаахтык кыттыахтаахпыт” диэн санаанан салайтаран, үгүс ситиһиилэнэн кэллибит. Иккитэ ыраах айаҥҥа бара сылдьыбыппыт. Санкт-Петербурга баран научнай-практическай конференцияларга кыттан кэлбиппит, биир кыыһым өрөспүүбүлүкэҕэ бастакынан литератураҕа мэтээл аҕалбыта. Биһиги оскуолабыт “Образование без границ” бырагырааманан Санкт-Петербурдары кытта бииргэ үлэлэһэр.

Сочига норуоттар икки ардыларынааҕы фестивальга тиийэн ыллаан-туойан, фольклор жанрын көрдөрөн, кыайан-хотон, үгүс наҕараадаланан, ону кытта 40 тыһ. солк. грант ылан кэлбиппит.

Тохсус кылааһы бүтэрэрбитигэр, өрөспүүбүлүкэҕэ сылын аайы ыытыллар “Классный класс” диэн күрэххэ ситиһиилээхтик кыттыбыппыт. Бүттүүн Саха сириттэн күрэстэспит 80-тан тахса кылаастартан уһулуччу түмүгү көрдөрөн, туох баар номинацияларга барытыгар кыайан, бастакы миэстэни ылбыппыт, бүтүн кылааһынан Өлүөнэ очуостарыгар сынньанан кэлэр путевканан наҕараадаламмыппыт.

– Ордук өйдөнөн хаалбыт түгэннэр бааллар этэ дуо?

– 9-с кылааһы бүтэрэр выпускнойбутугар оҕолорбут “Геленваген” массыынанан хатааһылаан өрөспүүбүлүкэни биир гына айдаан буола сылдьыбыттаах. Ордук интэриниэт ситимигэр сиилээбиттэр этэ. Туох эрэ улахан баай дьон оҕолоро буолуо, “кыһыл көмүс көлүөнэ оҕолоро”, “дьокутааттар оҕолоро” буоллахтара диэн хомуруйбуттар этэ. Ол кэннэ “Саха” НКИХ  ыҥырыытанан, кубоктарбытын көтөҕүнэн илдьэн көрдөрөн, бэйэбит туспутунан кэпсээн Талбан биэриитигэр тахсыбыппыт. Дьэ, ол кэннэ, “инник күүлэйдиэхтэрин сөп эбит, кыайыылаах-хотуулаах, үлэлээх-хамнастаах да оҕолор эбит” диэн аны хайҕыырга барбыттара. Дьиҥэр, ол массыыналары куортамныырга биирдии оҕо үстүү мөһөөгү кыттыспыта.

 

Оҕолор ситиһиилэрин тиһэн иһиҥ

– Билиҥҥи оҕолор идэлэрин эрдэ быһаарыналлар дии...

– Оннук. 8-9 кылааска оҕо идэтин талбыт буолуохтаах. Хас да сылы быһа төрөппүттэр көмөлөрүнэн, 7 кылаастан саҕалаан, профориентационнай үлэни күүскэ ыыппыппыт. Оҕолорбут куорат тутаах тэрилтэлэригэр, Үүт собуотугар, ФАПК “Якутия”, “Сахабулт”, “Майтона”, “КолМи”, “Сахаагропродукт”, “Драгоценности Якутии”, ГИБДД, “Водоканал”, о.д.а. тэрилтэлэргэ экскурсияҕа сылдьыбыппыт.

Бэйэм фотограф буоламмын, наһаа элбэх хаарытыскалардаахпын. Бу күннэргэ верстальщикпын кытта утуйбакка да үлэлээтибит – 600-чэкэ страницалаах дьоһуннаах альбом буолан эрэр. Сэттэ сыл тухары түһэрбит хаартыскабын сааһылаан альбом оҥорорум дьоһун бэлэх, олохторун тухары хаалар үтүө өйдөбүнньүк буолуо дии саныыбын.

Оҕолорум бары наһаа үчүгэйдэр. Үксүлэрэ спортсменнар – тустууктар, мас тардыһыынан, боксанан, саха многоборьетынан, кыргыттар фитнес-аэробиканан дьарыктаналлар. Егоровтар студияларыгар дьарыктанар ырыаһыттар, В.Индигирскэй хоругар ыллыыр солист уол, Хатылаевтарга барабаҥҥа оонньуур уоллаах кыыс уо.д.а. дьоҕурдаах оҕолор бааллар. Оҕолор биирдиилээн ситиһиилэрин киһи ааҕан сиппэт.

 

– Билигин үөрэххэ туттарсарга оҕо тус ситиһиитэ учуоттанар буолла дии.

– Портфолио баалы эбэр буолла. Улахан кылаастааҕы ситиһиилэрин тиһэн иһиэхтэрин наада, ордук ону көрөллөр. Уонна биһиги кылааһынан сэттэ сыл устата волонтердаабыт буоламмыт, оҕолорум Ыччат министиэристибэтиттэн тустаах докумуон ылыахтаахтар. Ол үгүс үөрэх кыһатыгар киирэр эксээмэннэргэ баал эбэр буолла. Оҕолорум оскуола кэмигэр үлэлээбиттэрэ үөрэххэ туттарсарга эбии балыы биэрэрин таһынан, олохторугар олус туһалаах буолуо дии саныыбын. Кинилэр киһи буолан сайдан-үүнэн тахсалларыгар олук буолуоҕа диэн эрэнэбин.

Ситиһии барыта төрөппүттэр өйүүр буоллахтарына эрэ кэлэр. Мин төрөппүттэрим олус үчүгэй дьон. Үксүлэрэ тыа сириттэн төрүттээх, сахалыы укулааттаах олохтоох ыаллар. Бу сыллар устата таһаарыылаахтык, айымньылаахтык бииргэ үлэлээн кэллибит.

Оҕо оҕоттон ураты буолар. Хас биирдии оҕону кытта уопсай тылы булар – туспа үлэ.

 

Оскуолаҕа 11 сыл үөрэммит оҕо  БКЭ-ни туттарар кыахтаах

– Эн санааҕар, БКЭ, ОГЭ оҕо билиитин таһымын төһө сөпкө быһаарарый?

– ОГЭ-ни былырыын улаханнык уларыппыттара, онон БКЭ-тээҕэр ордук ыарахан буолла.

Биир кэлим эксээмэни оскуолаҕа 11 сыл үөрэммит оҕо булгуччу туттарар кыахтаах дии саныыбыт, учууталлар. Аччаабыта 3 сыанаҕа суруйуохтаах. Оттон туйгуннук үөрэммит оҕолорбут мэтээллэрин бигэргэтэн, булгуччулаах БКЭ-лэрин 70-тан кырата суох баалга туттарыахтаахтар, оччоҕо эрэ мэтээллэрин ылаллар. Талан ылбыт эксээмэннэригэр алын таһымы аһарыахтаахтар.

Улахан кылаастарга үөрэх былаанын быһыытынан, нуучча тылыгар нэдиэлэҕэ биир эрэ чаас көрүллэр. Онтон нуучча тыла эксээмэннэргэ саамай сүрүн предмет быһыытынан сылдьар. Ол иһин чааспытын мыынабыт.

– Оттон литература БКЭ-тэ мөккүөрдээх баҕайы буолбат дуо? Хайдах литератураны биир кэлим эксээмэнинэн туттарыахха сөбүй?

– Дьэ, ол рулетка курдук. Литератураҕа биэс тэттик өйтөн суруйуу киирэр уонна тургутук чаастаах. Ааҕар киһи, айылҕаттан баардаах, литературанан үлүһүйэр оҕо туттарар. Аны туран аныгы оҕо олох аахпат буолла – бу олохпут чахчыта. Бөдөҥ айымньыны кылгатыллыбытын ааҕыынан муҥурданаллара элбэх. Сорохтор олох да аахпакка, киинэтин көрбүт буолаллар. Ааҕааччы эрэ ааҕар. Кырдьык, сорох оҕо кинигэ кыбына сылдьара эмиэ баар. Үөрэнээччилэрим Айыына Исакова (литератураҕа БКЭ-тин 4 сыанаҕа туттарда), Милена Егорова, Ваня Ушницкай куруук кинигэ ааҕаллар, киэҥ билиилээхтэр.

Биир эксээмэҥҥэ оҕоҕо 3 чаас 55 мүнүүтэ бэриллэр. Оҕолор ону кылгас дииллэр. Биллэн турар, сорох оҕо эрдэ тахсар, оттон ким эрэ бириэмэтигэр эппиэтин барытын батарбакка хаалар.

 

– Уйулҕа өттүнэн оҕону эксээмэҥҥэ хайдах бэлэмниигит?

– Биһиги оскуолабытыгар сылга түөртэ, чиэппэр аайы “Пробнай ЕГЭ” ыытыллар. Онно эксээмэн хас биирдии түһүмэҕин барытын тутуһан туран ыытабыт. Оҕолор оскуола ааныттан саҕалаан бэрэбиэркэни ааһан киирэллэр, эксээмэн быраабылата барыта кытаанахтык тутуһуллар. Инньэ гынан оҕо сыл устата уйулҕатын эксээмэҥҥэ бэлэмниир. Оччоҕуна дьиҥнээх эксээмэҥҥэ кэлэн долгуйан хаалбат. Ону таһынан Үөрэхтээһин хаачыстыбатын бэрэбиэркэлиир киин эмиэ боруобалыыр эксээмэннэри тэрийэр, онно баҕалаах оҕо кыттар.

Быйыл төһө да коронавирус дьаҥынан араас хааччахтар киирбиттэрин иһин, 11 кылаастар улаханнык тэйиччи үөрэхтээһиҥҥэ киирбэтэхпит үчүгэй, үксүн оскуолаҕа үөрэннибит.

– Оттон төрөппүт оҕотун хайдах бэлэмниэхтээҕий?

– Билиҥҥи төрөппүт репетитор наймылаһар. Оҕо дьонун үбүттэн, дьиэ кэргэн бүддьүөтүттэн харчы барар буоллаҕына, онтон ылар билиитин ордук сыаналыыр буолар эбит. Биһиэхэ, этэргэ дылы, босхо учууталларга кэлэн сүрэҕэлдьиэхтэрин да сөп. Консультацияҕа кэлэр-кэлбэт оҕолор бааллар. Сорох оҕо бэйэтэ үлэлээн эбии үөрэҕин төлүүр үтүө холобура баар.

Төрөппүт өйөбүлэ кыраттан да саҕаланар ээ. Холобур, оҕоҕун сарсыарда эрдэ туруоран чэйдэтэн, оскуолаҕа үөрэ-көтө атаарар буоллаххына – ол да улахан өйөбүл буолар диибин. Ол өттүгэр мин кылааһым төрөппүттэрэ биир ситиминэн тутуспутунан үлэлээн, оҕолорбутун өйөөн кэллибит.

Ону таһынан оскуолабыт иитэр үлэҕэ дириэктэри солбуйааччыта Оксана Ивановна Борисова улахан көмөлөөх буолла. Кини оҕолору, төрөппүтэри түмэн элбэҕи ситистибит.

Дьиэ кэргэнинэн коллекционердарбыт

– Биһиги дьиэ кэргэн бары коллекционердарбыт. Аҕабыт Владислав Петрович (аапт.: Владислав Петрович Коротов – биллиилээх спортивнай суруналыыс, фотограф, коллекционер) кумааҕы харчылары, манньыаттары, фотоаппарааттары мунньар, олус баай коллекциялаах, өрөспүүбүлүкэҕэ биллэр мунньааччы, уопсастыбанньык. Кыыспыт Далаана эрэһиинэ ластиктары хомуйар, маннык араас дьикти ластик баар буолар эбит дуо диэхпитигэр дылы элбэҕи муста. Мин бэйэм араас чуорааннары коллекциялыыбын. Бастакыта кэргэним бэлэхтээн саҕалаабыта. Үлэтинэн аан дойдуну барытын кэрийэр буолан, чуораанчыктары кэһиилэнэр этэ. Билигин үөрэнээччилэрим, дьүөгэлэрим, атастарым бары бэлэхтииллэр, сороҕор бэйэм анаан-минээн атыылаһабын. Оскуолаларга, социальнай тэрилтэлэргэ сылдьабыт, дьарыкпыт туһунан кэпсиибит, быыстапкаларга кыттабыт.

Кэргэним спортивнай фотограф буолан, мин тэбис-тэҥҥэ сылдьыһан, туох баар спортивнай күрэхтэһиилэргэ барытыгар үлэлиибит. Профессиональнай аппаратуралаахпыт. Бастакыта хаартыскаҕа түһэриинэн хобби быһыытынан үлүһүйбүтүм. Билигин иккис идэм буолла диэхпин сөп. Кэргэммин да кытта хаартыскаҕа түһэрэ сылдьан билсибиппит. “Азия оҕолоро” спортивнай оонньууларга Владислав Петрович пресс-сулууспаны иилиир-саҕалыыр этэ. Онно миигин үлэҕэ ылыҥ диэн тиийдэҕим дии.

Хаартыскаҕа түһэрии - мин сүрүн үлэбиттэн сынньанар ньымам. Дьиэбитигэр тыһыынчанан сэдэх хаартыска архивтаахпыт. Култуура, спорт өттүгэр матырыйаалбыт элбээтэ. Хаһыаттарга, альманахтарга, альбомнарга хаартыскаларым киирдэхтэринэ наһаа үөрэбин. Быйыл Манчаары оонньуутугар Горнайга үлэлии бараары сылдьабыт. Кэргэним номнуо вакциналанна, мин эмиэ ылыахтаахпын. Оччоҕо, дьэ, толору бэлэм буолабыт.

Кыыспыт бэһис кылааһы бүтэрдэ. Гимнастиканан дьарыктаммыта, Виолетта Ивановаҕа үөрэнэн саҕалаан баран, “Бриллианты Якутии” Татьяна Шишигинаҕа тиийэ ситиһиилээхтик дьарыктаммыта. Билигин Вера Ивановна Контоеваҕа сүүрүүнэн дьарыктанар. Дьарыгын бэйэтэ талар. Сүрүннээн аҕата салайар, аҕатыныын интэриэстэрэ биир соҕус. Билиҥҥи оҕо дьарыга төрөппүт кыаҕыттан тутулуктаах буолла. Кыанар киһиэхэ усулуобуйа барыта баар. Оҕо баҕатынан сиэттэрэн өйөөн иһиэххэ наада. Оҕо бэйэтин көрдөнөн булар, төрөппүт ону кыаҕа баарынан өйүөхтээх дии саныыбыт.

Кылаас салайааччытыттан элбэх тутулуктаах

– Учуутал төһө махталлаах идэ дии саныыгын?  Сорох учууталлар олох махтала суох идэ диэччилэр дии...

– Биһиги оҕолору кытта үлэлиир буоламмыт өрүү эдэр курдуктарбыт. Кырдьар бириэмэбит да, бырааппыт да суох курдук. Ыччаты кытта олох тэтиминэн баран иһэбит. Аныгы олох муодатын барытын билэбит. Кэм сайдыытын кытта тэҥҥэ баран иһэр олус интэриэһинэй идэлээхпит.

17-ис оскуолаттан таһаарбыт бастакы выпускниктарым сэттэ сыл анараа өттүгэр бүтэрбиттэрэ. Билигин бары үөрэхтэнэн, олохторун оҥостубут улахан дьон. Бу оскуолаттан иккис выпусктарбын, уопутуран иһэрбиттэн да буолуо, өссө үчүгэй оҕолору таһаардым дии саныыбын.

Сорох учууталлар кылааһы ыла сатаабаттар. Мин төттөрүтүн наар кылаас ыла сатыыбын. Оннук үлэм быдан таһаарыылаах уонна интэриэһинэй буолар. Кылаас салайааччытыгар быйылгы үөрэх дьылыттан саҥа хамнас ааҕыллар буолла дии, урут ол да суоҕа. Ол иһин кылаас салайааччылара бары идэлэригэр бэриниилээх энтузиастар дии саныыбын.

Бэрээдэги да кэһии баар буолар. Бырааба суох массыына ыытан да көрбүттэрэ, комендантскай чаас диэни кэспиттэрэ (сокуоҥҥа олоҕуран, сайын буоллун, кыһын буоллун киэһээ 10 чаастан оҕо таһырдьа соҕотох сылдьыа суохтаах диэн баар. Биир оҕом түүн доширак ыла тахсан баран, олбуорун иһигэр тутуллубуттаах). Ол аайы учуокка туруораары гыналлар. Кылаас салайааччыта хамыыһыйаҕа сүүрэн тиийэбин. Олоххо барыта баар буолар, онтон тахсар суоллары тобулуу эмиэ олох оскуолата эбээт. Кылаас салайааччыта оҕолору, төрөппүттэри, атын предметник учууталлары – барыларын ситимниир оруоллаах.

 

Учууталга сыһыан уларыйда

– Бастаан Майа гимназиятыгар үлэлээбитим. Бэрэсидьиэн оскуолатын ситимнэригэр киирэр биир бастыҥ оскуола этэ. Владимир Иванович Тихонов дириэктэрдээх сэттэ сыл наһаа үчүгэйдик үлэлээбитим.

Оччотооҕу оскуола үөрэнээччилэрэ уонна билиҥҥи оҕолор чыҥха атыттар диэм этэ. Учууталга да сыһыан уларыйда. Төрөппүттэр биһиги сакаасчыттарбыт, эһиги өҥөнү оҥороҕут диэх курдук сыһыан баара кистэл буолбатах. Учууталлары үҥсүү-харсыы, аахсыы элбээтэ. Кэмэ оннук буолла. Оҕолор эбээһинэстэринээҕэр бырааптарын ордук билэр буоллулар.

Ол эрэн оҕону таптыыр учуутал син биир уопсай тылы булар. Оҕо пластилин курдук, бэйэҥ сыбаан таһаараҕын. Ол иһин кылаас салайааччыта хайдах буолар да, оҕолоро оннук буолаллар дииллэрин кытта сөпсөһөбүн. Барыта үлэттэн тахсар.

 

– Буллинг, оҕону туоратыы билиҥҥи оскуолаҕа баар буолла дииллэр дии. Ону туох дии саныыгын?

– Уопсай хартыынаны ылан көрдөххө, оҕо уйулҕата ыһыллара элбээтэ. Араас секта, интэриниэтинэн оҕо өйүн бутуйуу элбээтэ. Оҕо уопсастыбатыгар туоратыллар оҕолор суох буолбатахтар. Хата, мин кылааспар оннук көстүү олох суох. Маныаха кылаас салайааччытыттан эмиэ элбэх тутулуктаах дии саныыбын. Биллэн турар, кылааска элбэх саҥата суох, сабыылаах соҕус оҕо баар буолар. Ону да кытта уопсай тыл булуохтааххын, оҕолору кытта кинини ситимнээн иһиэхтээххин. Кылаас иһигэр бөлөххө арахсыы баар, ону син биир барыларын түмэр үлэни ыытаҕын буоллаҕа дии.

Бука бары учууталларбытыгар, дириэктэрбитигэр Лена Петровна Афонскаяҕа, саабыстарбытыгар Оксана Ивановна Борисоваҕа, Лена Юриевна Бурнашеваҕа дириҥник махтанабыт. Кинилэр өйөбүллэринэн оҕолорбут үгүс ситиһиилээх оскуолаларын бүтэрэн эрэллэр.

Бу пандемия кэмигэр учууталлар барахсаттар, чахчы “кыһыл зонаҕа” үлэлиир дьонтон итэҕэһэ суох усулуобуйаҕа үлэлээн кэллилэр. Доруобуйаларын харыстаабакка, улахан кылаастары быыстала суох үөрэттилэр, эксээмэннэригэр күүскэ бэлэмнээтилэр. Онон кинилэргэ барыларыгар барҕа махталбын тиэрдэбин.

Сонуннар

Ордук ааҕаллар

Утуйуу хаачыстыбата улахан суолталаах
Сонуннар | 15.03.2024 | 14:00
Утуйуу хаачыстыбата улахан суолталаах
Кулун тутар 15 күнүгэр Аан дойдутааҕы Утуйуу күнэ бэлиэтэнэр. ВОЗ статистикатынан, нэһилиэнньэ 10-30% кыайан утуйбакка (бессонница) эрэйдэнэр, сорох дойдуларга ити көрдөрүү 50−60%-ҥа тиийэр.
Сыана үрдээһинэ
Сонуннар | 22.03.2024 | 18:00
Сыана үрдээһинэ
(2024 сыл олунньу ыйдааҕы көрдөрүүтүнэн)
Социальнай биэнсийэ эбиллэр
Сонуннар | 16.03.2024 | 18:00
Социальнай биэнсийэ эбиллэр
Муус устар 1 күнүттэн социальнай биэнсийэ 7,5 бырыһыан үрдүүр. Бу туhунан 262 N-дээх уурааҕы кулун тутар 5 күнүгэр Арассыыыйа Бырабыыталыстыбата бигэргэттэ. Индексация кээмэйэ ааспыт сылга биэнсийэлээхтэргэ олох таһымын алын кээмэйин улаатыытынан ааҕыллар. Бу төлөбүргэ анаан социальнай пуонда бүддьүөтүгэр 37,5 млрд солк. көрүлүннэ. Статитстика көрдөрөрүнэн, Арассыыйаҕа 4 мөлүйүөнтэн тахса киһи социальнай...
Сергей:  «Уолаттар санаалара-оноолоро харахтарыгар көстөр»
Дьон | 21.03.2024 | 18:00
Сергей: «Уолаттар санаалара-оноолоро харахтарыгар көстөр»
Оҕо сылдьан разведчиктаах киинэлэри умсугуйан көрөрбүт, кинилэр курдук буолуохпутун баҕаран, сэриилээх оонньуурбут, саһа, сыбдыйа, сыылла сылдьан өстөөхтөрбүтүн самнарарбыт.  Разведчик диэн тылы иһиттэхпинэ, тута харахпар Штирлиц уобараһа көстөр. Кини өстөөхтөр уйаларыгар тиийэн, былааннарын, дьайыыларын биһиги дьоммутугар тиэрдэн, кыайыыны ситиһэргэ улахан кылаатын киллэрсэр.   Ол аата дьиҥнээх разведчик хайдах буолуохтааҕый? Кини боростуой саллаат...