Мобилизация: Ким босхолонор бырааптааҕый?

Сокуоҥҥа олоҕуран, мобилизация болдьоҕун уһатыы уонна мобилизацияттан босхолонуу түгэннэрин үөрэтэн көрдүбүт. 31-ФС уонна 647, 664 Ыйаахтары ылабыт. Баар сокуоннарга эбии уларытыылар балаҕан ыйыттан саҕалаан этиилэр быһыытынан киирбиттэрэ.

1. Байыаннай сулууспаҕа быстах кэмҥэ барсыбат дьон

Доруобуйа туругуттан тутулуктаах. Ыалдьа сылдьар буоллаххытына, кылгас кэмҥэ “негоден” диэни оҥотторуохха сөп. Доруобуйа туругунан 6 ыйга диэри мобилизация болдьоҕун көһөрүөххэ сөп.

Ол аата:

– доруобуйата мөлтөөбүт кэмигэр байыаннай дьайыыларга барара тохтуо;

– көһөрүү алта ыйтан уһуо суохтаах;

– Отсрочканы мобилизациялыыр хамыыһыйа эрэ биэрэр. Хамыыһыйа састаабыгар быраастар киирэллэр. Кинилэр медицинскэй чинчийиини оҥороллор уонна медицинскэй сибидиэтэлистибэни биэрэллэр. Болдьоҕу көһөрүүнү үксүн араас тыраамба, эчэйии түмүгэр ылаллар (илии, атах тостуута о.д.а.)

2. Бронь оҥотторбут дьон

Олох көрдөрөрүнэн, бронь диэн үксүн араас таһымнаах чунуобунньуктарга бэриллэр. Судаарыстыбаннай уонна муниципальнай былаастар оҥороллор. Сорох тэрилтэлэр үлэһиттэригэр бронь ылыахтарын сөп.

Бронь биэрии бэрээдэгин РФ Бырабыыталыстыбата олохтуур. Олох көрдөрбүтүнэн, көннөрү киһи бронь ылара сатамматын кэриэтэ.

3. Ыарыһаҕы көрөр-истэр киһи мобилизацияттан босхолонуон сөп

Көрүү-истии өйдөбүлүгэр ыарыһаҕы бастайааннай харайыы, кэтээһин оҥорор эбээһинэс киирэр.

Болдьоҕу көһөрүү бэриллэр:

 – ийэни, аҕаны көрүүгэ;

 – кэргэни көрүүгэ;

 – бииргэ төрөөбүттэри көрүүгэ;

 – эбэни, эһэни көрүүгэ;

 – иитэ ылбыт киһини көрүүгэ.

Бу быраабынан туһанарга МСЭ хамыыһыйатын түмүгэ хайаан да наада буолар. Оттон чугас аймах бастакы группалаах инбэлиит буоллаҕына, медико-социальнай экспертиза оҥотторор наадата суох.

Манна биир ноолоох – ыарыһаҕы атын көрүөн сөптөөх дьон баар буоллаҕына (эйигиттэн ураты атын оҕолордоох, бииргэ төрөөбүттэрдээх буоллаҕына), отсрочка оҥоһуллубат. Холобур, ыарыһах ийэтин көрөр уол мобилизацияҕа хабыллыан сөп, кини бииргэ төрөөбүт балтылаах – ийэтин көрүөн сөп, ол иһин уол байыаннай дьайыыга ыҥырыллар.

4. Опекуннар уонна попечителлэр

Бука барыларыгар отсрочка бэриллэр диэн буолбатах. Сокуоннай саастарын туола илик бииргэ төрөөбүттэригэр эпиэкэлээх эрэ киһиэхэ оҥоһуллар.

Манна эмиэ биир түгэннээх – оҕолору атын иитэр киһи баар буоллаҕына, опекуннарыгар отсрочка бэриллибэт. Холобур, иһээччи ийэлээх оҕолор бааллар, кинилэри ийэлэрэ иитэр эбээһинэстээх, онон опекуннара байыаннай дьайыыга ыҥырыллыан сөп.

5. Оҕолордоох дьоҥҥо

Түөрт оҕолоох дьон мобилизацияттан босхолоноллор – маны сокуон мэктиэлиир. Онтон Генштаб дьаһалынан (рекомендация) үс оҕолоох дьону байыаннай дьайыыга ылбат. Дьокуускайдааҕы военкомакка эрийэн билсибиппит, “Генштаб дьаһалын билинэллэр, үс оҕолоохтору ылбат буолбуттар”. Ол эрэн бу тиэмэҕэ киэҥник суруйар юристар сүбэлииллэринэн, отсрочканы оҥотторорго военкомакка дэбиэринэстээх киһини ыыппыт ордук буолар.

Биир оҕону соҕотоҕун иитэр киһи эмиэ отсрочка ылыан сөп. Оҕолорун ийэтэ суох иитэр эр киһи, оҕолоро 16-ларын туола илик буоллахтарына, отсрочка оҥотторор бырааптаах.

23 сааһыгар диэри күнүскү үөрэххэ үөрэнэр устудьуон оҕолоох аҕалары эбии иитимньилээх гына ааҕар туһунан сокуоҥҥа уларытыыны билигин да ырыта сылдьаллар. Олоххо киирэ илик.

6. Дьахталлары мобилизацияттан босхолооһун

Сорох кэрэ аҥаардар байыаннай дьайыыга ыҥырыллыахтарын сөп. 16 сааһын туола илик оҕолоох ийэ отсрочка ылар бырааптаах.

22 нэдиэлэттэн улахан хат дьахтар эмиэ мобилизацияттан босхолонор.

23 сааһыгар диэри күнүскү үөрэххэ үөрэнэр устудьуон оҕолоох ийэлэри босхолуур туһунан сокуон эмиэ ырытыыга сылдьар.

7. Оҕо күүтэр кэргэннээх эр дьоҥҥо отсрочка оҥоһуллуон сөп, өскөтүн:

– Кэргэнэ 22 нэдиэлэттэн улахан хат буоллаҕына;

– 3 оҕолоох;

– Оҕолоро 16 саастарын туола илик буоллахтарына.

Ол аата эр киһи үс 16 сааһын туола илик оҕолоох, төрдүстэрин кэтэһэр буоллахтарына.

Олоххо киирэ илик сокуон бырайыагар эмиэ оҕо сааһын 23-кэ диэри уһатыллыахтаах.

8. Ийэтэ түөрт оҕолоох буоллаҕына, уола отсрочка ылыан сөп:

– ийэтэ түөрт  эбэтэр онтон элбэх оҕолоох;

– оҕолор 8 саастарын туола иликтэр;

– ийэ оҕолорун аҕата суох, соҕотох иитэр.

Маннык түгэҥҥэ бу ийэ уола байыаннай дьайыыга ыҥырыллыбат.

9. Оборуона промышленнаһын үлэһиттэригэр

Оборуона промышленнаһын тэрилтэлэрин испииһэгэ — аһаҕас источниктарга суох информация. Эр дьон оннук тэрилтэлэргэ үлэлиир кэмнэригэр эрэ босхолоноллор.

10. Устудьуоннарга отсрочка бэриллэр:

– күнүскү эбэтэр күнүскү-кэтэхтэн үөрэх форматыгар;

– үөрэх бырагыраамата судаарыстыбаннай аккредитациялаах буолуохтаах;

– орто эбэтэр үрдүк үөрэх кыһатыгар үөрэнэр буоллаҕына;

– научнай тэрилтэҕэ эбэтэр судаарыстыбаннай үөрэх кыһатын устудьуона буоллаҕына;

– бу үөрэнэр идэтин бастакытын ылар буоллаҕына.

11. IT-эйгэтин үлэһиттэрин босхолууллар

Отсрочка ыларга, аккредитациялаах тэрилтэҕэ үлэлиир айтишник буолуохтааххын. Маныаха тэрилтэ кэккэ ирдэбиллэргэ эппиэттиэхтээх:

 – информационнай технологиялар эйгэлэригэр үлэлиир;

 – айти эйгэтигэр оҥорон таһаарар, олоххо киллэрэр, үлэлэтэр;

 – Информационнай структура үлэтин хааччыйар.

Маннык тэрилтэлэр үлэһиттэрин испииһэгин  Генштабка ыыталлар.

12. Сибээс оператордарын үлэһиттэрэ сулууспаттан босхолоноллор

Арассыыйа сибээһин операторыгар үлэлиир буолуохтааххын. Тэрилтэ сибээһи хааччыйар, куттал суох буолуутугар эппиэттиир буолуохтаах:

 – сибээс ситимин тутуу;

 – дааннайдары обработкалыыр кииннэр;

 – сибээс ситимин үлэлэтэр.

13. Информация уонна сибээс ситимин систиэмэтин олохтуур тэрилтэ үлэһиттэрэ

Информация тэрилтэлэрин, холдиннар, көрдөрөр-иһитиннэрэр сириэстибэлэр үлэһиттэригэр отсрочка бэриллэр:

 – тэрилтэ учредителлэригэр;

 – эрэдээксийэлэргэ;

 – регистрациялаах СМИ-лэргэ;

– Теле-араадьыйа ханаалларга.

14. Үп-харчы эйгэтин үлэһиттэригэр отсрочка бэриллиэн сөп

Финансовай тэрилтэлэр чуолкай испииһэктэрэ суох. Маннык ирдэбиллэр олохтоммуттар:

– тэрилтэ национальнай төлөбүр систиэмэтин уонна финансовай ырыынак туруктаах буолуутун хааччыйар;

– бааннары салайар;

– уу харчыны кытта үлэлиир.

Ол аата Центробанк үлэһиттэрэ отсрочка ылаллар.

15. Судаарыстыбаннай Дуума дьокутааттара уонна Федерация Сэбиэтин чилиэннэрэ отсрочкалаахтар.